Adrast

Vikipediya, ochiq ensiklopediya

Adrast („ishtirok etmagan“, „qatnashmagan“)[1][2][3] — qadimgi yunon mifologiyasida[4] Talay va Lisimah (yoki Talay va Yevrinom[5], yoki Talay va Lisiyanassa[6]) ning oʻgʻli, Argos qiroli; surgun qilingan, bobosi, Polibning oldiga, Sikionga qochib, uning oʻlimidan soʻng taxtni egalladi. Sikion versiyasiga koʻra, Talay va Lisianasaning oʻgʻli, Sikion qiroli Polibning[7] nabirasi, Sikionda bir muddat hukmronlik qilgan, u yerda Panu va Gelios bilan Gera ibodatxonasini qurgan[8]. Yoki Festdan keyin Sikyonning yigirma uchinchi qiroli[9].

„Iliad“ da eslatib oʻtiladi. Amfifeyning xotini, bolalari Argia, Deipila, Egialeya, Egialey, Kianip[10]. Shirin nutqi bilan mashhur edi[11].

Keyinchalik Argosga qaytib keldi. Folbin Appoloning, qizlari toʻgʻiz va sherga turmushga[12] chiqadi degan bashorati tufayli, u qizlarini afsonada boshqacha tariflangan qahramonlarga turmushga berdi. Ikkinchi qizining turmushi, akasi Eteokl tomonidan Fibadan haydalgan kuyovini himoya qilish uchun Adrast tomonidan Fibaga qarshi „Semi yurishi“ ga sabab boʻldi. Nemey oʻyinlarida u Arionda[13] ot poygalarida gʻalaba qozondi. Fivga[14] qarshi yetti kishidan biri (Sofokl uni yettinchi deb hisoblamaydi) Gomoloid darvozasida turdi.

Magʻlubiyatdan soʻng, yagona qahramon Arion otining tez yugurishi tufayli qutulib qoldi. Filohorga koʻra, Adrastning aravasi Beotidfgi Garmaga qulab tushdi va u qishloq aholisi tomonidan qutqarildi[15]. Afinaga kelgach, u rahm-shafqat qurbongohiga tushib, halok boʻlganlar uchun dafn etishni soʻradi. Keyin afinaliklar Fivga kelib, jasadlarni dafn qilish uchun qarindoshlariga topshirdilar[16]. Yoki Elevsinga (Yevripidga koʻra) keldi. Jasadlar Fivda[17] yondirilganda halok boʻlganlar motam tutdi. Afinaliklarga koʻra, jangchilarning jasadlari Kiferon yaqinidagi  Elevfer qal’asida[18], yoʻlboshlari esa Elevsinda[19] dafn etiladi. Jasadlar Elevsinda dafn etilgan, fivan versiyasiga koʻra, ular ixtiyoriy ravishda jasadlarni berdi[20].

Oʻn yil oʻtgach, u yana epigonlar deb ataladigan halok boʻlganlarning avlodlari bilan shaharni bosib oldi, biroq  oʻgʻli Egialeyni yoʻqotdi. U qaygʻudan, Megarga qaytib ketayotganda vafot etdi va oʻsha  yerda dafn qilindi[21]. Uning uyi Argosda koʻrsatildi[22]. Adrastning sharafiga Sikion[23] oʻyinlari, fojiali xorlarning[24] chiqishlari bor edi. Shu asosda, XIX asr olimlari Adrast dastlab Xudo Dionis bilan bir xilligini taʼkidlashdi, keyinchalik u turli joylarda qahramon sifatida eʼtirof etildi.

Eretriya Axey fojiasining bosh qahramoni „Adrast“, Evripid „Yolvarish“.

Gomerga koʻra, Agamemnon, akasi Menelay („Iliada“ qoʻshigʻi 6, 37-65 sheʼr) tomonidan oʻldirilgan.

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  1. Любкер Ф. Ἄδραστος // Реальный словарь классических древностей по Любкеру / под ред. Ф. Ф. Зелинский, А. И. Георгиевский, М. С. Куторга, Ф. Гельбке, П. В. Никитин, В. А. Канский, пер. А. Д. Вейсман, Ф. Гельбке, Л. А. Георгиевский, А. И. Давиденков, В. А. Канский, П. В. Никитин, И. А. Смирнов, Э. А. Верт, О. Ю. Клеменчич, Н. В. Рубинский — СПб.: Общество классической филологии и педагогики, 1885. — С. 19—20.
  2. Адраст // Энциклопедический словарь / под ред. И. Е. Андреевский — СПб.: Брокгауз — Ефрон, 1890. — Т. I. — С. 190.
  3. group of authors Adrastus (англ.) // Encyclopædia Britannica: a dictionary of arts, sciences, literature and general information / H. Chisholm — 11 — New York, Cambridge, England: University Press, 1911. — Vol. 1. — P. 215.
  4. Mifi narodov mira. M., 1991-92. V 2 t. T.1. S.49; Psevdo-Apollodor. Mifologicheskaya biblioteka I 8, 5-6 i dalee
  5. Gigin. Mifi 69
  6. Pavsaniy. Opisanie Elladi II 6, 6
  7. Gerodot. Istoriya V 67
  8. Pavsaniy. Opisanie Elladi II 6, 6; 11, 1
  9. Xronika Yevseviya-Ieronima // Molchanov A. A. Sotsialnie strukturi i obщestvennie otnosheniya v Gresii II tis. do n. e. M., 2000. S.202
  10. Psevdo-Apollodor. Mifologicheskaya biblioteka I 9, 13
  11. Tirtey, fr.9 Djentili-Prato; Platon. Fedr 269a
  12. Yevripid. Umolyayuщie 138—144; Gigin. Mifi 69
  13. Propersiy. Elegii II 34, 37
  14. Gigin. Mifi 70
  15. Strabon. Geografiya IX 2, 11 (str.404)
  16. Psevdo-Apollodor. Mifologicheskaya biblioteka IV 65, 9 ??
  17. Pindar. Olimpiyskie pesni VI 13
  18. Yevripid. Umolyayuщie 757—759
  19. Plutarx. Tesey 29
  20. Pavsaniy. Opisanie Elladi I 39, 2
  21. Pavsaniy. Opisanie Elladi I 43, 1
  22. Pavsaniy. Opisanie Elladi II 23, 2
  23. Pindar. Istmiyskie pesni IV 27
  24. Gerodot. Istoriya V 67