Rentgenogramma

Radiografiya ( Rentgendan (bu turdagi elektromagnit to'lqinlarni kashf etgan olimning nomi) + grekcha: gráphō, yozuv) - maxsus plyonka yoki qog'ozga rentgen nurlari yordamida proyeksiya qilinadigan ob'ektlarning ichki tuzilishini o'rganishdan iboratdur

Ko'pincha bu atama rentgen nurlarini o'tkazish va rentgen nurlarining zaiflashuv darajasini qayd etish orqali tananing anatomik tuzilmalarining umumiy proektsiyali tasvirini olishga asoslangan tibbiy noinvaziv tadqiqotni asoslanadi.

Tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Radiologiya tarixi 1895 yilda Vilgelm Konrad Rentgen birinchi marta rentgen nurlari ta'sirida fotografik plastinkaning qorayishini paytdan boshlanadi. Shuningdek, u rentgen nurlari qo‘l to‘qimalaridan o‘tganda fotografik plastinkada suyak skeletining tasviri hosil bo‘lishini aniqladi. Ushbu kashfiyot dunyodagi birinchi tibbiy tasvirlash usuli bo'lib va bundan oldin organlar va to'qimalarning in vivo, invaziv bo'lmagan tasvirini olish mumkin emas edi. Radiografiya dunyo bo'ylab juda tez tarqaldi. 1896 yilda Rossiyada birinchi rentgenogramma olingan ^[1] .

1918 yilda Rossiyada federatsiyasida birinchi rentgen klinikasi tashkil etildi. Ko'payib borayotgan kasalliklarni aniqlash uchun rentgenografiya qo'llaniladi. O'pkaning rentgenografiyasi faol rivojnayotgan payt 1921 yilda Petrogradda birinchi rentgen stomatologiyasi kabineti ochildi. Tadqiqotlar faol olib borilib rentgen apparatlari yanada takomillashtirildi. Sovet hukumati Rossiyada rentgen apparatlarini ishlab chiqarishni kengaytirish uchun mablag' ajratadi. Radiologiya va uskunalar ishlab chiqarish global miqyosda bormoqda ^[2] .

Bugungi kunda ko'krak qafasi rentgenogrammasi ko'pincha o'pka infektsiyalari natijasida kelib chiqqan kasalliklarni aniqlash uchun foydalanilmoqda. Biroq bu usul COVID-19 keltirib chiqaradigan virusli pnevmoniyalarning dastlabki bosqichlarini aniqlashda samarasizligini isbotlab berdi.

Ogayo shtati universiteti professori boshchiligidagi amerikalik tadqiqotchilar koronavirus va og‘ir alomatlari tasdiqlangan 630 bemorning rentgen nurlarini o‘rganishdi. 89 foiz hollarda rentgenogrammada hech qanday anormallik ko'rinmadi yoki ularning bu uyrinishi foytdasiz edi. Kommunarka qishlog‘idagi 40-sonli shahar klinik shifoxonasi shifokorlarining Rossiyada pandemiyaning og‘irligini birinchi bo‘lib o‘z zimmasiga olgan shifokorlarning amaliyoti ham bu xulosalarni tasdiqladi. Biroq keyingi bosqichlarda rentgenografiya yordamida aniq va sifatli natijalarga erishish mumkin. Shuning uchun hozirgi sharoitda og'ir ahvolda bo'lgan bemorlarning palatalarida qo'llanilishi mumkin bo'lgan portativ qurilmalar ayniqsa dolzarbdir ^[3] .

Hozirgi vaqtda rentgenografiya osteoartikulyar tizimning shikastlanishlarini tashxislashning asosiy usuli bo'lib qolmoqda. O'pkani tekshirishda, ayniqsa skrining usuli sifatida muhim ahamyadga ega. Kontrastli rentgenografiya usullari ichi bo'sh organlarning ichki relyefining holatini, oqma yo'llarining tarqalishini va boshqalarni baholashga imkon beradi.

2018-yil 13-iyul kuni Jenevada Yangi Zelandiya olimlari uch o‘lchamli rangli tasvirlarni olishga qobilyatiga ega rentgen apparatini taqdim etdilar ^[4] .

Ilova[tahrir | manbasini tahrirlash]

Tibbiyotda[tahrir | manbasini tahrirlash]

Tashxis qo'yish uchun rentgenografiya faydalaniladi: organlarning rentgenologik tekshiruvi (bundan buyon matnda RI deb yuritiladi) ushbu organlarning shaklini, ularning holatini, ohangini, peristaltikasini va shilliq qavatning relyef holatini aniqlash imkonini beradi.

