Albert koʻprigi

Albert koʻprigi
Koordinatalar	51°28′57″N 0°10′00″W
Quvvati	A3031
Ustidan oʻtgan	Temza daryosi
Mahalliy	Battersi va Chelsea, London
Tomonidan saqlanadi	Kensington va Chelsi London Borough Kengashi
Oldingi koʻprik	Battersi koʻprigi
Keyingi koʻprik	Chelsea koʻprigi
Xususiyatlari
Dizayni	Ordish–Lefeuvre tizimi, keyinchalik Ordish-Lefeuvre tizimiga oʻzgartirildi / osma koʻprik / nurli koʻprik gibrid dizayni
Umumiy uzunlik	710 fut (220 m)
Kengligi	41 fut (12 m)
Balandligi	66 fut (20 m)

Albert koʻprigi Temza daryosi ustida joylashgan avtomobil koʻprigi boʻlib, markaziy Londondagi Chelsini shimoliy qirgʻoqda janubdagi Battersi bilan bogʻlaydi. 1873-yilda Rowland Mason Ordish tomonidan Ordish-Lefeuvre tizimida oʻzgartirilgan. Keyinchalik simli koʻprik sifatida loyihalashtirilgan va qurilgan. Tuzilmaviy jihatdan yaroqsiz boʻlib chiqqanligi uchun Sir Jozeph Bazalgette 1884 va 1887-yillar davomida osma koʻprikning baʼzi dizayn elementlarini oʻz ichiga olgan. 1973-yilda Buyuk London Kengashi ikkita beton tayanchni qoʻshib, markaziy oraliqni oddiy nurli koʻprikka aylantiradi. Bugungi kunga kelib koʻprik uch xil dizayn uslubining gʻayrioddiy gibridi boʻlgan.

Koʻprik pullik koʻprik sifatida qurilgan boʻlib, tijoriy jihatdan muvaffaqiyatsiz boʻlgan. Ochilganidan olti yil oʻtib, davlat mulkiga oʻtkazilgan va yoʻl haqi olib tashlangan. Toʻlov punktlari oʻz joyida qolib, Londondagi koʻprik toʻlov punktlarining saqlanib qolgan yagona namunasi hisoblanadi. Koʻprik ustidan odamlar koʻpchilik boʻlib ustidan oʻtayotganida tebranishga moyilligi sababli „Tittirayotgan xonim“ laqabini olgan. Koʻprikning kirish qismida askarlar koʻprik ustidan oʻtganida qadamlarini buzish haqida ogohlantiruvchi belgilar oʻrnatilgan.

Koʻprikning kengligi bor-yoʻgʻi 27 fut (8,2 m) boʻlgan. Jiddiy strukturaviy kamchiliklari tufayli XX asrda paydo boʻlgan avtotransport vositalari qatnoviga bardosh bera olmaydi. Koʻprikni buzib tashlash yoki faqatgina piyodalar harakati uchun moslashtirish boʻyicha koʻplab chaqiriqlarga qaramay, taʼmirlash davomidagi qisqa toʻxtalishdan tashqari, har vaqt transport vositalari uchun ochiq boʻlgan. Shuningdek, u London markazida joylashgan Temza daryosi ustidan oʻtuvchi ikki koʻprikdan biridir (ikkinchisi – Tauer koʻprigi).

Bazalgette va Buyuk London kengashi tomonidan olib borilgan mustahkamlash ishlari koʻprik strukturasining yanada yomonlashishiga toʻsqinlik qilmagan. Koʻprikdan foydalanishni cheklash va shu tarzda ishlash muddatini uzaytirish uchun yoʻl harakati nazorati boʻyicha bir qator qatʼiy choralar joriy etilgan. Natijada, bu Londondagi ikkinchi eng kam band Temza yoʻl koʻprigi; faqat Southwark koʻprigi kamroq transportni olib boradi.

