Afroturklar
Afroturklar (tur. Afro-Turk), yoki afrikalik turklar, turk afrikaliklar ― Turkiyada yashovchi afrikalik shaxslar guruhi. „Afroturklar“ nomi neologizmdir. Ilgari turk tilida araplar (arablar) yoki zendji (negrami) deb nomlangan. Endi ular afrikalik turklar deb ataladi (tur. Afrika kökenli Türkler). Rasmiy ravishda milliy ozchilik deb tan olinmagan. Dinga koʻra-sunniy musulmonlar. Ular turk tilida va yunon tilining Krit diolektida gapirishadi. Turkiyadagi afro-amerikaliklar soni 5000 kishidan iborat[1].
Qayta joylashtirish[tahrir | manbasini tahrirlash]
Kichik Osiyo hududida Afrikadan kelgan muhojirlarning paydo boʻlishi Usmonlilar imperiyasida qul savdosi bilan bogʻliq. AAfrikalik qullar Zanzibar, Nigera, Saudiya Arabistoni, Liviya, Keniya va Sudandan olib kelingan va Anatoliyada (Dalaman, Menderes, geez, manavgat va Chukurova) tarqalgan. Ularning mehnati qishloq xoʻjaligida ishlatilgan.
Erkinlikka erishgan afrikaliklar asosan Egey dengizi sohilidagi shaharlarga joylasha boshladilar.XIX asrda Izmirda bir necha Afrika kvartallari bor edi: Sabirtashi, Dolapkuyu, Tamashalik, Ikicheshmelik va Ballikuyu[2]. Ularning barchasi shahar xarobalari edi. Bu yerda 1923-yilda Gretsiya va Turkiya oʻrtasidagi aholi almashishdan soʻng Kritdan ham afroturklar koʻchib kelgan. Ayvalikda yashovchi afro-turklar dastlab yunon tilining Krit dialektida gaplashar edi va faqatgina koʻchib oʻtgandan soʻng turkchaga oʻtishdi.
Izmirda 1960-yilgacha yashagan afro-turklar anʼanaviy bahor bayrami „Dana bayrami“ („Buzoq bayrami“)ni nishonlagan. Bu nom XX asrning 20-yillarida olingan. Bayram uch hafta davom etdgan.Yil davomida Afrika jamoasining oqsoqollari may oyining birinchi shanbasida qurbon boʻlgan buzoqlarni sotib olish uchun pul toʻplashdi. Bugungi kunda ushbu bayramni nishonlash anʼanasi afroturklarning yosh avlodi orasida qayta tugʻiladi, biroq u bir necha kun davom etadi.
Usmonlilar imperiyasi davrida Bolqonlarda afroturklar paydo boʻldi. Misol uchun, Chernogoriyaning Ultsin shahrida sobiq qullarning avlodlari oʻz Afrika jamoasi bor edi[3][4]. Bundan tashqari Sulton qoʻshinida koʻplab afrikalik askarlar bor edi. Bundan tashqari, Sulton armiyasida koʻplab afrikalik askarlar bor edi. 1716-1718 yillardagi Avstriya-turk urushi paytida, turk qoʻshinida, Bolqon jangida 24 000 afrikaliklar xizmat qildi.
Bugungi kunda afro-turk aholisining katta qismi boʻlgan tumanlar Egey mintaqasida, ayniqsa Izmir, Aydin va Mugla shaharlarida joylashgan. Afro-turklar Antaliya va Adana provintsiyasidagi baʼzi qishloq va shaharlarda ham yashaydi, lekin katta shaharlarga koʻchish davom etmoqda. Bu omil Afrikada kelib chiqqan turklarining aniq sonini baholashni qiyinlashtiradi[5].
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ „Afrikanet.info, "Schwarze Türken und die nationale Identität in der Türkei", Alev Deniz, 23.01.09“ (deadlink). 2016-yil 3-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2013-yil 21-may. (Wayback Machine saytida 2016-03-03 sanasida arxivlangan)
- ↑ „Afro-Türklerin tarihi, Radikal, 30 August 2008, retrieved 22 January 2009 на сайте Radikal.com.tr“. 2008-yil 1-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2013-yil 21-may.
- ↑ „Yugoslavia – Montenegro and Kosovo – The Next Conflict?“ (deadlink). 2016-yil 18-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2013-yil 21-may. (Wayback Machine saytida 2016-11-18 sanasida arxivlangan)
- ↑ „Ulcinj – History.“ (deadlink). 2014-yil 19-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2013-yil 21-may. (Wayback Machine saytida 2014-08-19 sanasida arxivlangan)
- ↑ Afrika'nın kapıları İzmir'e açılıyor, Yeni Asır, 21 November 2008, retrieved 25 January 2009 (Wayback Machine saytida 2009-02-17 sanasida arxivlangan)