Kawala

Vikipediya, ochiq ensiklopediya

Kawala ( arabcha: كاوالا

An'anaviy Yaqin Sharq musiqasida juda mashhur bo'lgan nayga juda o'xshash bo'lsa-da, kavalaning orqa tomonida nay kabi teshik yo'q. Kawala Misr xalq musiqa jamoatchiligi orasida asosiy bo'lgan ovoz tuzilishiga ega va ko'plab xalq kuylarida cholg'u yoki vokal uchun asosdir hisoblanadi.

Kawala ichi bo'sh bo'lib, to'rtta tugundan iboratdir.u bo'ylab oltita barmoq teshigi mavjud.Musiqiy kompozitsiyada talab qilinadigan o'lchovga ko'ra, asbob to'qqiz xil o'lchamga ega. Bugungi kunda ko'pincha diniy bayramlar va to'ylarda ushbu asbob chalinadi, u cho'ponlarning suruvlarini boshqarish uchun ishlatiladigan vosita sifatida kelib chiqqan. Shu sababli, "qo'ng'iroq qilish va javob berish" ketma-ketligini o'z ichiga olgan har qanday musiqiy kompozitsiyada yordam beradigan ko'rinadi.

O'yinchilar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Ahmad El Arnab Misrda va butun dunyoda eng nufuzli kawala o'yinchilaridan biri hisoblanadi. Misrning Sharqiya gubernatorligining kichik bir qishlog'ida yashaydi. U dunyo bo'ylab ko'plab misrlik so'fiy qo'shiqchilar, jumladan Shayx Yasin Al-Tohamiy va boshqa g'arb bastakorlari bilan birga Kuy chalishda ishtirok etgan. Shuningdek, u butun Misrdagi milliy folklor bayramlarida va bazmlarida ya'ni mavlidlarda muntazam ishtirok etadi. U Misrlik omon qolgan eng qadimgi o'yinchilardan biri bo'lib, uning o'ziga xos belgisi dumaloq nafas olish texnikasidan foydalangan holda asbobda turli xil ohang va ovozlarni yarata olish qobiliyatidir qobiliyatidir.

Mavovilda to'p surgan Ibrohim Shohin ham Misrning yana bir taniqli kawal o'yinchisi hisoblanadi. U bir vaqtlar o'z qishlog'idagi tadbirlarda va Misrdagi yirik musobaqalardamuntazam o'ynagan va xalqaro miqyosda ko'p tanilgan hamda sayohat qilgan musiqachi edi.

Texnika[tahrir | manbasini tahrirlash]

Ovoz kawalaning yuqori qismi ya'ni (og'iz) teshigiga havo puflash orqali, instrumentalistlarga dumaloq nafas olish deb nomlanuvchi usul bilan chiqariladi. Ushbu usul yordamida musiqachi burun orqali nafas oladi va burun orqali nafas olishda davom etgan holda, havoning bir tekis va uzluksiz oqimiga erishish uchun uning chiqishini nazorat qilib, burun orqali nafas oladi. Ushbu usul qo'lbola uslubda ishhlatilgangan o'xshaydi va asbobdan uzoq hamda uzluksiz, bir tekis yoqimli ovoz hosil qiladi.

Kavalaning boshqa musiqa asboblar orasida o'ziga xosligi shundaki, ham shkala, ham glissando ishlab chiqarilishi mumkin, bu esa musiqachiga har qanday notani va shu tariqa har qanday kalitni chiroyli qilib chalish uchun moslashuvchanlikni beradi, bu esa tonal moslashuvchanlikni beradi. Oldin Kawaladan foydalanish odatda diniy ashularda chegaralangan. Lekin keyinchalik, asta-sekin bu cholg'u xalq musiqasining boshqa sohalariga ham kira boshlandi va Misrning har bir burchagida o'z o'rnini topdi.

Ishlab chiqarish[tahrir | manbasini tahrirlash]

Kawala yasovchilar kawalani yasashdan oldin o'z qamishlarini tuproqda payti tanlab oladi va ichini o‘yib, bo‘yi o‘sishni to‘xtatib, qalinroq va qattiqroq bo‘lishini ta’minlaydi. Qamishlar o'rim-yig'imga yetgunga qadar tuproqda qoldiriladi, shundan so‘ng ular to‘liq quritilishi uchun qirib tashlanadi va quyoshda qoldiriladi. Keyin har bir dastani ingichka uchidan boshlab to'rt tugunli bo'laklarga bo'lish bosqichi keladi, shunda musiqachi (tartibda) 1: 2 nisbatda etakchi trubka va keyingi trubani oladi (har bir sardor uchun ikkita izdosh trubkasi). Ishlab chiqaruvchi ohang jozibasini bir xilligini ta'minlash uchun bir xil sopadan ytakchi va uning izdoshini tanlashga ehtiyot bo'ladi. Ichkaridan har bir tugundagi qamishni xonalarga bo'linadigan ichki bo'linmalari olib tashlanadi va natijada ikkala uchida ichi bo'sh quvurcha hosil bo'ladi. So'ngra har qanday ortiqcha ichki bo'linmalarning qolgan qismi bilan birga silliq va o'ziga yarasha ichki qism yaralishi uchun boahqa xonalari ham ishlov beriladi.

Yana qarang[tahrir | manbasini tahrirlash]

Havolalar[tahrir | manbasini tahrirlash]