1992-yilda Albert koʻprigi qayta oʻrnatilib, gʻayrioddiy ranglar sxemasida boʻyalgan. Bu esa uni yomon koʻrinishda yana ham koʻzga tashlanishi va kemalar tomonidan shikastlanmasligi uchun moʻljallangan. Kechasi 4000 ta LED bilan yoritilgan boʻlib, uning diqqatga sazovor joyi sifatidagi maqomini oshirgan.

Tarixi

1891-yilda Chelsea va Battersi, (chapdan oʻngga) Eski Battersi koʻprigi, Albert koʻprigi, Viktoriya (hozirgi Chelsea) koʻprigi va Grosvenor temir yoʻl koʻprigi. Battersi va Albert koʻpriklari bir-biridan 400 metr (1300 fut) masofada joylashgan.

Chelsea Temza daryosining shimoliy qirgʻogʻida joylashgan tarixiy sanoat shaharchasi boʻlgan. Taxminan gʻarbda Westminsterdan 3 milya (5 km), janubiy qirgʻoqda esa 1771-yili Chelseaga qaragan boy dehqon qishlogʻi Battersi koʻprigi bilan bogʻlangan. 1842-yilda oʻrmonlar va yer daromadlari komissiyasini Chelseada oʻzlashtirish uchun yerni boʻshatishda qirgʻoq qurishni tavsiya qiladi. Battersi koʻprigining quyi oqimida yangi koʻprikni va ikkinchisini zamonaviyroq tuzilma bilan almashtirishni taklif qilgan. Battersi koʻprigidan qisqa masofada quyida joylashgan Viktoriya koʻprigi (keyinchalik nomi Chelsea koʻprigi deb oʻzgartiriladi) ustidagi ishlar 1851-yili boshlanib, 1858-yilda yakuniga yetgan. Chelsea qirgʻogʻidagi ishlar esa 1862-yilda boshlangan. Shuningdek, Battersi koʻprigini buzish taklifi ham rad etiladi.

Yogʻoch Battersi koʻprigi XIX asr oʻrtalarida vayron boʻlgan. Koʻprik mashhur boʻlmagan va xavfli deb hisoblangan. Yangi Viktoriya koʻprigi esa qattiq tirbandlikka uchraydi. 1860-yilda shahzoda Albert ikkita mavjud koʻprik oʻrtasida qurilgan yangi pullik koʻprik foydali boʻlishini taklif qilgan. 1860-yillarning boshida ushbu yangi oʻtish joyini qurish maqsadida Albert Bridge kompaniyasi tashkil etiladi. 1863-yilda ilgari surilgan taklif Battersi koʻprigi operatorlari tomonidan toʻsib qoʻyilgan. Yangi koʻprik 500 yard (460 m) uzoqlikda joylashib, egalari odatlarning yoʻqolishidan xavotirda boʻlgan. Keyin murosaga erishilib, 1864-yili yangi koʻprikni besh yil ichida tugatish sharti bilan ruxsat beruvchi yangi parlament akti qabul qilinadi. Qonun Albert Bridge kompaniyasini yangi koʻprik ochilgandan soʻng, Battersi koʻprigini sotib olishga va uning egalariga har yili £3000 (2024-yilda taxminan £314,000) toʻlash orqali kompensatsiya toʻlashga majbur qiladi.

1868-yilda Pragadagi Frans Jozef koʻprigi kelajakdagi Albert koʻprigining tavsiya etilgan loyihasiga muvofiq qurilgan.

Yangi koʻprikni loyihalash uchun Roulend Meyson Ordish tayinlangan. Ordish Royal Albert Hall, Sent-Pankras temir yoʻl stantsiyasi, Billur saroy va Holborn Viaduct Sent-Pankras temir yoʻl stantsiyasida ishlagan yetakchi arxitektura muhandisi boʻlgan. Koʻprik Ordish-Lefeuvre tizimidan foydalangan holda qurilib, 1858-yilda Ordish patentlagan kantali koʻprik dizaynining dastlabki shakli boʻladi. Ordishning dizayni koʻprik markazini qoʻllab-quvvatlash uchun parabolik kabeldan foydalangan holda anʼanaviy osma koʻprikka oʻxshagan. Lekin, yukning qolgan qismini ushlab turish uchun 32 yigʻimli tirgaklardan foydalanish bilan ajralib turgan.

