Pesilomikoz
Paecilomycosis (lotincha: Paecilomycosis) — chuqur tizimli mikoz, patologik jarayonda qon, kichik va oʻrta tomirlar, toʻqima suyuqligi, limfa tugunlari, teri, shilliq qavat, ichki organlar va asab tizimi ishtirok etishi mumkin. Bugungi kunga qadar kasallik biroz oʻrganilgan, chunki Paecilomyces jinsining qoʻziqorinlarini umumiy qabul qilingan usul boʻyicha bemorlardan ajratish chastotasi 1-1,5% dan oshmaydi [1]. Mikozning yangi nozologik birligi sifatida Beyker [2] uni odamlar va hayvonlarning Paecilomyces jinsining qoʻziqorinlari tomonidan magʻlubiyatga uchraganligi haqidagi mavjud hisobotlar asosida 1971-yilda kiritgan. Turli geografik zonalar tuprogʻida Paecilomyces jinsi qoʻziqorinlarining hamma joyda tarqalishi ular bilan dunyo aholisining ommaviy infeksiyasini aniqlaydi. Biroq, bemorlarning patologik materialidan zamburugʻlarni ajratishning muntazam usullaridan foydalanish bu masalani yoritishni qiyinlashtirdi. Paecilomyces jinsiga mansub zamburugʻlarning toʻqima shakllarining dimorfizmi va parazitlik xususiyatlarini aniqlash asosida A.M.Axunova 1991-yilda ularni bemorlardan ajratib olishning yangi usulini ishlab chiqdi, bu esa izolyatsiyalanish chastotasini 44% gacha oshirdi [3]. Paecilomyces jinsining zamburugʻlari dimorf boʻlib, nospetsifik himoya va oʻziga xos immunitet mexanizmlari bilan boshqariladigan qonning yangi turdagi konjenital surunkali doimiy infeksiyasining qoʻzgʻatuvchisi boʻlib, ularning hayotiyligi pecilomycosis infeksiyasini tashish yoki faollashtirish bosqichlarini belgilaydi. qonda. Pesilomikozning klinik koʻrinishi qoʻziqorin infeksiyasining umumiy tarqalishi, shuningdek, inson tanasining patogenga qarshilik koʻrsatish jarayonida amalga oshiriladigan immunitet reaksiyalarining turlari bilan belgilanadigan polimorfikdir. Paecilomyces jinsiga mansub zamburugʻlarning toʻqima shakllarining parazitlanishning hujayra ichidagi sikli ularni mezbon organizmdan toʻliq yoʻq qilishga imkon bermaydi. Bu shuni anglatadiki, tizimli antimikotiklar bilan davolashning toʻliq kursidan keyin ham infeksiyaning qaytalanish ehtimoli saqlanib qoladi. Oʻtkir va surunkali virusli infeksiyalar, stress, immunitet tizimining mavsumiy va yoshga bogʻliq tebranishlari immunitetni nazorat qilishning hayotiyligini bostiradigan va bronxial astma shaklida klinik jihatdan aniqlangan pesilomikoz rivojlanishi bilan pesilomikoz infeksiyasining faollashuviga olib keladigan omillar orasida ustunlik qiladi. 4].
Maʼlumot[tahrir | manbasini tahrirlash]
Paecilomyces variotii turiga mansub Paecilomyces qoʻziqorini bilan odamning birinchi infeksiyasi 1963-yilda Uys CJ va boshqalar tomonidan tasvirlangan. [5]. Mualliflar 1951-yildan beri kuzatilgan bolalik davridagi revmatik yurak kasalligi bilan ogʻrigan 22 yoshli oq tanli ayolning anamnezini tasvirlaydilar. 1953-yilda homiladorlik davrida bemorda revmatik yurak kasalligining qaytalanishi kuzatilgan, bu esa uning shakllanishi bilan yakunlangan.. 1961-yil 19-avgustda bemorga korrektiv yurak operatsiyasi oʻtkazildi va oʻzgartirilgan mitral qopqoq valon kapalak proteziga almashtirildi. Operatsiyadan keyingi davr hech qanday muammosiz oʻtdi, streptomitsinni qabul qilishda allergik reaksiya bundan mustasno. Operatsiyadan 5 oy oʻtgach, bemorda qorincha fibrilatsiyasi va 2 oy oʻtgach, 30 haftalik homiladorlik fonida isitma va splenomegali rivojlanadi. Gemogrammadagi oʻzgarishlar leykotsitoz va 60 mm / soatgacha tezlashtirilgan ECHT bilan tavsiflanadi.
