Vladimir Pozner

Vikipediya, ochiq ensiklopediya

Vladimir Vladimirovich Pozner - 1934-yil 1-aprelda Fransiyada tug'ilgan rus-amerika jurnalist va boshlovchisi[1][2].

U G'arbda Sovuq Urush davrida Sovet Ittifoqining qarashlarini ifodalovchi va tushuntiruvchi televizion chiqishlari bilan mashhur bo'lgan[3]. U Sovet Ittifoqining vakili sifatida esda qolgan, chunki u Qo'shma Shtatlarda o'sgan va ingliz, rus, fransuz tillarini yaxshi bilgan. Keyinchalik Pozner o'z rolini tashviqot sifatida ta'riflagan[2][4].

Sovuq urushdan keyin Pozner Moskvaga qaytib telejurnalist sifatida ishlashni davom ettirishidan oldin Amerika Qo'shma Shtatlariga Phil Donahue bilan ishlash uchun ko'chib o'tdi. 2008-yildan 2022-yilgacha u Rossiyaning Birinchi kanalida "Pozner" nomli shousini olib borgan va u yerda jamoat arboblari bilan suhbatlashgan.

Ta'lim va erta hayoti[tahrir | manbasini tahrirlash]

Vladimir Pozner 1934-yil 1-aprelda Parijda, rus yahudiy Vladimir Aleksandrovich Pozner va fransuz katolik Geraldine Lutten oilasida tug'ilgan[2]. Er-xotin uning tug'ilishidan ko'p o'tmay ajrashishdi. Vladimir 3 oylik bo'lganida, u onasi bilan buvisi va singlisi yashagan New York shahriga ko'chib o'tdi. 1939-yil bahorida Poznerning ota-onasi yana birga yashay boshladi va oila Parijga, Fransiyaga qaytib keldi.

Ikkinchi Jahon urushi boshlanish davrida Fransiyaga bo'lgan hujumlardan so'ng, Poznerlar 1940-yilning kuzida Parijdan qochib, Marseille orqali Erkin zona, Madrid, Barselona va Lissabonda sayohat qilib, AQShga qaytib ketishdi. Qochish qisman yahudiy oilasi tomonidan moliyalashtirildi, uning katta yoshli qizi Vladimirning enagasi qiyofasida Poznerlar bilan sayohat qilgan.

New Yorkka qaytib, Vladimir Caroline Prattning shahar va qishloq maktabida[5] va keyinchalik Manhattandagi Stuyvesant o'rta maktabida tahsil oldi[6]. Poznerning boshlang'ich maktabdagi do'sti Robert Hollander uni "o'ta jozibali fantaziyalarga ega bo'lgan qobiliyatlari va qolganlarni ularga ishontirishi" bilan esladi[7].

1946-yilda, keyinchalik McCarthyism deb ataladigan narsa paydo bo'lishi bilan, senior Pozner o'zining sovetparast qarashlari va sovet razvedka xizmatlari bilan hamkorlik qilganligi sababli Federal qidiruv byurosi bilan jiddiy muammolarga duch keldi. Uning otasining maxfiy xizmat aloqalarini qat'iy tasdiqlovchi hujjatlar 1996-yilda AQShda Venona loyihasi fayllarining bir qismi sifatida nashr etilgan[8][9].

Natijada, Poznerlar Fransiyaga qaytish niyatida edilar, ammo Fransiya Tashqi ishlar vazirligi senior Poznerga "buzg'unchi" va josus sifatida qoralanganidan keyin fransuz vizasini berishdan bosh tortdi. Oila 1948- yilda Berlinning Sovet sektoriga ko'chib o'tdi, u yerda senior Poznerga Sovet filmlarining xalqaro distribyutori bo'lgan SovExportFilm kompaniyasida ishlash taklif qilindi. Bir vaqtlar yosh Pozner New Yorkda qolib, 1950-yildan 1953-yil dekabrigacha Kolumbiya kollejida o'qiganini ta'kidlagan, ammo uning Kolumbiyada o'qiganligiga oid hech qanday ma'lumot yo'q[7]. Hozirda u Berlindagi Sovet harbiy ma'muriyati tomonidan boshqariladigan rus harbiy uslubidagi o'rta maktabda o'qiganini aytadi.