Har bir turar joy koʻprik palubasiga biriktirilgan tekis temir novda va 1000 1⁄10 dyuymli (2,5 mm) diametrli sim arqondan iborat boʻlgan. Bu esa toʻrtta sakkiz burchakli tayanch ustunlaridan biriga ishlangan temir panjarani birlashtiradi.

Qurilishi

Koʻprik qurilishiga 1864-yilda ruxsat berilgan boʻlsa da, koʻprik ustidagi taklif qilingan ishlar Chelsea qirgʻogʻi boʻyicha muzokaralar tufayli kechiktirilgan. Chunki, daryoning shimoliy qirgʻogʻida qurilayotgan yangi yoʻllarning aniq sxemasi kelishib olinmaguncha koʻprikning loyihasini yakunlash mumkin boʻlmagan. Ordish Chelsea qirgʻogʻi boʻyicha rejalar muhokama qilinganida, Pragadagi Vltava ustidagi Frans Jozef koʻprigini Albert koʻprigi uchun moʻljallangan dizayniga oʻxshatib quradi.

Chelsea qirgʻogʻi va Albert koʻprigi qurilishi, 1873-yil

1869-yilda koʻprikni qurish uchun 1864-yili qabul qilingan qonun amal qilish muddati tugaydi. Chelsea Embankment loyihasi tufayli kechikishlar boʻlib, bu koʻprik ustidagi ishlar hali boshlanmasligiga sabab boʻladi. Bundan soʻng, vaqtni uzaytirish uchun parlamentning yangi akti talab qilinadi. Koʻprik qurilishi 1870-yilda boshlanib, taxminan bir yil ichida £70 000 (2024-yilda taxminan £6.88) ga qurib bitkazilishi kutiladi. Tadbirda loyiha uch yildan ortiq davom etib, yakuniy hisob £200 000 ni (2024-yilda taxminan £18.9) tashkil qilgan. 1874-yilda esa koʻprikni va Chelsea qirgʻogʻini qoʻshma marosimda ochish moʻljallangan. Lekin, Albert Bridge kompaniyasi kutilgandan ham ancha yuqori xarajatlarni qoplashni xohlaydi. Koʻprik qurilishiga ruxsat berilganidan deyarli oʻn yil oʻtib, koʻprik 1873-yil 23-avgustda hech qanday rasmiy marosimsiz ochiladi. Qonun boʻyicha Albert Bridge kompaniyasi Battersi koʻprigini sotib oladi.

Ordish koʻprigining kengligi 41 fut (12 m) va uzunligi 710 fut (220 m) boʻlib, markaziy oraligʻi 384 fut-9 dyuym (117,27 m) boʻlgan. Pastki toʻrtta sakkiz burchakli choʻyan minoralarga osilgan 32 qattiq poʻlat tayoqchalar bilan mustahkamlanib, minoralar choʻyan tayanchlarga tayangan. Toʻrtta tirgak Battersiga tashlanib, daryo boʻylab suzib oʻtadi. Bu vaqtda eng katta kastinglar boʻlib, ular beton bilan toʻldirilgan. Oʻsha davrdagi boshqa osma koʻpriklardan farqli oʻlaroq, minoralar yoʻlga toʻsqinlik qilmaslik uchun koʻprikdan tashqarida joylashgan. Har bir kirish joyida odamlarning koʻprikdan pul toʻlamasdan kirishiga yoʻl qoʻymaslik uchun ularning oʻrtasida panjara oʻrnatilgan bir juft pullik stendlar boʻlgan.

