Agau
| Hozirgi joylashuv areali va aholi soni | |
|---|---|
| Efiopiya va Eritreya |
| Agau
አገው | |
| Aholi soni | 809,000 kishi (1998-2000) |
| Tarqalishi | Efiopiya — 733,000 kishi
Eritreya - 76,000 kishi |
| Tili | agau, amhar tillari |
| Dini | Xristianlik, Yahudiylik |
| Qarindosh xalqlar | Agau xalqlari
qayla, kuara, kemant |
Agau (nomlanishi — agav; geez አገው agaw , amx. agäw) — Efiopiya shimolidagi (733 000 — 1998-yillardagi aholini roʻyxatga olish boʻyicha) va Eritreyadagi (2000-yilda 76 000) Kushit xalqlari guruhi, 1970-yildagi maʼlumotlarga koʻra agau aholisi soni taxminan 250 000 kishini tashkil etar edi[1].
- aviya, kunfal (Tanakoʻli janubida);
- kayla, kuara, kemantva boshqalar (Tana koʻli shimolida);
- kamir va kamta (Lalibelashahri yaqinidagi Lastaviloyati);
- bogo yoki bilin (Eritreyadagi Keren shahri yaqinida).
Tili[tahrir | manbasini tahrirlash]
Ular agav tillarida gaplashishadi, shuningdek, amxar (falashlarorasida) va tigrinya (bilinlar orasida) tillarida ham tarqalgan. Ular irqning Efiopiya turiga (negroiddan yevropeoid irqiga oʻtish shakli) mansub. Agaular soʻzlashadigan tillar bir-biriga yaqin[2].
Dini[tahrir | manbasini tahrirlash]
Dindorlar, asosan, monofizit xristianlar, yahudiylar (falash, asosan, kuarlardan), mahalliy sinkretik sekta (kemant, kunfal) tarafdorlari, anʼanaviy kultlar tarafdorlari (kamir va kamta bir qismi, aviyya) ham bor; Xudojoʻylarning aksariyati katoliklar, baʼzilari sunniy musulmonlar.
Tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Aksum manbalariga koʻra, III-VI asrlarda Agaular Tigre platosining janubida knyazlik tashkil qilishgan. VI asrda ularning orasiga nasroniylik va yahudiylik kirib keladi. X asrda boshqa knyazliklar paydo boʻldi, iudaizmni qabul qilgan shimoli-gʻarbiy Agau (Falash) va Sharqiy Agau nasroniylari (Kamir va Kamtaning ajdodlari) Lasta hududida Zague davlatini barpo etganlar, oʻrtasida kurash boshlandi. XVIII-XIX asrlarda barcha Agau Amxara va Tigrai guruhlarining assimilyatsiyasi kuchaydi. Amxaralar orasida tarqalgan zamonaviy Agau asosan qishloq aholisidan iborat boʻlib, sezilarli siyosiy rol oʻynamaydi. Xristian boʻlmagan guruhlar anʼanaviy ijtimoiy tashkilotning elementlarini (rahbar-ruhoniylar va Kemantlar oʻrtasidagi dual qabilaviy tashkilot) saqlaydi.
Madaniyati[tahrir | manbasini tahrirlash]
Moddiy madaniyati amxaramadaniyatiga yaqin. Agau qadimiy rivoyat va afsonalari saqlanib qolgan; falashlarning geez tilida adabiyoti, agau tilida sheʼriyati bor. Boy ogʻzaki, musiqa va raqs xalq ogʻzaki ijodi bor. Raqslar hech qanday hodisaga mos kelmaydi, ular faqat koʻngilochar xarakterga ega[3].
Adabiyotlar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- Gamst F.C. The Qemant: A pagan Hebraic peasantry of Ephiopia. N.Y., 1969. — P. 31
- Tadesse Tamrat. Processes of ethnic interaction and integration in Ephiopian history: the case of the Agaw //Ethnographic Surwey of Ephiopia. Addis Abeba, 1986. - P. 26.
- Минц Л. М. Агау // Большая энциклопедия народов / Науч. ред. Л. М. Минц. М.: ОЛМА Медиа Групп, 2007. — С. 14.
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ Gamst F. C. Peasantries and Elites without Urbanism: The Civilization of Ethiopia // Comparative Studies in Society and History, Vol. 12, No. 4 (Oct., 1970), p. 375
- ↑ Appleyard. D. L. A Grammatical Sketch of Khamtanga--I // Bulletin of the School of Oriental and African Studies, University of London, Vol.50, No. 2 (1987), p. 245
- ↑ Martin G. Dance Types in Ethiopia // Journal of the International Folk Music Council, Vol. 19 (1967), p. 25