„Tulki va uzum“ masali
| Tulki va uzum | |
|---|---|
 Multfilimdan lavha | |
| Asosiy maʼlumotlar | |
| Janr | masal |
| Muallif | Ivan Andreevich Krilov |
| Orginal tili | ruscha: Лисица и виноград (Басня) |
| Yozilgan sana | 1808-yil |
 „Tulki va uzum“ masali Vikiomborda | |
«Tulki va uzum» — Ivan Andreevich Krilovning ertagi, birinchi marta 1808-yilda nashr etilgan[1].
Yaratilish tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Krilov „Tulki va uzum“ ertagini oʻzining biografik va ijodiy yetukligi davrida yozgan. Bu ertak uning hayoti davomida paydo boʻlgan toʻqqizta ertak toʻplamidan birida nashr etilgan.
Syujeti[tahrir | manbasini tahrirlash]
Tulki uzumzorga shirali „qizargan“ mevalardan bahramand boʻlish istagi bilan kiradi. Ammo ularni olishga urinib, bu toklar allaqachon juda balandda osilganligi maʼlum boʻldi — tulki ularga panjaradan yetib bora olmadi. Bir soatlik behuda urinishlardan soʻng, firibgar oʻz tashabbusidan voz kechishga qaror qildi. Uning soʻzlariga koʻra aqli, mahorati va kuchi jozibali mevalarni tatib koʻrish uchun yetarli emasligi uchun emas, balki u juda xohlagan uzum mevalari aslida pishmaganligi tufayli u bu ishdan voz kechdi. Xuddi shunday zaif odamlar ham o‘z maqsadiga erisha olmay, butun muammo o‘zlarida — dangasalik va qo‘rqoqlikda ekanini tan olish o‘rniga, o‘zlari xohlagan narsadan bahona yoki qandaydir nuqson izlay boshlaydilar[2]. Bunday odamlarni Krilov shunchaki tulki bilan solishtirmaydi. Bu g'alati, ayyor, o'z-o'zidan biror narsa yaratishga qodir emas, boshqalar yaratgan narsadan yashashga odatlangan xusuisyatlariga ega hayvon. Muallif ushbu masali bilan maqsadga erishish uchun unga intilish va harakat qilish kerakligini ta'kidlaydi. Ushbu ertakdagi tulki uzum atrofida aylanib yurdi va uni olish uchun deyarli hech narsa qilmadi. Muallif odamlardagi dangasalikni, ularning muvaffaqiyatsizliklariga bahona izlashni masxara qiladi[3].
Kutilgan foydani olmagan holda, odam buning uchun o'zining to'lovga qodir emasligini emas, balki vaziyatni ayblashi tabiiy.
"Tulki va uzum" masalining tarbiyaviy ahamiyati[tahrir | manbasini tahrirlash]
Shoir baʼzi odamlarning oʻz maqsadiga erishib boʻlmaydigan holatlarda, uni kamsitishga tayyorligini qoralaydi. Koʻpincha bu odamlar oʻzlarining muvaffaqiyatsizliklarida oʻzlaridan boshqasini ayblashadi. Tulki boshqalarning koʻziga magʻlub boʻlib koʻrinmaslikka, „yuzni saqlab qolishga“ harakat qilmoqda[4].
Idiomalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- Ko‘z ko‘rsa-da, tish qotib qoladi. Keyinchalik bu maqolga aylandi.
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ „Иван Крылов — Лисица и виноград (Басня) — Классика на РуСтих“. 2021-yil 9-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 9-iyun.
- ↑ „Лисица и виноград - басня Крылова“.
- ↑ „Tulki va uzum ertaklarini kim yozgan. Ko'z ko'rsa ham, tishlari xiralashgan yoki "tulki va uzum" ertaklari“.
- ↑ „Басня Крылова Лисица и виноград“.