Oshqozon va o'n ikki barmoqli ichakning RI tekshiruvi ( duodenografiya ) gastrit, yarali yaralar va o'smalarni aniqlash uchun muhimdir.
O't pufagi ( xoletsistografiya ) va o't yo'llari ( xolegrafiya ) RI tekshiruvi jigar ichidagi va ekstrahepatik o't yo'llarining konturlarini, hajmini, lümenini, toshlarning mavjudligi yoki yo'qligini baholash, o't pufagining konsentratsiyasi va kontraktil funktsiyalarini aniqlash uchun amalga oshiriladi. .
Yo'g'on ichakning RI tekshiruvi ( irrigoskopiya ) o'smalar, poliplar, divertikullar va ichak tutilishini aniqlash uchun ishlatiladi.
ko'krak qafasi rentgenogrammasi - yuqumli, o'sma va boshqa kasalliklar,
umurtqa pog'onasi - degenerativ-distrofik ( osteoxondroz, spondiloz, egrilik), yuqumli va yallig'lanish ( spondilitning har xil turlari), o'sma kasalliklari.
periferik skeletning turli qismlari - turli xil travmatik ( sinishlar, dislokatsiyalar ), yuqumli va o'sma o'zgarishlari uchun.
qorin bo'shlig'i - organlarning teshilishi, buyraklar faoliyati (ekskretor urografiya) va boshqa o'zgarishlar.
Metrosalpingografiya - bu bachadon bo'shlig'ining kontrastli rentgenologik tekshiruvi va bachadon naychalarining o'tkazuvchanligi.
tishlar - ortopantomografiya
Ko'krak qafasining RI - mammografiya

Muhandislik va texnologiya sohasida[tahrir | manbasini tahrirlash]

Radiografiya buzilmaydigan tekshirishning eng muhim turlaridan biridir. U ishlab chiqarish va foydalanish jarayonida nazorat tutish uchun ishlatiladi:

Yoriqlar, gaz va siqilish teshiklari uchun quyma va zarblar;
Penetratsiya, termal va mexanik yoriqlar, shlaklar, qobiqlarning qo'shilishi yo'qligi uchun payvandlash tikuvlari;
Ichki yoriqlar va yoriqlar mavjudligi uchun rulman konstruktsiyalari, miller, o'qlar, korpuslar;
Ajralmaydigan yoki ajratish qiyin bo'lgan mashinalar va mexanizmlar, ularning yaxlitligi elementlarining nisbiy joylashuvining to'g'riligi va zarur bo'shliqlar mavjudligi;
Bo'shliqlar, siljish yoriqlari yoki armatura va ko'milgan elementlarni yo'q qilish uchun temir-beton;
Metallurgiya pechlari ichki yuzalarda konlarni shakllantirish bo'yicha ishlar jarayonida;
Dizaynsiz yoki qasddan niqoblangan choklarni, boshqa materiallar bilan to'ldirilgan teshiklarni va bo'shliqlarni aniqlash uchun turli xil metall qismlar. Xususan, avtomobil korpusidagi VIN-kodni o'z ichiga olgan belgini almashtirish faktini aniqlash.

Tibbiyotda[tahrir | manbasini tahrirlash]

Ob'ektlarning ichki tuzilishini o'rganish;
Avtomobil qismlarini yoki qurollarini markalashdagi o'zgarishlarni tekshirish (so'nggi yillarda u boshqa tahlil usullari bilan almashtirildi);

Foydalanilgan adabiyotlar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Adabiyot[tahrir | manbasini tahrirlash]

↑ „История рентгенологии“ (ru). 2012-yil 22-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2009-yil 23-sentyabr.
↑ „История рентгенологии в России“ (ru). 2012-yil 17-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2009-yil 23-sentyabr.
↑ „Технологии медицинской диагностики: что нового мы узнали во время пандемии“. Naked Science (2020-yil 5-avgust). 2020-yil 9-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 31-avgust.
↑ „Учёные смогли впервые получить трёхмерные цветные рентгеновские снимки“. ТАСС (2018-yil 13-iyul). 2018-yil 15-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 15-iyul.

Кишковский А.Н., Тютин Л.А., Есиновская Г.Н. Атлас укладок при рентгенологических исследованиях. — Ленинград: Медицина, 1987. — 520 с.
Линденбратен Л.Д. Королюк И.П. Медицинская радиология (основы лучевой диагностики и лучевой терапии). — 2-е переработанное и дополненное.Москва: Медицина, 2000. — С. 77—79. — 672 с. — ISBN 5-225-04403-4.
Кацман А. Я. Медицинская рентгенотехника. — МЕДГИЗ, 1957. — 647 с.

Royal Philips Electronics

[1] „История рентгенологии“ (ru). 2012-yil 22-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2009-yil 23-sentyabr.

[2] „История рентгенологии в России“ (ru). 2012-yil 17-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2009-yil 23-sentyabr.

[3] „Технологии медицинской диагностики: что нового мы узнали во время пандемии“. Naked Science (2020-yil 5-avgust). 2020-yil 9-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 31-avgust.

[4] „Учёные смогли впервые получить трёхмерные цветные рентгеновские снимки“. ТАСС (2018-yil 13-iyul). 2018-yil 15-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 15-iyul.

[1]

[2]

[3]

[4]