1952-yilda Poznerlar oilasi Moskvaga ko'chib o'tdi[10]. 1953-yilda yosh Pozner Moskva davlat universitetining biologiya va tuproqshunoslik fakultetiga inson fiziologiyasi mutaxassisligi bo'yicha o'qishga kirdi. 1958-yilda esa u yerni bitirdi.

Faoliyati[tahrir | manbasini tahrirlash]

Pozner va Donahue

Pozner o'z faoliyatini KGBning dezinformatsiya bo'limida o'zi bilmagan holda boshladi. 1961-yilda unga ingliz tilidagi "Sovet hayoti" jurnalida katta muharrir lavozimini taklif qilishdi. 1967-yilda u singlisini Sputnik nashriga olib keldi va 1970-yil fevral oyida uni tark etib, Davlat televideniye va radio qo'mitasida ish boshladi va u yerda Shimoliy Amerikadagi "Moskva ovozi" targ'ibot radio dasturining bosh sharhlovchi va boshlovchisi bo'ldi.

1970-yillarning boshidan 1990-yillarning boshlarigacha Pozner Los-Angelesdagi KABC telekanalida Ray Briemning tok-shousining doimiy mehmoni boʻlgan. 1980-yillarda u Ted Koppelning Nightline dasturining sevimli mehmoni edi[11]. Pozner Sovet Ittifoqiga bag'ishlangan ingliz tilidagi "Moskva Meridian" dasturining boshlovchisi ham edi, shou Gosteleradio tomonidan ishlab chiqariladigan televideniye va radio bo'yicha Sovet davlat qo'mitasi va sun'iy yo'ldosh dasturlari tarmog'idagi ko'rsatuv hisoblanardi[12]. Shuningdek, u tez-tez The Phil Donahue Show da ko'rinish berardi.

G'arb ommaviy axborot vositalaridagi chiqishlarida Pozner Sovet Ittifoqining tashqi va ichki siyosatidagi eng ziddiyatli qarashlari bilan xarizmatik va apologist edi. U tez-tez sovet va G'arb siyosati o'rtasidagi o'xshashliklarni ko'rsatib, SSSRda ba'zi muammolar mavjudligini ochiq tan oldi. Biroq, u so'zsiz ma'qullash va qo'llab-quvvatlashni to'xtatgan bo'lsa-da, 1990-yilda o'zining 1990-yildagi avtobiografiyasida Andrei Sakharovning hibsga olinishi va surgun qilinishi, Afg'onistonga bostirib kirishi va 007-reysning urib tushirilishi kabi voqealarni asoslab berdi[13]. Keyinchalik, u egallagan ba'zi pozitsiyalari noto'g'ri va axloqsiz ekanligini yozdi. 2005-yilda NPR ning On the Media nashriga bergan intervyusida Pozner o'zining sovet matbuot kotibi sifatidagi roli haqida ochiqchasiga gapirib, "Men qilgan ishim tashviqot edi", deb ochiqchasiga aytdi. O'zining sobiq rolini George Bush davridagi AQSH Davlat kotibining jamoatchilik diplomatiyasi va jamoatchilik bilan aloqalar bo'yicha o'rinbosari Karen Hughes bilan taqqoslab, u shunday izoh berdi: “Bilasizmi, buni boshidan kechirgan va qilgan ishidan pushaymon bo'lgan odam sifatida aytolamanki, men hayotimning ko'p yillarini noto'g'ri ishlar bilan o'tkazgan bo'lsam ham, men bunga loyiq emasligini aytaman"[14].