Harbiylarga ogohlantirish

Koʻprik tebranish tendentsiyasi sababli, ayniqsa yaqin atrofdagi Chelsea kazarmalari qoʻshinlari tomonidan foydalanilganda, „Titarayotgan xonim“ laqabini olgan. 1831-yilda Brotton osma koʻprigi, 1850-yilda Anger koʻprigi qulagandan soʻng, osma koʻpriklarga mexanik rezonans taʼsiri xavfi haqida xavotirlar kirish joylarida qoʻshinlarni qadamni buzish (yaʼni ritmda yurmaslik) haqida ogohlantiruvchi eʼlonlar oʻrnatilishiga olib keladi. Koʻprikdan oʻtayotganda, kazarma 2008-yilda yopilgan boʻlsa-da, ogohlantirish belgilari hamon joyida boʻlgan.

Davlat mulkiga oʻtkazilishi

Sakkiz burchakli pullik toʻlovlar Londonning koʻprik boʻylab saqlanib qolgan soʻnggi toʻlov punktlaridir.

Albert koʻprigi moliyaviy jihatdan halokatli darajada muvaffaqiyatsizlikka uchraydi. Yangi koʻprik ochilganida, Albert koʻprigi kompaniyasi toʻqqiz yil davomida Battersi koʻprigi kompaniyasiga tovon toʻlagan. Koʻprik qurib boʻlingandan soʻng, eskirgan va xavfli tuzilmani taʼmirlash xarajatlari uchun javobgar boʻlgan. Battersi koʻprigini subsidiyalash qiymati keng yoʻllarni qurish uchun moʻljallanib, mablagʻlarni quritgan koʻprikka borishni qiyinlashtirgan. Koʻprik London markazidan qoʻshni Viktoriya (Chelsea) koʻprigidan biroz uzoqroqda joylashib, yangi koʻprikka talab kutilganidan kamroq boʻlgan. Faoliyatining dastlabki toʻqqiz oyida £2,085 (2024-yilda taxminan £206,000) boj olingan.

1877-yilda Metropolis pullik koʻpriklar toʻgʻrisidagi qonun qabul qilingan. Ushbu qonun Metropolitan Ishlar kengashiga Hammersmit va Vaterloo koʻpriklari orasidagi barcha London koʻpriklarini sotib olish va ularni pullik toʻlovlardan ozod qilish imkonini bergan. 1879-yildagi Albert koʻprigi qurilishi £200 000 ga tushib, Battersi koʻprigi bilan birga Ishlar kengashi tomonidan £170 000 ga (2024-yillarda taxminan £18.4) sotib olinadi. 1879-yil 24-mayda har ikkala koʻprikdan ham pullik toʻlovlar olib tashlangan. Ammo, sakkiz burchakli toʻlov punktlari joyida qoldirilib, bugungi kunda Londonda saqlanib qolgan yagona koʻprik toʻlovlari boʻlgan.

Strukturaviy kamchiliklari

1884-yilda Metropoliten Ishlar kengashining bosh muhandisi Sir Jozeph Bazalgette koʻprikni tekshirgan. Tekshiruv natijalariga koʻra, temir tayoqlarda allaqachon korroziyaning jiddiy belgilari borligini aniqlagan. Keyingi uch yil ichida novdalar poʻlat zanjirlar bilan toʻldirilib, tashqi koʻrinishi anʼanaviy osma koʻprikka oʻxshatilgan. Uning umumiy qiymati £25 000 (2024-yillarda taxminan £2.77) boʻlgan yangi yogʻoch taxta yotqizildi. Shunga qaramay, Bazalgette hali ham uning strukturaviy yaxlitligidan xavotirda boʻladi. Soʻng, koʻprikdan foydalanadigan transport vositalariga besh tonna ogʻirlik chegarasini qoʻyadi.

