Albaniyada inson huquqlari
Albaniyadagi inson huquqlari muammolariga oiladagi zo'ravonlik, qiynoqlar va politsiya zo'ravonligi holatlari, qamoqxonadagi umumiy sharoit, odam va jinsiy savdo, LGBT huquqlarining buzilishi kiradi.
Tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Anvar Xo‘ja (1944–1985) davrida kommunistik Albaniya Sharqiy Yevropadagi eng repressiv mamlakatlardan biri hisoblanardi, ammo 1992-yildan boshlab Demokratik partiya[1] rahbarligida bir qator liberallashtirish islohotlari amalga oshirilgan.
Odam savdosi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Odam savdosi Albaniyada inson huquqlarining buzilishidan biridir. Kommunizmning tugashi odam savdosining kuchayishiga olib kelgan, ularning qurbonlari aksariyati fohishalikka majburlangan ayollar bo'lgan.
Albaniya odamlarni jinsiy ekspluatatsiya qilish uchun (asosan ayollar va bolalar) sotiladigan mamlakatdir. Bundan tashqari, Albaniya odam savdosi uchun tranzit mamlakat sifatida ishlaydi. Albaniya hukumati odam savdosiga qarshi kurashda sodiqligini namoyon qilsa-da, lekin odam savdosiga barham berish uchun minimal standartlarga to'liq javob bermagani va guvohlarni himoya qilish bo'yicha samarali choralar ishlab chiqmagani uchun tanqid qilinadi[2].
Rasmiylar tomonidan qiynoqlar[tahrir | manbasini tahrirlash]
1994-yil boshidan beri Amnesty International Albaniya politsiyasi tomonidan hibsga olish yoki saqlash, hattoki ba'zi mahbuslarning o'limi vaqtida da'vo qilingan salbiy muomalalar haqida xabarlar olgan. Ma'lumotlarga ko'ra, mahbuslar tez-tez jarohatlangan (ko'karishlar, singan tishlar, kesilishlar), ularning ba'zilari kasalxonaga yotqizilgan. Ba'zi salbiy muomala holatlari qiynoq sifatida tan olingan. Ushbu qonunbuzarliklarning aksariyati Sotsialistik partiya a'zolari yoki tarafdorlariga qarshi qaratilgan. Boshqa qurbonlar orasida gomoseksuallar, yunon ozchilik vakillari va sobiq siyosiy mahbuslar bor. Politsiya xodimlarining qiynoqlar yoki shafqatsiz munosabatda bo'lganligi uchun javobgarlikka tortilishi kamdan-kam uchraydi.
Bundan tashqari, Amnesty International bugungi kunda ham Albaniyada mahbuslarga nisbatan qiynoqqa solish va yomon muomala qilish keng tarqalganligini qayd etadi.
Ayollarga nisbatan zo'ravonlik va kamsitish[tahrir | manbasini tahrirlash]
Qishloq joylarda ayollarning 60% ga yaqini jismoniy yoki ruhiy zoʻravonlikdan, 8%ga yaqini esa jinsiy zoʻravonlikdan aziyat chekadi. Aholini himoya qilish choralari ko'pincha ishlamaydi. 2014-yilda Albaniya Xelsinki qo'mitasi ayol qurbonlar soni hali ham yuqori ekanligini ma'lum qilgan.
Diskriminatsiyaga qarshi kurash bo‘yicha komissar oilani ro‘yxatga olish to‘g‘risidagi qonunga muvofiq ayollar huquqlaridan xavotir bildirgan. Natijada, oila boshliqlari, asosan, erkaklar, turmush o'rtoqlarining ruxsatisiz oilaning yashash joyini o'zgartirish huquqiga ega.
Bolalarga nisbatan zo'ravonlik[tahrir | manbasini tahrirlash]
2015-yilda UNICEF ma'lum qilishicha, bolalarning 77 foizi oiladagi zo'ravonlikning qandaydir ko'rinishlariga duchor bo'lgan. Yuzlab bolalar vatanda va hatto chet elda tilanchilik qilishga yoki boshqa majburiy mehnatga mahkum qilinmoqda.
Qasos olish qo'rquvi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Kamida 70 ta oila repressiyadan qoʻrqib ixtiyoriy hibsga olingan.
Yunon ozchiligining inson huquqlarining buzilishi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Albaniyada inson huquqlari, huquqni muhofaza qilish tashkilotlariga ko'ra, politsiya va maxsus xizmatlar yordamida yunon ozchiligini ta'qib qilayotgan hukumat tomonidan buzib kelinmoqda. Janubiy Albaniyadan Shimoliy Epirus yunonlariga etnik hujumlar natijasida yunon jamoalarining uylari vayron qilingan. Shuningdek, International Amnesty tashkilotiga ko'ra, rasmiylar tomonidan yunon ozchilik vakillariga nisbatan qo'pol munosabatda bo'lish holatlari kuzatilgan.
Bundan tashqari, etnik yunon ozchilik hukumatning kommunistik davrdagi “ozchilik zonalari”dan tashqaridagi etnik yunon shaharlarini tan olishni istamasligidan, rasmiy hujjatlarda va etnik yunon hududlarida davlat belgilarida yunon tilidan foydalanishni yoki koʻproq etnik greklarni jamoat joylariga qoʻshishni istamasligidan shikoyat qilgan. 2008-yilda hukumat Himara mintaqasida yunoncha emas, alban va ingliz tillarida yozilgan bir qancha yangi yo‘l belgilarini o‘rnatgan. Himara shahrining etnik grek meri belgilarni olib tashlashni buyurgan, ammo hukumat uni jamoat mulkini vayron qilishda ayblagan.
AQShning 2012-yilgi yillik hisobotida qayd etilishicha, Qizil va Qora Alyans kabi millatchi guruhlarning paydo bo'lishi yunon ozchilik guruhlari bilan etnik ziddiyatlarni kuchaytirgan.
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ „Countries“ (en). www.amnesty.org. 2014-yil 31-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 19-iyun.
- ↑ „Countries“ (en). www.amnesty.org. 2014-yil 31-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 19-iyun.