Alakhai Bekhi
Alaxai Bexi (Alagai Bäki ; taxminan 1191 - 1230-yillar) Chingizxon va uning birinchi xotini Börtening qizi edi.[1] U otasining hayoti davomida sahna ortida muhim rol o'ynagan.[2]
1206-yilda Chingizxonning Ongud ittifoqchilari uning buyuk Qurultoyida qatnashib, oʻz yurtlaridan sovgʻalar olib kelishdi. Ularning sadoqatini e’tirof etib, Alaxayni oʻngʻudlik Aloqushning qarindoshi, ehtimol oʻgʻli bilan unashtirdilar. U taxminan o'n olti yoshga to'lganda, Gobi cho'lining janubiga bordi, u yerda Ongudlar yarim ko'chmanchi hayot kechirardilar. Bu Chingizxonga Gobi cho'lidan tashqarida joylashgan bo'lib, u yerda ko'p aholining ko'plab o'troq qirolliklari joylashgan. Alaxai Beki mo'g'ullar janubga kelganlarida ularni ot va oziq-ovqat bilan ta'minlab turardi.[2]
1211-yilda ongudlar Olaxayga qarshi qoʻzgʻolon koʻtarib, uni oʻldirmoqchi boʻladilar. U qochishga muvaffaq bo'ldi, lekin uning eri va boshqa tarafdorlari halok bo'ldi. Ikki oʻgay oʻgʻlini oʻzi bilan birga moʻgʻul qoʻshiniga olib ketdi. Keyin Chingizxon oʻz qoʻshinining bir qismini u bilan birga yubordi va qoʻzgʻolon bostirildi. Chingiz qasos olish uchun erkak ongudlarni keng miqyosda o'ldirishni rejalashtirgan bo'lsa-da, Alaxay uni faqat erining qotillarini jazolashga ko'ndiradi. Shundan so'ng Alaxay o'gay o'g'li Jingeyga erga tegadi va o'ngudlar unga va Chingizxonga sodiq qolishdi.[2] Jingue bilan uning Negudei ismli o'g'li bor edi.
U, shuningdek, 1215-yilda Mo'g'ul platosiga qaytib ketganidan so'ng, otasi tomonidan bosib olingan Xitoy hududlari uchun mas'ul edi. U unga "Davlatni boshqaradigan malika" unvonini berdi.[2] U muntazam ravishda otasiga yurishlarida yordam berish uchun qo'shin yubordi.
1225-yilda Jingue vafotidan so'ng u boshqa o'gay o'g'li Boyaohega turmushga chiqdi.[3] Uning o'g'li Negudei 1230-yillarda jangda vafot etdi. Keyin u Boyaohening boshqa bolalari manfaatlarini ta'minlash uchun ularni Borjigin urug'i ayollariga uylantirib qo'ydi.[2]
Alaxay savodxonlikni targ'ib qilgan va Xitoy elchisining so'zlariga ko'ra, har kuni kitob o'qigan. Ayniqsa, tibbiyot va diniy kitoblar uni qiziqtirardi.[2]
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ McLynn, Frank. Genghis Khan: The Man Who Conquered the World. Random House, 2015-07-02. ISBN 9781446449295.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 Weatherford, Jack. The Secret History of the Mongol Queens: How the Daughters of Genghis Khan Rescued His Empire. New York: Crown Publishing Group, 2010. Manba xatosi: Invalid
<ref>tag; name "Weatherford" defined multiple times with different content - ↑ Women in power