Koʻprik kengligi yoʻlda bor-yoʻgʻi 27 fut (8.2 m) boʻlib, XX asrda ogʻirlik cheklovlari qoʻyilgan motorli transportning paydo boʻlishiga toʻgʻri kelmagan. 1926-yilda Qirollik komissiyasi daryolar oʻrtasida harakatlanish boʻyicha toʻrt qatorli harakatni amalga oshirish uchun koʻprikni buzib, qayta qurishni tavsiya qilgan. Lekin, Buyuk Depressiya davrida mablagʻ yetishmasligi tufayli reja amalga oshirilmaydi. Sharoit yomonlashishda davom etib, 1935-yilga kelib, ogʻirlik chegarasi ikki tonnagacha kamayadi.

Albert koʻprigining doimiy tuzilmaviy zaifliklari sababli 1957-yilda London okrug kengashi anʼanaviy dizayn bilan almashtirishni taklif qilgan. John Betjeman boshchiligidagi norozilik kompaniyasi taklifini qaytarib olishga olib keladi. Shunday boʻlsa da, koʻprikning yaxlitligi bilan bogʻliq jiddiy xavotirlar davom etadi. 1964-yilda toʻlqin oqimining eksperimental sxemasi joriy etilgan. Sxemaga koʻra, ertalab koʻprikdan faqat shimolga, kechqurun esa janubga qarab harakatlanishga ruxsat berilgan. Shunga qaramay, koʻprikning holati yomonlashishda davom etadi. 1970-yilda Buyuk London Kengashi (GLC) mustahkamlash ishlarini olib borishga rozi boʻladi. 1972-yilning aprel oyida koʻprik ish uchun yopilgan.

Piyodalar harakati uchun park taklifi

1973-yilda markaziy beton tayanchlar qoʻshilib, koʻprikni simli koʻprik, osma koʻprik va toʻsinli koʻprikning gʻayrioddiy gibridiga aylantirgan.

GLC daryoning oʻrtasiga markaziy oraliqni qoʻllab-quvvatlash uchun ikkita beton tayanchni qoʻshishni va koʻprikning markaziy qismini nurli koʻprikka aylantirish yechimini beradi. Koʻprikning asosiy toʻsinlari ham mustahkamlanib, yengil oʻrinbosar paluba yotqizilgan. Oʻzgartirishlar koʻprikning ishlash muddatini besh yilga uzaytirish uchun toʻxtatuvchi chora boʻlishi kerak boʻlgan. GLCning hisob-kitoblariga qaraganda, ish maksimal 30 tagacha davom etgan. Lekin, koʻprikni yopish yoki undan oldin almashtirish kerak boʻladi.

1973-yil boshida Architectural Review Albert koʻprigini obodonlashtirilgan jamoat bogʻiga, shuningdek daryo boʻylab harakatlanuvchi piyodalar yoʻliga aylantirish taklifini kiritgan. Ushbu taklif hudud aholisi orasida juda mashhur boʻladi. 1973-yilning may oyida John Betjeman, Sybil Thorndike va Laurie Lee boshchiligidagi kompaniya koʻprikni butunlay yoʻl harakati uchun yopib qoʻyish uchun 2000 ta imzo toʻplagan petitsiyani koʻtaradi. GLC 1973-yil iyul oyida koʻprikni harakatga qayta ochgan boʻlsa-da, qonuniy masalalar koʻrib chiqilgach, Arxitekturani koʻrib chiqish sxemasini davom ettirish niyatini eʼlon qilgan.

