Osiyo oʻyinlari Federatsiyasi

Vikipediya, ochiq ensiklopediya

Osiyo oʻyinlari Federatsiyasi (Asian Games Federation) 1949—1982-yillarda Osiyoda sportning boshqaruv organi boʻlgan. Federatsiya 1982-yil 16-noyabrda Nyu Dehlida tarqatib yuborildi va uning oʻrniga Osiyo Olimpiya Kengashi keldi. Osiyo oʻyinlari Federatsiyasi 1951-yildan 1982-yilgacha Osiyo oʻyinlarini tashkil qilish uchun mas’ul boʻlgan.[1][2] Federatsiya 1949-yil 13-fevralda Nyu Dehlidagi Patiala uyida boʻlib oʻtgan yigʻilishda tashkil etilgan.

Tashkil etish[tahrir | manbasini tahrirlash]

1947-yil mart oyida Hindistonning birinchi bosh vaziri boʻlgan Jawaharlal Nehru Nyu Dehlida Osiyo munosabatlari boʻyicha konferensiyani oʻtkazdi. Bu Osiyo oʻyinlari imkoniyatlarini ishtirokchi mamlakatlar eʼtiboriga havola etish istiqboliga ega uchrashuv edi.[3] Konferensiya oldidan Hindiston boʻyicha Xalqaro Olimpiya qoʻmitasining aʼzosi boʻlgan Guru Dutt Sondhi Patialalik Maharaja va Hindiston Olimpiya Assotsiatsiyasining (IOA) oʻsha paytdagi prezidenti Yadavindra Singhni Osiyo Olimpiya assotsiatsiyasini tashkil etish uchun Osiyo oʻyinlar Federatsiyasi ishtirokchilari bilan muloqot qilishga undadi.[4] Taklifni baʼzi vakillar qabul qilmadi, qolganlari maʼqullab, biror majburiyat olishdan bosh tortdilar.[5]

1947-yil iyul oyida dastlab oʻyinlarni tashkil etishni targʻib qilgan Hindiston Olimpiya Assossiatsiyasi nomaʼlum sabablarga koʻra oʻz homiyligidan voz kechdi. Sondhi muqobil topildi; u n Hindiston Olimpiya Assossiatsiyasi roziligini olishi kerak boʻlgan koʻp sport musobaqasini tashkil qilish oʻrniga, u yengil atletika boʻyicha Osiyo chempionati deb nomlangan yagona musobaqani tanladi. Hindiston havaskor atletika federatsiyasi (AAFI) (hozirgi Hindiston yengil atletika federatsiyasi) prezidenti boʻlgan Sondhi 1948-yil fevral oyida federatsiyaning roziligini oldi. Yadavindra, Sondhining iltimosiga koʻra, chempionat tashkiliy qoʻmitasining prezidenti boʻldi, Sondhi esa rais lavozimini egalladi. Iyul oyi boshida Hindiston havaskor atletika federatsiyasi maktubi bilan tasdiqlangan turli Osiyo mamlakatlariga rasmiy taklifnomalar yuborildi. Ammo javob ijobiy boʻlmadi, chunki 1948-yil 29-iyuldan rejalashtirilgan Yozgi Olimpiada oʻyinlari bilan rejalashtirishda ziddiyat yuzaga keldi.[6]

Londondagi uchrashuv[tahrir | manbasini tahrirlash]

1948-yilgi Olimpiya oʻyinlari paytida Sondhi 1948-yil 8-avgustda Londondagi Mount Royal mehmonxonasida yigʻilish oʻtkazdi. Oʻsha paytda Londonda boʻlgan barcha Osiyo Milliy Olimpiya qoʻmitasiga taklifnomalar yuborilgan. Uchrashuvga Koreya, Xitoy, Filippin, Singapur, Birma, Seylon, Hindiston, Pokiston, Afg‘oniston, Eron, Iroq, Livan va Suriyaning bosh menejerlari chaqirilgan, biroq faqat Burma, Seylon, Xitoy, Hindiston, Filippin va Koreya vakillari ishtirok etdi.[7] Sondhi ikkita taklif bilan chiqdi: birinchidan, 1949-yilning fevralida Nyu Dehlida yengil atletika bo‘yicha Osiyo chempionatini tashkil etish, ikkinchidan, Xalqaro Olimpiya Qoʻmitasi modeli asosida Osiyo o‘yinlari federatsiyasini tashkil etish edi. Filippin havaskorlar atletika federatsiyasi asoschisi va Xalqaro olimpiya qoʻmitasining filippinlik birinchi aʼzosi Xorxe B.Vargas ikkinchi taklifni qattiq qoʻllab-quvvatladi va birinchi taklif yigʻilganlar tomonidan oʻzgartirishlar bilan qabul qilindi. Federatsiyani yanada rivojlantirish uchun 1949-yil fevral oyida Nyu Dehlida boʻlib oʻtgan chempionat davomida yigʻilish oʻtkazish toʻgʻrisida qaror qabul qilindi va federatsiya konstitutsiyasi va qarorlarini ishlab chiqish uchun toʻrtta davlat vakillaridan iborat kichik qoʻmita tayinlandi.[8][5]

