Varez dasturiy ta’minoti
Varez (inglizcha: warez — „wares“ soʻzining jargon versiyasi, „dasturiy taʼminot“ — „software“ koʻpligining qisqartirilgani) — mualliflik huquqi egasining huquqlarini buzgan holda noqonuniy ravishda tarqatilgan dastur[1]. Undan bepul foydalanish uchun oʻzgartirishlar yoki qoʻshimchalardan iborat boʻlishi mumkin[2][3].
Varez turlari[tahrir | manbasini tahrirlash]
- Dastlab himoyani olib tashlash uchun dasturiy taʼminot. Ushbu toifaga uchinchi shaxslar tomonidan dasturning noqonuniy foydalanish himoya tizimlaridan olib tashlash uchun tarqatishlari oʻzgartirilgan dasturlar kiradi. U koʻpincha Internet orqali tarqatilishining qonuniyligini tekshiradigan dasturlar uchun ishlatiladi.
- Himoyani olib tashlash uchun yordamchi dasturlar bilan jihozlangan dasturiy taʼminot: kryaklar (kreklar, inglizcha: crack) yoki kalit generatorlari (keygenlar, inglizcha: keygen).
- Litsenziya kalitili dasturiy taʼminot.
- Maxsus yuklagich bilan jihozlangan dasturiy taʼminot (inglizcha: loader), bu Shareware dasturlari uchun cheksiz sinov muddatini taʼminlaydi. Tizim sanasini dastur ishlayotgan vaqtga oʻzgartiradigan yoki dasturga oldingi ishga tushirishlar sonini yoki dastlabki ishga tushirish sanasini beruvchi teglarni olib tashlaydigan ilovalar mavjud.
- Skript Warez yoki Nulled Warez skripts: WWW -saytlar uchun turli dasturlash tillaridagi skriptlar, ulardan himoya kodi va ishlab chiquvchilarni boshqarish tizimlari mustasno.
Tarqalishi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Warez manbalarini litsenziyalangan dasturiy taʼminotni buzish va uni keyinchalik tarqatishga ixtisoslashgan saytlar deb atash mumkin[1]. Dasturiy taʼminotni buzish bilan shugʻullanuvchi dasturchilar guruhlari mavjud edi[4]. Koʻpgina mamlakatlar qonunchiligi nuqtai nazaridan, varez ishlab chiqarish va tarqatish jinoiy javobgarlik hisoblanadi[5].
Aksariyat dasturlarga dastur tavsifi, undan foydalanish boʻyicha eslatmalar, shuningdek nazorat summalari va tarqatish hajmini oʻz ichiga olgan NFO fayllari hamroh boʻladi. Xuddi shu faylda tarqatish toʻplamini „buzgan“ guruh haqidagi maʼlumotlar va ASCII-Art chizmasi — guruhning oʻziga xos logotipi mavjud[4].
Yana qarang[tahrir | manbasini tahrirlash]
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ 1,0 1,1 Райтман 2012, Где скачать все что угодно: трущобы Интернета.
- ↑ Андрей Радзевич. Способы распространения программ // Компьютерная газета. — 2005. — Andoza:Бсокр.
- ↑ Алексей Голованов. Популярное введение в пиринговые сети: BitTorrent // Компьютерная газета. — 2006. — Andoza:Бсокр.
- ↑ 4,0 4,1 Райтман 2012, По ту сторону паутины.
- ↑ Павел Домкин. Эпоха вареза в России подходит к концу // Системный администратор. — 2012. — Andoza:Бсокр.
Adabiyotlar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- Михаил Анатольевич Райтман. Как найти и скачать в Интернете любые файлы., 3-е изд., перераб., BHV, 2012. ISBN 9785977507899.
Havolalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- Павел Домкин. Эпоха вареза в России подходит к концу // Системный администратор. — 2012. — Andoza:Бсокр.