Qirollik avtomobil klubi piyodalar harakatini oʻtkazish boʻyicha taklifga qarshi faol kurash olib boradi. Aktrisa Diana Dors tomonidan koʻprikni qayta ochish foydasiga reklama kompaniyasi boshlangan. Shu bilan birga, shoir Robert Graves boshchiligidagi mahalliy aholining lobbi guruhi GLC rejasini qoʻllab-quvvatlash uchun kompaniya boshlaydi. Gravesning kompaniyasi qoʻllab-quvvatlash uchun mingdan ortiq imzo toʻplaydi, lekin Britaniya Yoʻl Federatsiyasi tomonidan qattiq hujumga uchradi. Sxemani jamoatchilik tomonidan qoʻllab-quvvatlanayotganing yaqqol dalili sifatida „koʻplab talabalarni kengash kvartiralariga yuborish [u erda] koʻpchilik bu nima haqida ekanligini bilmasdan biron bir narsaga imzo chekish“ deb masxara qilgan. 1974-yilda oʻtkazilgan ommaviy soʻrovnomaga koʻra, koʻprik qoʻshni koʻpriklarda tirbandlikni oldini olish uchun ochiq boʻlishini tavsiya qilgan. Shuningdek, suv oqimi va 2 tonna ogʻirlik chegarasi bilan transport uchun ochiq qoladi.

Bugungi kunda

Gʻayrioddiy ranglar sxemasi yomon yorugʻlik sharoitida yuk tashishning koʻrinishini oshirish uchun moʻljallangan.

1990-yilda suv oqimi tizimi bekor qilinib, Albert koʻprigi ikki tomonlama harakatga aylantiriladi. Koʻprikning janubiy tomoniga kattaroq transport vositalarining undan foydalanishiga yoʻl qoʻymaslik uchun harakatlanish oroli oʻrnatilgan. XXI asrning dastlabki yillarida Chelsea hududida katta toʻrt gʻildirakli avtomashinalar (Chelsea traktorlari deb ataladi) mashhur boʻla boshlaydi. Avtomashinalarning koʻpchiligi vazni jihatdan ikki tonnadan oshadi. Koʻprikdan foydalanadigan barcha transport vositalarining uchdan bir qismi ogʻirlik chegarasidan oshib ketganligi taxmin qilingan. 2006-yil iyul oyida 27-fut (8.2 m) yukni kamaytirish uchun keng yoʻlning har bir yoʻnalishida bitta boʻlakka toraytiriladi. Inshootni avtomashinalar shikastlashidan himoya qilish maqsadida yoʻl boʻylab qizil va oq rangli plastik toʻsiqlar oʻrnatiladi.

„Chelsea“ jabhasidan Albert koʻprigi, 2023-yil sentyabr.

Albert koʻprigi 1905 va 1981-yillar orasida bir xil yashil rangga boʻyalgan. 1981-yilda esa sariq rangga boʻyalib, 1992-yilda u qayta ishlangan. Bu esa Londonning diqqatga sazovor joyi sifatidagi maqomini oshiradi. Keyinchalik tuman va loyqa yorugʻlikda koʻrishni oshirish, kun davomida kemalarning moʻrt tuzilma bilan toʻqnashuvi xavfini kamaytirish uchun pushti, koʻk va yashil ranglarga boʻyalgan. Kechasi 4000 ta past kuchlanishli volfram-galogen lampalar tarmogʻi koʻprikni yoritgan. 1993-yilda uzoq umr kam energiya sarflaydigan yorugʻlikning innovatsion ishlatilishi Milliy energiya jamgʻarmasi raisi Mary Archer tomonidan maqtovga sazovor boʻlgan.

