Samarqand urugʻi
Samarqand urugʻi (yoki Samarqand) — Ismoil Joʻrabekov boshchiligidagi oʻzbek urugʻi[1]. Urugʻ Oʻzbekistondagi ikki yirik klandan biri[1]. Ikkinchi oʻrinda, uning asosiy raqibi Toshkent urugʻi hisoblanadi[2]. Fargʻona urugʻi ham ushbu urugʻlarga son jihatidan teng keladi[3]. O‘zbekistonning sobiq Prezidenti Islom Karimov va hozirgi prezident Shavkat Mirziyoyev Samarqand urug‘idan hisoblanadi[4].
Kelib chiqishi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Hozirgi Oʻzbekistonda qabilalar mavjud emas. Shuning uchun zamonaviy oʻzbek urugʻlari yo oila darajasida yoki milliy darajada faoliyat yuritadi. Bugungi kunda „klan“ atamasi odatda nikoh yoki doʻstlik orqali yaratilgan homiylik tarmoqlarining umumlashma nomini anglatadi[5]. Baʼzi kishilar guruhlarni „fraksiya“ deb atashni afzal koʻrishadi[6].
Oʻzbekiston hukumati Sovet Ittifoqi parchalanganidan soʻng va undan keyingi davrlardan buyon urugʻ-aymoq siyosati mavjudligini inkor etishga urinib kelmoqda[7].
Tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Samarqand klani Oʻzbekistonda 1983-yilda Fargʻona klani oʻrniga hokimiyat tepasiga kelgan edi[8].
Samarqand klanining boshligʻi Ismoil Joʻrabekov hisoblanadi. U Islom Karimovning hokimiyatga kelishidagi roli tufayli „kulrang kardinal“ nomi bilan tanilgan[1]. Biroq 1993-yilga kelib Karimov Samarqand urug‘i hokimiyatini cheklay boshlagan. Karimovning Samarqand urugʻiga homiyligi boshqa urugʻlarning noroziligiga sabab boʻlgan va u qoʻzgʻolonni oldini olish uchun bu ishni qilgan[9].
Keyingi yillarda u mamlakatdagi barcha klanlarning kuchini zaiflashtirishda davom etgan. Joʻrabekov Karimovning maslahatchisi boʻlgan, biroq 2004-yilda unga qarshi jinoiy ayblovlar qoʻyilgach, U Toshkent klanini kuchaytirish maqsadida hokimiyatdan chetlashtirildi. Joʻrabekov bungacha mamlakatdagi eng qudratli kishilardan biri boʻlgan edi[10].
Samarqand urug‘idan bo‘lgan Ichki ishlar vaziri Zokir Almatov ham 2005-yil oxirida sog‘lig‘i yomon ekanligini aytib, isteʼfoga chiqqan edi[4].
Yana qarang[tahrir | manbasini tahrirlash]
- Markaziy Osiyodagi urugʻlar
- Toshkent klani
- Jizzax urugʻi
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ 1,0 1,1 1,2 Collins, p. 255
- ↑ Blagov, Sergei. Uzbek strongman under Russian attack. Asia Times. 13 March 2003. Accessed 24 June 2009.
- ↑ Sengupta, p. 286
- ↑ 4,0 4,1 Uzbekistan: Karimov Appears To Have Political Clans Firmly In Hand . RFE/RL. 31 August 2006. Accessed 24 June 2009.
- ↑ Collins, p. 254
- ↑ Roy, p. 13
- ↑ Sengupta, p. 285
- ↑ Roy, p. 128
- ↑ Collins, p. 263
- ↑ Kimmage, Daniel (23 February 2005). "Uzbek Eminence Falls from Grace". Central Asia Report (RFE / RL) 5 (7). http://www.rferl.org/content/article/1342103.html. Qaraldi: 24 June 2009.Samarqand urugʻi]]
Adabiyotlar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- Collins, Kathleen. Clan politics and regime transition in Central Asia. Cambridge University Press, 2006 — 350 bet. ISBN 978-0-521-83950-1.
- Roy, Olivier. The New Central Asia: the creation of nations. I.B.Tauris, 2000. ISBN 978-1-86064-278-4.
- Sengupta, Anita. The formation of the Uzbek nation-state: a study in transition. Lexington Books, 2003. ISBN 978-0-7391-0618-1.