Shimoliy Amerika ommaviy axborot vositalarida tez-tez chiqishlari va Sovet Ittifoqining asosiy vakili sifatida mashhur bo'lishiga qaramay, Pozner uyida deyarli noma'lum bo'lib qoldi. Bu 1980-yillarning o'rtalarida, Pozner Sovet Ittifoqi va AQShdagi tomoshabinlar o'rtasida sun'iy yo'ldosh orqali olib borilgan bir nechta ikki tomonlama televideniye munozaralarini o'tkazganida o'zgardi[15]. Ular dastlab San-Diegodagi California universitetida Helene Keyssar bilan ishlab chiqarilgan. Ular "Moscow Calling San Diego: Children and Film" (Mike Cole bilan), "Remembering War" (1985-yil 7-may, Fred Starr bilan) larni o'z ichiga oladi. Keyinchalik dasturlarga "Citizens Summit I - Leningrad/Seattle" (1985-yil 29-dekabr) va "Citizens Summit II: Women to Women - Leningrad/Boston" (1986-yil 20-may) lar qo'shildi. Bularning ikalasi ham Phil Donahue bilan olingan edi[16]. Dasturlar Poznerning karyerasidagi keskin burilish nuqtasi bo'lib, unga tezda shuhrat keltirdi va SSSRda mahalliy tomoshabinlar tomonidan olqishlandi. Pozner shuningdek, Rossiyaning Autograph for Live Aid rock guruhini ham tashkil qildi[17]. U “Markaziy televideniyening siyosiy kuzatuvchisi” lavozimiga ko‘tarilib, Gosteleradioning eng yuqori jurnalisti darajasiga ko‘tarildi va mamlakatda efirga uzatiladigan dasturlar ustida ishlay boshladi. Biroq, 1991-yilda Poznerdan Mikhail Gorbachev ustidan Boris Yeltsinni qo'llab-quvvatlagani aytilganidan keyin iste'foga chiqish so'ralgan.

O'sha yilning oxirida Pozner Phil Donahue bilan ishlash taklifini oldi va Qo'shma Shtatlarga ko'chib o'tdi. 1991-yildan 1994-yilgacha ular Pozner/Donahue haftalik, muammolarga yo'naltirilgan davra suhbatiga mezbonlik qilishdi, u ham CNBC, ham sindikatsiyada efirga uzatildi[18]. New Yorkda yashab, Pozner Rossiyada efirga uzatiladigan dasturlarini yozib olish uchun muntazam ravishda Moskvaga borib turardi.

Pozner 1997-yilda Moskvaga qaytib, mustaqil telejurnalist sifatida faoliyatini davom ettirdi. Oʻsha yilning oʻzida u yosh jurnalistlarni oʻqitish maqsadida Moskvada Televizion mahorat maktabini (“Школа телевизионного мастерства”) tashkil etdi.

1994-yilda tashkil etilganidan 2008-yilgacha[19] Pozner har yili nufuzli TEFI kubogini topshiradigan Rossiya televideniye akademiyasining prezidenti boʻlgan. U, shuningdek , AQSh va Kanada tadqiqotlari instituti va sovet tahlil markazida ishlagan.

2004-yildan beri Pozner va uning ukasi Pavel Moskvada onalarining nomida bo'lgan Жеральдин (Chez Geraldine) fransuz brasseriyasiga egalik qilishadi[20].

Ko'rsatuvlari[tahrir | manbasini tahrirlash]

Vladimir Pozner AQSh Davlat kotibi Hillary Clinton bilan Moskvadagi “Pozner shousi”da intervyu oldi, 2010- yil 19-mart

Sovuq urush davrida davomida Pozner Shimoliy Amerika xizmatida tungi "Moskva yangiliklari va sharhlari radiosi" dasturini o'zining "Rahmat va xayrli oqshom" deb nomlangan tabriknomasi bilan olib bordi. Pozner Rossiya televideniyesida bir nechta shoularning boshlovchisi bo'lgan, ular orasida AQSh-Sovet kosmik ko'prigi, Mi, Vremya i Mi (Vaqt va biz), Voskresnyi Vecher s Vladimirom Poznerom (Vladimir Pozner bilan yakshanba oqshomi), Chelovek . v maske (Niqobdagi odam), Vremena (Times) mavjud. Ularning aksariyati tok-shou formatida bo'lib, turli xil mehmonlar soni va tomoshabinlarning ishtiroki darajasi va uslubi har xil edi.

2004-yildan beri Pozner "Vremya Zhit" ko'rsatuvining boshlovchisi sifatida, OIV/OITS muammosi haqida bir qator tok-shoular tashkil qilib kelmoqda. Dasturlar mintaqaviy telekanallar tomonidan ishlab chiqariladi va efirga uzatiladi, keyin Rossiyaning turli hududlarida mavjud bo'lgan mahalliy muammolarni hal qilishga qaratiladi.

