1768-yildagi Varshava shartnomasi

Varshava shartnomasi (1768) — 1768-yil 24-fevralda Rossiya imperiyasi va Polsha-Litva Hamdoʻstligi oʻrtasida imzolangan.

Oldingi voqealar

Qirol Avgust III vafotidan soʻng, Stanislav Ponyatovski, Chartoriy partiyasi tomonidan, Polsha-Litva Hamdoʻstligi taxtiga nomzod qilib koʻrsatilgan. 1764-yilda zodagonlarning ishtiroki va Yekaterina II ning yordami bilan u qirol etib saylangan. Biroq, bir necha yillardan keyin yangi qirolning siyosati Rossiya va baʼzi zodagonlar manfaatlariga toʻliq mos kelmasligi maʼlum boʻlgan. 1767-yildan boshlab Ponyatovskiy siyosatidan norozi zodagonlar qoʻshni davlatlar Rossiya va Prussiya koʻmagida konfederatsiyalarga birlashganlar. 1767-yil oxiri — 1768-yil boshida Repninskiy seymi deb nomlangan (Yekaterina II vakili — N.V. Repnin nomi bilan atalgan, haqiqatda qarorlarni buyurgan) Rossiyaga, shartnomani imzolashga majburlash orqali, oʻz ahamiyatini tiklashga imkon berdi.

Shartnomaning mazmuni

N.Repnin bosimi ostida Seym shartnoma matnini ishlab chiqqan. U Polshada rim-katolik dinining hukmronligini tasdiqladi. Biroq, ayni paytda u katoliklar, dissidentlar — pravoslav va protestantlar bilan fuqarolik huquqlarini tenglashtirdi. Ular qirollik qadr-qimmatidan tashqari barcha lavozimlarga ega boʻlish huquqini oldilar. Aralash nikohlarda qizlar onalarining, oʻgʻil bolalar esa otasining diniga eʼtiqod qilishlari kerak edi. Rossiya, oʻz navbatida, Polshaning mulki va asosiy qonunlari daxlsizligiga kafillik qilgan.

Ushbu shartnoma Seym tomonidan imzolangan va tasdiqlangan.

Natijalari

Imzolangan kelishuvdan norozi boʻlgan zodagonlarning muxolifat qismi va shu bilan birga Ponyatovskiyning rossiyaparastlik yoʻnalishi kuchayganligi sababli, qurolli ittifoq — Advokatlar konfederatsiyasini yaratgan. Bu fuqarolar urushiga va qoʻshni kuchlarning aralashuviga olib kelgan. Natijada 1772-yilda Polsha-Litva Hamdoʻstligining birinchi boʻlimi deb atalgan.

Yana qarang

• 1733-yil Varshava konventsiyasi
• Varshava shartnomasi (1772)