Ohak suvi

Ohak suvi - kalsiy gidroksidning to'yingan suvli eritmasi. Kalsiy gidroksid, Ca(OH) ₂ xona haroratida suvda (25 °C da 1.5 g/l°C ) kam eriydi. "Sof" (ya'ni kamroq yoki to'liq to'yingan) ohak suvi tiniq va rangsiz, yengil tuproq hidiga va biriktiruvchi yoki achchiq ta'mga ega. Tabiatiga ko'ra pH 12,4 bo'lgan asos hisoblanadi.

Ohak suvini kalsiy gidroksidni (Ca(OH)₂) suv bilan aralashtirish va ortiqcha erimagan eritmani (masalan, filtrlash orqali) olib tashlash orqali tayyorlash mumkin. Ortiqcha kalsiy gidroksidi qo'shilganda (yoki atrof-muhit sharoitlari o'zgarganda, masalan, uning harorati yetarli darajada ko'tarilganda), ortiqcha kalsiy gidroksidning bir xil konsentratsiyasi tufayli sutli eritma hosil bo'ladi. Bu suyuqlik an'anaviy ravishda ohak suti sifatida tanilgan.

Kimyoda[tahrir | manbasini tahrirlash]

CO₂ va Ca(OH) ₂ ning o'zaro ta'sirini ko'rsatish uchun odatda qo'llaniladigan tajriba quyidagicha:

Olingan karbonat angidrid ohak suvidan o'ng trubkada o'tib, erimaydigan kalsiy karbonatning cho'kishi tufayli sutli eritma hosil qildi:

Ca(OH)₂(erit) + CO₂(g) → CaCO₃(q) + H₂O(s)

Agar ortiqcha CO₂ qo'shilsa, quyidagi reaksiya sodir bo'ladi:

CaCO₃(q) + H₂O(s) + CO₂(g) → Ca(HCO<sub id="mwNw">3</sub>)<sub id="mwOA">2</sub>(erit)

Sutlilik yo'qoladi, chunki kalsiy bikarbonat suvda eriydi.

Ishlatilish o'rinlari[tahrir | manbasini tahrirlash]

Yuqoridagi kimyoviy xususiyatlar odatda maktab laboratoriyalarida gazli namunalarda karbonat angidrid mavjudligini tekshirish va "karbonatlanish" deb ataladigan jarayonda shakarni tozalash uchun ishlatiladi.

Sanoatda[tahrir | manbasini tahrirlash]

Tarkibida oltingugurt dioksidi bo‘lgan sanoat korxonalarining chiqindi gazlarini ohak suvi orqali gaz berish yo‘li bilan tozalash mumkin, bu jarayon sulfatlanish deb ham ataladi, bunda zaharli oltingugurt dioksidi cho‘kma sifatida ushlab qolinadi:

Ca(OH)₂(erit) + SO₂(g) → CaSO₃(q) + H₂O(s)

Suv bilan ishlov berishda[tahrir | manbasini tahrirlash]

Ohak suvi suvning qattiqligini kamaytirish uchun "ohakni yumshatish" deb nomlanuvchi jarayonda ishlatiladi. U shahar chiqindi suvlarini tozalashda neytrallashtiruvchi vosita sifatida ham qo'llaniladi.

San'atda[tahrir | manbasini tahrirlash]

Buon fresk rasmida ohak suvi yangi gipsga surtish uchun rangli erituvchi sifatida ishlatiladi. Tarixan, u oqlovchi bo'yoq sifatida tanilgan.

Shaxsiy parvarish va bezakda[tahrir | manbasini tahrirlash]

Sochni ohak suvi bilan davolash sochlarning qotib ketishiga va oqartirishiga olib keladi, bunda u yerda yashovchi har qanday bit yoki sirkalar o'ldiriladi. Diodor Sikulus keltlarni shunday ta'riflagan: "Ularning ushbu jihati dahshatli. . . Ularning bo'yi juda baland, muskullari tiniq oq teri ostida to'lqinlanadi. Ularning sochlari sarg'ish, lekin nafaqat tabiiy: ular bugungi kunga qadar sun'iy ravishda oqartiradilar, ularni ohak bilan yuvadilar va peshonalaridan orqaga tarashadi. Ular yog'och jinlarga o'xshaydi, sochlari qalin va otning yelkasiga o'xshaydi. Ulardan ba'zilari soqollari toza, boshqalari - ayniqsa yuqori martabalilar, yonoqlarini qirqishadi, lekin butun og'zini qoplaydigan mo'ylovini qoldiradilar. . ." .^[1]^[2]

Ovqat tayyorlashda[tahrir | manbasini tahrirlash]

Ohak suvi makkajo'xori ekmeği va boshqa oshxona maqsadlarida makkajo'xori tayyorlashda "nixtamalizatsiya" deb nomlanuvchi jarayon yordamida ishlatiladi. Nixtamalizatsiya niatsinni ozuqaviy jihatdan mavjud qiladi va pellagrani oldini oladi.^[3] An'anaga ko'ra, ohak suvi Tayvan va Xitoyda xurmoni saqlab qolish va siqilishniyo'qotish uchun ishlatilgan.^[4] : 623

Boshqa foydalanishlar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Ohak suvi dengiz akvariumlari tomonidan rif akvariumlari uchun kalsiy va ishqoriylikning asosiy qo'shimchasi sifatida keng qo'llaniladi. Skleraktiniya tartibidagi marjonlar ichki skeletlarini aragonitdan (kalsiy karbonat polimorfi) quradilar. Bu maqsadda foydalanilganda, ohak suvi odatda Kalkwasser deb ataladi. Bundan tashqari, bronzlash va pergament ishlab chiqarishda ham qo'llaniladi. Ohak ishqoriy xususiyatlariga ko'ra tuklarni tozalash vositasi sifatida ham ishlatiladi.

Kalsiy gidroksidi, shuningdek, liming deb ataladigan teri jarayonida ham qo'llaniladi.

Ma'lumotnomalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

↑ „Diodorus Siculus, Library of History | Exploring Celtic Civilizations“.
↑ „Diodorus Siculus – Book V, Chapter 28“ (english). penelope.uchicago.edu. Qaraldi: 2017-yil 12-noyabr.
↑ Wacher, Carmen (2003-01-01). „Nixtamalization, a Mesoamerican technology to process maize at small-scale with great potential for improving the nutritional quality of maize based foods“. Food Based Approaches for a Healthy Nutrition in Africa. 2018-03-05da asl nusxadan arxivlandi.
↑ Hu, Shiu-ying. Food plants of China. Hong Kong: Chinese University Press, 2005. ISBN 962-201-860-2. OCLC 58840243.

[1] „Diodorus Siculus, Library of History | Exploring Celtic Civilizations“.

[2] „Diodorus Siculus – Book V, Chapter 28“ (english). penelope.uchicago.edu. Qaraldi: 2017-yil 12-noyabr.

[3] Wacher, Carmen (2003-01-01). „Nixtamalization, a Mesoamerican technology to process maize at small-scale with great potential for improving the nutritional quality of maize based foods“. Food Based Approaches for a Healthy Nutrition in Africa. 2018-03-05da asl nusxadan arxivlandi.

[4] Hu, Shiu-ying. Food plants of China. Hong Kong: Chinese University Press, 2005. ISBN 962-201-860-2. OCLC 58840243.

[1]

[2]

[3]

[4]