Aleksandr Litvinenkoning qotili sifatida gumon qilinayotgan Andrey Lugovoy haqidagi "Lugovoy" hujjatli filmida Pozner KGB agentlari Sovet Ittifoqi qahramonlari sifatida olingani haqida xuddi James Bond kabi ta'kidlaydi.

2008-yilda Pozner Ivan Urgant va Brian Kahn bilan birgalikda Ilya Ilf va Yevgenyi Petrovning 1937-yilda chop etilgan "Kichik Oltin Amerika" kitobi asosida 16 qismdan iborat "Odnoetajnaya Amerika " ("Bir qavatli Amerika") sayohat hujjatli filmini chiqardi[21]. Pozner va Urgant keyingi bir qator loyihalarda ham hamkorlik qildilar. Bular: Tur de Frans, Ularning Italiyasi, Germaniya jumboqlari, umumiy Angliya, 2010, 2012, 2013, 2015, 2016-yillarda efirga uzatilgan Yahudiy baxti edi.

2008-yilda Pozner Rossiyaning Birinchi kanalida shu nomdagi "Pozner" ko'rsatuvini boshladi[22], unda u jamoat arboblari - siyosatchilar, rassomlar, olimlar, musiqachilar, aktyorlar, rejissyorlar, sportchilar, shifokorlar, magnatlar va boshqalardan intervyu olardi. Pozner jonli va cheksiz mehmondo'stlik uslubiga ega edi va u tez-tez mehmonlarga qarshi so'zlarni aytardi. U yana tez-tez o'z ko'rsatuvlarida siyosiy yoki iqtisodiy qaror Rossiyaning oddiy aholisiga qanday ta'sir qilishi haqida fikr yuritardi[23].

2022-yilda Rossiyaning Ukrainaga bostirib kirishidan so‘ng, efir to‘xtatildi. Oxirgi eshittirish 2021-yil 21-fevralda bo‘lib o‘tdi va Pozner shou nega televizorda ko‘rsatilmasligini tushuntirishdan bosh tortdi[24].

Shaxsiy hayoti[tahrir | manbasini tahrirlash]

Moskva universitetining oxirgi kursida (1958) Pozner filologiya fakultetidagi kursdoshi Valentina Chemberdzhiga turmushga chiqdi. Ikki yildan keyin ularning Yekaterina ismli qizi dunyoga keldi. 1990-yildan beri Yekaterina Berlinda yashaydi, u yerda u professional pianinochi va bastakor Katia Tchemberdji sifatida ishlaydi[25]. Pozner va uning birinchi xotini 1968-yilda ajrashishgan[26].

Taxminan ajralish paytida Pozner ikkinchi xotini bo'ladigan Yekaterina Orlova bilan uchrashdi, ikkalasi ham Novosti Press agentligining Sputnik jurnalida ishlardi. Ular 35 yil birga hayot kechirdi. Tajribali jurnalist bo‘lgan Orlova Pozner televizion mahorat maktabining hammuassisi edi[27]. 2005-yildan beri Pozner Rossiya shou-biznesining yetakchi impresariosi Nadezhda Solovyova bilan aloqada bo'lib keladi[28].

Pozner uchta fuqarolikka ega: fransuz - tug'ilish bo'yicha[7], rus (dastlab, sovet) - ehtimol kelib chiqishi bo'yicha[7] va AQSh - 1990-yillarning boshlarida fuqaroligini olgan. 1968-yilda Fransiya fuqaroligidan voz kechishga urinib, Fransiyada Jazoir urushida qatnashmagani uchun javobgarlikka tortilishdan qo'rqmasdan tashrif buyurishga harakat qilar ekan, Sovet Tashqi ishlar vazirligi unga 1950- yilda unga berilgan Sovet pasporti haqida rasman xabar berdi. Pasport 16 yoshida, xatolik bilan chiqarilgan va u aslida SSSR fuqarosi emas edi. Poznerni qiziqtirgan narsa shundaki, uning KPSS a'zoligi, nikoh va ajralish, yashash uchun ruxsatnoma va zaxiradagi leytenant unvonini texnik jihatdan bekor qilishdi.

