A. S. Pushkin haykali Pushkin, Oktabr xiyoboni

Aleksandr Sergeyevich Pushkin haykali — Pushkin shahridagi haykaltaroshlik yodgorligi. Sankt-Peterburg tomondan kelganda shaharga kiraverishda, Oktabrskiy xiyoboni va Dvorsovaya koʻchalari kesishmasidagi Misr darvozasi roʻparasida joylashgan. Yodgorlik 1912-yilda haykaltarosh L. A. Bernshtam tomonidan yasalgan va 1938-yilda hozirgi joyiga koʻchirilgan. Yodgorlik aniqlangan madaniy meros obyekti hisoblanadi^[1].

Tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]

XX asr boshlarida haykaltarosh L. A. Bernshtam Parijdagi ustaxonasida A. S. Pushkin haykali maketini yasaydi. U Sankt-Peterburg shahri uchun yasalgandi. Imperator Nikolay II ga ushbu model yoqib qoladi va Tsarskoye Selo litseyining yuz yilligi munosabati bilan Tsarskoye Seloda yodgorlik oʻrnatish uchun tavsiya etilgan. Namuna Yelisey maydonida fransuz rassomlari salonida namoyish etildi va tanqidchilar tomonidan ijobiy qabul qilindi. 1912-yilda haykal bronzadan quyilib, Rossiyaga yuborilgan. Biroq, yodgorlikni oʻrnatish boʻyicha dastlabki reja amalga oshirilmay qoldi^[2].

Hujjatlarda qayd etilishicha, haykal 1924-yilda Detskoy (sobiq Tsarskoye) Selo temir yoʻl bekatidagi qirollik pavilyonida boʻlgan. Keyinchalik, haykalni oʻsha paytda turar-joy binosi boʻlgan sobiq Tsarskoye Selo litseyi binosi foyesiga koʻchirishga qaror qilingan^[2].

1937-yil Pushkin yubileyiga tayyorgarlik koʻrish doirasida saroy-muzeylar saqlovchisi arxitektor V.I. Yakovlev haykalni litsey binosidan olib tashlashni va uni Misr darvozasi roʻparasiga oʻrnatishni taklif qildi. Shuningdek, u Misr darvozasi yaqinidagi maydonni rekonstruksiya qilish loyihasini ham ishlab chiqdi va yodgorlikning meʼmoriy qismini amalga oshirdi. Maydonni rekonstruksiya qilish va yodgorlikni oʻrnatish boʻyicha ishlar 1938-yil iyul oyida poyoniga yetkazilgan^[2].

Yodgorlik Rossiya Ulugʻ Vatan urushi davrida jiddiy shikastlangan. Fashist askarlari undan toʻpponcha uchun nishon sifatida foydalanishgan. Haykal 1949-yilda 142 oʻq teshiklari yamalib, qayta tiklandi^[3].

Tavsifi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Haykaltarosh A. S. Pushkinni ilhom kelgan paytdagi holatda tasvirlagan. U Neva daryosi qirgʻogʻining parapetiga suyanib, oyoqlarini chiroyli tarzda chalishtirib, erkin holda turadi. Uning oʻychan nigohi uzoqlarga^[2] qaragan.

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

↑ „Список вновь выявленных объектов, представляющих историческую, научную, художественную или иную культурную ценность (утверждён приказом КГИОП № 15 от 20 февраля 2001 года с изменениями на 17 июня 2020 года)“. 2020-yil 18-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 16-noyabr.
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 Gdalin A. L. Gorod Pushkin. Ploщad u Yegipetskix vorot // Pamyatniki A.S. Pushkinu: Rossiya. ch. 1. Sankt-Peterburg, Leningradskaya oblast. 2001
↑ „Энциклопедия Санкт-Петербурга. Пушкину А. С., памятник (г. Пушкин, Октябрьский бульвар)“. 2019-yil 30-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 16-noyabr.

[1] „Список вновь выявленных объектов, представляющих историческую, научную, художественную или иную культурную ценность (утверждён приказом КГИОП № 15 от 20 февраля 2001 года с изменениями на 17 июня 2020 года)“. 2020-yil 18-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 16-noyabr.

[Гдалин-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 Gdalin A. L. Gorod Pushkin. Ploщad u Yegipetskix vorot // Pamyatniki A.S. Pushkinu: Rossiya. ch. 1. Sankt-Peterburg, Leningradskaya oblast. 2001

[encspb-3] „Энциклопедия Санкт-Петербурга. Пушкину А. С., памятник (г. Пушкин, Октябрьский бульвар)“. 2019-yil 30-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 16-noyabr.

[1]

[2]

[3]