Kechasi 4000ta lampochka Albert koʻprigini yoritadi

1894-yilda qurilgan Tauer koʻprigidan tashqari, Albert koʻprigi London markazidagi yagona Temza koʻprigi boʻlgan. Vaqtinchalik chora sifatida, koʻprik 1978-yilda olib tashlanishi moʻljallanib, beton markaziy ustunlar joyida qoladi. 1974-yilda koʻprikning ishlash muddati maksimal 30 yil deb baholangan boʻlsa-da, u hali ham tik va ishlab kelmoqda. Albert koʻprigi 1975-yilda II darajali * roʻyxatga olingan tuzilma sifatida himoyalangan boʻlib, uni maslahatlashuvlarsiz jiddiy oʻzgarishlardan himoya qilgan. Shunga qaramay, yomonlashishda davom etmoqda. Kensington va Chelsea London shahar kengashi tomonidan koʻprikni taʼmirlash va qutqarish boʻyicha takliflar ishlab chiqilgan. 2008-yilning martiga kelib, taʼmirlash uchun mablagʻlar mavjud boʻlmagan. Yoʻldagi transport harakati natijasida yetkazilgan tuzilmaviy shikastlanishlar yuz bergan. Keyinchalik, transport oqimini qisqartirish va koʻprikning ishlash muddatini uzaytirish boʻyicha koʻplab chora-tadbirlar koʻrilgan. 2009-yilga kelib, kuniga taxminan 19 000 ta transport vositasini olib oʻtadi. Bu esa Londondagi Temza yoʻl koʻprigidan kam foydalanilgan Southwarkdan tashqari eng past koʻprik boʻlgan.

2010—2011-yillardagi rekonstruksiya ishlari

2010-yil 15-fevralda koʻprikni taʼmirlash va mustahkamlash boʻyicha avtotransport vositalari uchun yopilgan. Avtotransport vositalari dastlab taxminan 18 oy yopiq qolishi kutilib, koʻprikning holati kutilganidan ham yomonroq ekanligi aniqlangan. Qopqoqdagi barcha yogʻochlar, chirigan piyoda yoʻlaklari almashtirilib, mustahkamlash uchun qoʻshimcha yogʻochlar qoʻshiladi. Yoʻlning qatnov qismidagi qoplamalar va trotuar qoplamalari almashtiriladi. Shu bilan birga, koʻprikni mustahkamlash uchun yangi temir konstruktsiyalar qoʻshilgan. Barcha lampochkalar tejamkorroq lampalarga almashtirilib, pullik punktlari taʼmirlangan. Yalangʻoch metall paydo boʻlguncha, boʻyoqning barcha oʻn ikki qatlami tozalanadi. Uchta yangi boʻyoq qoʻshilishidan oldin taʼmirlangan va ishlov berilgan. Butun loyiha £7,2 millionga tushib, Kensington va Chelsea qirollik okrugi xarajatlarning 25%ini, qolgan 75%ini London uchun transport kompaniyasi taqdim etadi.

2011-yil 2-dekabrda yaqin atrofdagi Battersea Dogs and Cts Home- dan Shahzoda va Albert ismli ikki it koʻprikdan oʻtib, koʻprikni rasmiy ravishda ochish uchun qayta ochilgan. II darajali barcha xususiyatlar saqlanib qolgan.

Manbalar

Bibliografiya

• Cookson, Brian. Crossing the River. Edinburgh: Mainstream, 2006. ISBN 978-1-84018-976-6. OCLC 63400905. 
• Davenport, Neil. Thames Bridges: From Dartford to the Source. Kettering: Silver Link Publishing, 2006. ISBN 978-1-85794-229-3. 
• Matthews, Peter. London's Bridges. Oxford: Shire, 2008. ISBN 978-0-7478-0679-0. OCLC 213309491. 
• Pay, Ian; Lloyd, Sampson; Waldegrave, Keith. London's Bridges: Crossing the Royal River. Wisley: Artists' and Photographers' Press, 2009. ISBN 978-1-904332-90-9. OCLC 280442308. 
• Quinn, Tom. London's Strangest Tales. London: Anova Books, 2008. ISBN 978-1-86105-976-5. 
• Roberts, Chris. Cross River Traffic. London: Granta, 2005. ISBN 978-1-86207-800-0. 
• Smith, Denis. Civil Engineering Heritage London and the Thames Valley. London: Thomas Telford, 2001. ISBN 978-0-7277-2876-0. 
• Tilly, Graham. Conservation of Bridges. Didcot: Taylor & Francis, 2002. ISBN 978-0-419-25910-7.