Pozner tennis va beysbol ishqibozi hisoblanadi. 1992-yilda u " The Moscow Dummies" havaskor beysbol jamoasiga asos solgan. U sigareta chekishni, toshbaqa haykalchalari[29], favvora qalamlarini yigʻishni[30], charades o'ynashni yaxshi ko'radi.

Qarashlari[tahrir | manbasini tahrirlash]

Pozner qat'iy ateist[31]

U evtanaziya huquqini himoya qiladi, bir jinsli nikohni qonuniylashtirishni yoqlaydi va giyohvand moddalar savdosini qonuniylashtirish orqali giyohvandlar o'rtasida bu kabi moddalar savdosi va jinoyatchilikka qarshi kurashish g'oyasini qo'llab-quvvatlaydi [32][33][34].

U Sovet Ittifoqi parchalanganidan keyin NATOning kengayishi, sovuq urushdan keyingi strategiya va keyinchalik Vladimir Putinning kelishi bo'yicha Rossiyaning o'ziga xos diplomatik takliflariga e'tibor berilmagani bilan bog'liq edi[35].

Bahslar[tahrir | manbasini tahrirlash]

2021-yil aprelida Pozner o‘zining tug‘ilgan kunini nishonlamasdanGruziyadan qochishga majbur bo‘ldi, chunki uning mehmonxonasi uni "Kreml targ‘ibotchisi” deb atagan namoyishchilar tomonidan bloklandi. Namoyishchilar Pozner atrofidagilarga tuxum otishdi va uning avvalgi bayonotlaridan g'azablanishdi, 2010-yilda Pozner Rossiya-Gruziya urushiga olib kelgan vaziyatda Gruziyani aybladi va "Gruziya [Abxaziyani] abadiy yo'qotdi" va " bu hudud endi hech qachon ularniki bo'lmaydi", dedi. Bosh vazir Irakli Garibashvili o‘z hukumatining tashrifga ruxsat berish haqidagi qarorini himoya qilib, Pozner kirishda COVID-19 uchun salbiy test o‘tkazganini va u hech qanday mahalliy qonunlarni buzmaganligini aytdi. Gariboshvili hodisada Milliy Harakat va uning tarafdorlarini ayblab, norozilik namoyishlarini “sivilizatsiya normalari va Gruziya standartlarini buzuvchi harakatlar” deb atadi[36].