Mikrobiologik tekshiruv[tahrir | manbasini tahrirlash]
Bu vaqtida bemorning qoni steril edi. Mehnatni sunʼiy ragʻbatlantirish amalga oshirildi, buning natijasida sogʻlom oʻgʻil tugʻildi. Kasalxonadan boʻshatilganda yurak urish tezligidagi oʻzgarishlar va splenomegaliya saqlanib qolgan. 1962-yil avgust oyida bemorning isitmasi yana koʻtarilib, toʻsatdan hushidan ketish sodir boʻldi. Bemorni koʻzdan kechirishda tirnoq falanjlarining “baraban tayoqchalari” koʻrinishida qalinlashgani, splenomegaliya aniqlangan. Bemorga metitsillin antibiotikini parenteral yuborish samara bermadi: tana harorati normal holatga qaytmadi. Bemorning qonini mikrobiologik tekshirishda P. variotii qoʻziqorini ajratilgan. Antimikrobiyalni antimikotik preparat mikostatin (nistatin) bilan almashtirish tezda tana haroratining normallashishiga olib keldi, ammo bemorning umumiy ahvoli yaxshilanmadi va u 10 kundan keyin vafot etdi. Makroskopik kesmada shilliq pardalarning sezilarli rangsizligi, tirnoq falanjlarining "baraban tayoqchalari" koʻrinishidagi oʻzgarishi va periferik shish belgilari aniqlangan. Yurak va ayniqsa uning oʻng boʻlimlari kattalashgan. Yurak xaltasida oz miqdorda somon rangli suyuqlik topilgan. Mitral qopqoq protezining koʻp qismi trombga oʻrnatilgan. Aortaning bifurkatsiyasida ikkala yonbosh arteriyaga 4-6 sm choʻzilgan okklyuziv tromb topilgan. Miya, buyrak va taloqda turli davrlardagi infarktlar aniqlangan. Mualliflarning fikriga koʻra, boshqa organlarda topilgan oʻzgarishlar sxemasi surunkali yurak etishmovchiligi bilan bogʻliq boʻlgan venoz stazda topilganlarga oʻxshash edi. Mitral qopqoq protezini oʻrab turgan trombni mikroskopik tekshirishda mitseliyning tarvaqaylab ketgan iplari aniqlangan, ular orasida sharsimon jismlar erkin yotqizilgan, mualliflar ularni „sporalar“ deb atashgan.Gematoksilin va eozin bilan boʻyalgan gistologik kesmalarda sporalari va mitseliylari boʻyalmagan, Ular, shuningdek, zaif PAS reaksiyasini koʻrsatdilar. Ular Gram-musbat boʻyalgan va toluidin koʻk bilan boʻyalmagan; argirofilligi tufayli ular Gomoriy boʻyicha kumush nitrat bilan boʻyalgan. Ushbu zonadan unchalik uzoq boʻlmagan joyda argirofillikka ega boʻlmagan izolyatsiya qilingan „sporalar“ topildi. Trombning yurak klapanlariga yopishgan joyida gistiotsitar va epiteloid hujayralarning toʻplanishi aniqlangan, ular orasida koʻp yadroli gigant hujayralar mavjud. Ulardan baʼzilarining sitoplazmasida fagotsitozlangan qoʻziqorin zarralari topilgan.Boʻlmacha miokardida, shuningdek qorincha miokardida oʻtkir revmatik xuruj belgilari topilmadi. Miya toʻqimalaridagi oʻzgarishlar qoʻziqorin tuzilmalarini oʻz ichiga olgan emboliya tufayli yuzaga kelgan. U miyaning tomiriga kirib, miya toʻqimalarining yurak xurujining rivojlanishiga sabab boʻldi. Miyaning nekrotik toʻqimalarida qoʻziqorin elementlari topilgan. Chap tashqi yonbosh arteriyasi devorida surunkali yalligʻlanish tasviri va kazeoz nekroz maydoni aniqlangan, u Langhans tipidagi yirik koʻp yadroli hujayralar va epiteloid hujayralar bilan oʻralgan. Nekrotik toʻqimalarda koʻplab qoʻziqorin elementlari mavjud. Qon quyqalaridan hosil boʻlgan kulturalar Paecilomyces variotii Bainier (1907) qoʻziqorinini ham keltirib chiqardi. Mualliflarning fikriga koʻra, keyingi shunga oʻxshash hisobotlarda boʻlgani kabi, patologiyaning umumiy naqshlari aniqlangan: qoʻziqorin infeksiyasining manbai aniqlanmagan, birinchi klinik belgilar operatsiyadan 4-8 oy oʻtgach qayd etilgan.
