Vertikal va gorizontal

Shakl: 1. Vertikal chiziqning sxematik tasviri („Zenit“ va „Nodir“ yoʻnalishlari), shuningdek ufq („astronomik ufq“ va „koʻrinadigan ufq“).

Vertikal va gorizontal — tanlangan nuqta boʻylab yoʻnalishga parallel toʻgʻri chiziq. Tortishish kuchi (yaʼni „tortishish tezlashishi“) ${\vec {g}}$ bu pastga va yuqoriga yoʻnalish (Zenit) qarama — qarshi sifatida qabul qilinadi.

Vertikal tekislik — vertikalga parallel boʻlgan tekislik.

Gorizontal tekislik — bu chiziq vertikalga perpendikulyar tekislik yoki chiziq yoʻki tanlangan nuqtada astronomik ufq tekisligiga parallel .

Amaliy faoliyatda vertikalni yoki gorizontalli teodolit, Plumb chizigʻich, daraja, „burchak“ oʻlchagich kabi asboblar yordamida aniqlanadi.

Tarixi

Plumb chizigʻidan dastlab misrliklar bino qurilishida foydalangani tahmin qilinadi.

Umumlashtirish

Dekart koordinatalar tizimi

Vertikal va gorizontal, shuningdek, ularga mos keladigan tekisliklar chizma geometriyasining asosiy tushunchalari sifatida va muhandislik grafikasida taʼsiri ostida ip doimiy yoʻnalishni (toʻgʻri chiziq) oladi. „Gravitatsiya“ taʼsiri ostida ip doimiy yoʻnalishni (toʻgʻri chiziq) oladi. „Gravitatsiya“ tashqarida boʻlgan obyektlarni tasvirini bershi mumkin (masalan, ISSDA. bu erda tortishish kuchi markazdan „qochma kuch“ bilan qoplanadi) yoki ish paytida gorizontal va vertikalga nisbatan yoʻnalishini oʻzgartiradigan ob’ektlar (suv kemalari, avtransport vositalarini elementlari va boshqalar).

Matematikada

Kartezian koordinatalar tizimini uch oʻlchovli fazoga kiritishda, qoida tariqasida, $OZ$ vertikal yoʻnalish yuqoriga qarab tanlangan. Shunga koʻra, gorizontal $OXY$ sanaladi.