Kitoblar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  1. „Ideas For Tomorrow - Vladimir Pozner“. Cleveland Clinic Foundation. Qaraldi: 2013-yil 29-mart.
  2. 2,0 2,1 2,2 „Vladimir Pozner: the 'face' of Russia“. FT (2015-yil 10-iyul).
  3. „Yanks for Stalin“. Russian Archives. 2007-yil 28-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan.
  4. Владимир Познер – Ксении Собчак: «Надеюсь, что доживу до момента, когда российским журналистам, предавшим свою профессию, придется уйти», TV Rain, 24 December 2014: Translation:"...I was a propagandist...I consider this a sin, from which I will never be free, because, generally speaking, I lied and told half the truth, sometimes deliberately. Russian: "...я был пропагандистом...Я это считаю грехом, от которого я никогда не избавлюсь, потому что, в общем-то говоря, я врал и говорил полуправду, иногда осознанно."
  5. Levine, Daniel. „Vladimir Pozner's School Days“. New York Times (1990-yil 8-aprel). Qaraldi: 2010-yil 14-iyul.
  6. Corry, John. „Posner, 'Not Your Average Russian'“. New York Times (1987-yil 17-iyun). Qaraldi: 2007-yil 1-noyabr.
  7. 7,0 7,1 7,2 7,3 Kostelanetz, Richard. „Vladimir Pozner in Moscow (1982-87)“. 2010-yil 7-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2010-yil 16-iyul.
  8. „Details of V. Aleksandrovich Pozner ("PLATON") and his U.S.A. contacts“. National Security Agency, Venona project files. 2010-yil 26-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2010-yil 7-oktyabr.
  9. „Sizing up of possible new recruits“. National Security Agency, Venona project files. 2010-yil 26-iyunda asl nusxadan arxivlangan.
  10. Batashov, Andrey. „Ogonyok“ (ru) (1999-yil 5-aprel). 2011-yil 16-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2010-yil 14-iyul.
  11. Koppel, Ted. „Vladimir Pozner (1980)“. ABC News Nightline (2004-yil 9-dekabr). Qaraldi: 2013-yil 13-dekabr.
  12. Schneider, Steve. „Cable TV Notes: Filming Iranians and Russians - What's Allowed“. The New York Times (1985-yil 25-avgust). Qaraldi: 2007-yil 1-noyabr.
  13. Goodman, Walter. „Radio Moscow's New York Accent“. The New York Times (1990-yil 4-mart). Qaraldi: 2007-yil 1-noyabr.
  14. „The Messenger Is the Message“. On the Media (2005-yil 7-oktyabr). 2007-yil 27-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2007-yil 1-noyabr.
  15. Corry, John. „TV: A Soviet-Donahue Summit“. The New York Times (1986-yil 4-yanvar). Qaraldi: 2007-yil 1-noyabr.
  16. Keyssar. „Space bridges: the U.S.-Soviet Space Bridge Resource Center“. PS: Political Science & Politics (1994-yil 1-iyun). Qaraldi: 2010-yil 21-iyul.
  17. „RUSSIAN CONTRIBUTION: AVTOGRAF“. Qaraldi: 2018-yil 8-noyabr.
  18. , arxivsana= parametri ham koʻrsatilishi zarur. „Phil Donahue“. archive.is.
  19. „2008-11-08“ (ru). Echo Moskvy. 2011-yil 23-mayda asl nusxadan arxivlangan.
  20. „Brasserie Chez Géraldine“ (ru). 2010-yil 4-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2010-yil 14-iyul.
  21. Ilya Ilf, Eugene Petrov. Little Golden America. New York: Farrar & Rinehart, 1937. 
  22. „Pozner show“. Channel One.
  23. „Vremena show“. Channel One. 2003-yil 30-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2007-yil 1-noyabr.
  24. „Познер отказался объяснять исчезновение своей передачи из эфира“. regnum (2022-yil 27-oktyabr). Qaraldi: 2022-yil 5-noyabr.
  25. „Hochschule für Musik und Theater Hamburg, Musik und Gender im Internet“ (de). Qaraldi: 2010-yil 3-oktyabr.
  26. „Vladimir Pozner. Biography“ (ru). 24smi.org. Qaraldi: 2020-yil 26-may.
  27. Thornhill, J. (2015, July 10). Vladimir Pozner: the “face” of Russia. FT.com.
  28. „Wife of Vladimir Pozner: Trump asked me: "Can I sit with you?"“ (ru). aif.ru (2019-yil 12-iyun). Qaraldi: 2020-yil 26-may.
  29. Maximov, Andrey. „2008-05-11“ (ru). Channel 5. 2013-yil 16-aprelda asl nusxadan arxivlangan.
  30. Shumskaya, Marina. „Interview with Vladimir Pozner“ (ru). Pen World (july–august 2005). Qaraldi: 2010-yil 16-iyul.
  31. „Просто в Париже мне комфортней“. lenta.ru.
  32. „Владимир Познер об эвтаназии“ (ru-RU). Познер Online (2017-yil 4-dekabr). Qaraldi: 2019-yil 22-iyun.
  33. „Владимир Познер: Однополые браки во Франции - это прорыв в менталитете“. www.xgay.ru. 2019-yil 22-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 22-iyun.
  34. „Владимир Познер о легализации наркотиков“ (ru-RU). Познер Online (2017-yil 5-aprel). Qaraldi: 2019-yil 22-iyun.
  35. Yale University. Macmillan Center. (10 October 2018). "Vladimir Pozner: How the United States Created Vladimir Putin". YouTube website Retrieved 6 February 2022.
  36. "Russian Journalist's Birthday Bash A Bust After He's Driven Out Of Georgia By Eggs, Power Cuts", Radio Free Europe/Radio Liberty, 1 April 2021: "critics pelted Pozner's bus with eggs, cut power to the venue hosting his feast, and accused him of being a "Kremlin propagandist"