Pesilomikozning asosiy belgilari[tahrir | manbasini tahrirlash]
Nafas qisilishi, isitma, titroq, terlash, vazn yoʻqotish. Kasallikning qaytalanishi tsiklik edi. Faol antifungal terapiyaga qaramay, barcha bemorlar vafot etdi. Birinchi marta tizimli mikozning keng tarqalgan turi sifatida Oʻzbekiston hududida aniqlangan.[1] Oʻzbekiston rezidentlari - bemorlar qonidan ajratilgan zamburugʻlar kulturasini molekulyar biologik tadqiqotlar yordamida aniqlash ularni Paecilomyces variotii Bainier zamburugʻining yangi navi (1907), Paecilomyces variotii Bainier var deb belgilandi. zaaminella. Gen tuzilishining oʻziga xos xususiyatlaridan kelib chiqqan holda, patogen zamburugʻlarning yana ikkita navi aniqlandi, ular morfologik xususiyatlariga koʻra dastlab Paecilomyces jinsiga tegishli edi.Chamaeleomyces turkumining ikkala turi ham dimorf boʻlib, ular vaqtincha xamirturush fazasiga oʻtishi mumkin.Ularning toʻqima parazit shakli yumaloq oval yoki dumaloq silindrsimon shakllanishlar sifatida tavsiflanadi.
Tarqalishi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Samarqand viloyatida yashovchi bemorlardan ajratib olingan Paecilomyces variotii Bainier (1907) turiga mansub Paecilomyces turkumiga mansub zamburugʻ opportunistik xususiyatga ega dimorfizmga ega [9]. Oʻzbekistonda 1970-yillarning oxiridan bronxoʻpka patologiyasi, sepsis va kamqonlik bilan kasallangan bolalar Paecilomyces variotii Bainier (1907) zamburugʻi bilan kasallanganligi aniqlangan.[2] Bundan tashqari, uning allergik koʻrinishlar, allergik alveolit va bronxial astma rivojlanishidagi roli aniqlandi [10]. Odamlarda pesilomikozning 60 ta holatini tahlil qilgan Aquilar C., Pujol I., Sala J., Guarro J. [11] maʼlumotlariga koʻra, tirnoqlarning shikastlanishidan septik endokarditgacha boʻlgan klinik koʻrinishlarning polimorfizmi aniqlangan. 1964—2004-yillar oraligʻida P.lilacinus [12] qoʻziqorini bilan inson infeksiyasi haqida 119 nashr etilgan maʼlumotlarning tahlili. 51,3% hollarda koʻzning shikastlanishi, 35,3% teri infeksiyasi, 13,4% hollarda boshqa organlar va tizimlarning shikastlanishi aniqlangan.
- ↑ Газиходжаева М. А., Белякова Л. А., Сизова Т. П. Морфологические и культуральные признаки патогенных грибов, выделенных от больных.// Матер. 6 конференции по споровым растениям Средней Азии и Казахстана. — Дюшанбе, 1978. С. 131 −132.
- ↑ Дехкан-Ходжаева, Н. А., Шамсиев С. Ш., Шакирова Р. Ю., Макарова Г. И., Мигбаева Ш. Н. Роль Paecilomyces в этиологии затяжных и рецидивирующих бронхолегочных заболеваний у детей// Педиатрия. М., 1982; (9): С. 12-14.