Trudgelmir
Trudgelmir (qad.-skand. Þrúðgelmir) — Skandinaviya mifologiyasida, olti boshli dev, Imirning oʻgʻli.
Etimologiyasi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Þrúðgelmir ikki soʻzdan iborat: þruð („kuch“) va gelmir („kuchli boʻron“, „tortish“ degan maʼnoni anglatuvchi galmdan olingan)[1]. Boshqa versiyaga koʻra, Þrúðgelmir „kuch-baqiroq“ deb tarjima qilingan (inglizcha: strength-yeller)[2].
Eddadagi Trudgelmir[tahrir | manbasini tahrirlash]
Trudgelmir nomi Eddada bir marta uchraydi — Katta Edda, Vaftrudnir nutqlari, 29-band — bu yerda u Bergelmirning otasi va Aurgelmirning (yaʼni Imirning) oʻgʻli sifatida tilga olinadi[3]. 33-band Trudgelmirning otasidan kelib chiqishini ochib beradi: „fótr við foti gat ins fróða iotuns sexhǫfðaðan son“[3] (V. G. Tixomirov tarjimasida: „oyoqma oyoq yotuna uchun olti boshli oʻgʻil tugʻdi“[4]).
Kichik Eddada Trudgelmir haqida umuman xabar berilmagan[2] (kitob oxiridagi „Ismlar roʻyxati“ bundan mustasno, bu yerda Snorri Sturluson, barcha devlarni sanab oʻtib, boshqalar qatorida Trudgelmirni ham eslaydi[5]) va u yerda Bergelmir Imir oʻgʻlining oʻrnini egallaydi[6]. Unda yozilishicha, Bergelmir, uning bolalari va xotinidan[6] tashqari, barcha devlar oʻldirilgan Odin, Vili va Ve Imirning qoniga gʻarq boʻlgan.
Talqin va fikrlar[tahrir | manbasini tahrirlash]
Trudgelmir haqidagi maʼlumotlar juda kam boʻlganligi sababli, zamonaviy adabiyotda uning tugʻilishiga aniqlik kiritishga urinishlarni uchratish mumkin: ehtimol, u Imirning toʻpigʻining ishqalanishidan[7] yoki uning yagona otasining germafroditizmi natijasida tugʻilgandir[8]. Edda matnini talqin qilishning yana bir natijasi bu uning oʻgʻli Bergelmirning kelib chiqishini tushuntirish boʻlib, u Imirning chap qoʻli teridan tugʻilgan Trudgelmirning ismsiz singlisi bilan munosabatlaridan dunyoga kelgan[7].
Ehtimol, Trudgelmir, hatto, Katta Edda qissasiga sunʼiy ravishda kiritilishidan yagona maqsad — devlarning nasabnomasi uchta avlodga egaligidir: Imir-Trudgelmir-Bergelmir[2]. Bu pozitsiya Trudgelmir faqat yotun-gigant soʻzining metaforasi (yoki sinonimi) boʻlishi mumkin, degan fikrga mos keladi[9].
Mashhur avstriyalik okkultist Gvido fon Listning fikricha, Trudgelmir uchinchi irqning asoschisi boʻlib, unda erkak va ayol ibtidosi oʻrtasidagi farq paydo boʻlgan va birinchi marta jinsiy yoʻlda koʻpayish boshlangan[10]. Ushbu tasnifda dastlabki ikki irqning ajdodi Imir deb ataladi, toʻrtinchisi (Atlantlar) — Bergelmir, beshinchisi esa odamlarni oʻz ichiga oladi[10].
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ Vikernes V. Skandinavskaya mifologiya i mirovozzrenie. 2-e izdanie. — Tambov, 2010. — S. 14, 17 — ISBN 978-5-88934-440-7.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 John Lindow Norse Mythology: A Guide to the Gods, Heroes, Rituals, and Beliefs. — Oxford University Press, 2001. — S. 292 — ISBN 0-19-515382-0.
- ↑ 3,0 3,1 „Þrúðgelmir“ (en). Universität Frankfurt. Institut für Empirische Sprachwissenschaft.
- ↑ „Речи Вафтруднира“. norse.ulver.com.
- ↑ „Списки имен“. norse.ulver.com.
- ↑ 6,0 6,1 „Видение Гюльви“. norse.ulver.com.
- ↑ 7,0 7,1 Кальдера, Рейвен. „Имир, Трудгельмир, Бергельмир“. Thesaurus Deorum. 22-oktabr 2018-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 19-may 2022-yil.
- ↑ Мелетинский, E. M. „Имир“. Онлайн энциклопедия Мифы народов мира.
- ↑ „Skaldic Poetry of the Scandinavian Middle Ages“ (inglizcha). Skaldic Project.
- ↑ 10,0 10,1 Guido List Die Bilderschrift der Ario-Germanen (Ario-Germanische Hieroglyphik). — Wien, 1910. — S. 29, 30.