Dehlidagi uchrashuv[tahrir | manbasini tahrirlash]

Yengil atletika boʻyicha Osiyo chempionati ishtirokchi davlatlarning „noqulay sharoitlari“ va iqtisodiy qiyinchiliklari tufayli oʻtkazilmadi, ammo 1949-yil 12- va 13-fevralda Dehlidagi Patiala uyida toʻqqizta Osiyo davlati vakillari oʻrtasida uchrashuv tashkil etildi. Yig‘ilishda Afg‘oniston, Burma, Seylon, Hindiston, Indoneziya, Nepal, Pokiston, Filippin va Tailand vakillari ishtirok etdi. Kichik qoʻmita tomonidan taqdim etilgan konstitutsiya loyihasi yana Olimpiya Xartiyasiga — Xalqaro Olimpiya Qoʻmitasining konstitutsiyasiga muvofiq qayta koʻrib chiqildi va akkreditatsiyadan oʻtkazildi. „Sportchi“ atamasining soʻzma-soʻz maʼnosida yuzaga kelgan noaniqlikni oldini olish uchun quyi qoʻmita federatsiya nomini Osiyo havaskorlar atletika federatsiyasidan Osiyo oʻyinlari Federatsiyasiga oʻzgartirdi. Afgʻoniston, Burma, Hindiston, Pokiston va Filippin konstitutsiyani toʻliq muddatda imzolaganidan soʻng Osiyo oʻyinlari federatsiyasining birinchi besh aʼzosi boʻldi; qolgan toʻrtta ishtirokchi ham uni imzoladi, lekin u hali ham hukumatlari yoki milliy sport assotsiatsiyalari tomonidan ratifikatsiya qilinishi kerak edi. Federatsiya Yadavindra Singhni prezident, Xorxe B.Vargasni vitse-prezident, G.D. Sondhini esa gʻaznachi sifatida sayladi.[7]

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  1. ↑ „Council – OCA History“. ocasia.org. Olympic Council of Asia. 2012-yil 16-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2012-yil 9-yanvar.
  2. ↑ „Games – Asian Games – New Delhi 1982“. ocasia.org. Olympic Council of Asia. 2010-yil 13-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2012-yil 9-yanvar.
  3. ↑ „The Asian Games: A short history – The beginnings“. la84foundation.org. LA84 Foundation. 2010-yil 8-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2012-yil 8-yanvar.
  4. ↑ Thorpe, Edgar. The Pearson General Knowledge Manual 2011. Dorling Kindersley, 2011 — 202 bet. ISBN 978-81-317-5640-9. 
  5. ↑ 5,0 5,1 „The Asian Games: A short history – The beginnings“. la84foundation.org. LA84 Foundation. 2010-yil 8-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2012-yil 8-yanvar. „The Asian Games: A short history — The beginnings“ (Wayback Machine saytida 2010-12-08 sanasida arxivlangan) (PDF). la84foundation.org. LA84 Foundation. Retrieved 8 January 2012.
  6. ↑ „The First Asian Games Championships will be held in March 1951 at New Delhi“. la84foundation.org. LA84 Foundation. Qaraldi: 2012-yil 8-yanvar.
  7. ↑ 7,0 7,1 „The First Asian Games Championships will be held in March 1951 at New Delhi“. la84foundation.org. LA84 Foundation. Qaraldi: 2012-yil 8-yanvar. „The First Asian Games Championships will be held in March 1951 at New Delhi“ (PDF). la84foundation.org. LA84 Foundation. Retrieved 8 January 2012.
  8. ↑ „History of the POC“. olympic.ph. Philippine Olympic Committee. 2013-yil 5-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2012-yil 8-yanvar. 
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Osiyo_oʻyinlari_Federatsiyasi&oldid=3762315" dan olindi