Fatma Sulton (Ahmed I ning qizi)

Fatma Sulton
Fatma Sultan
Tavalludi	1606-yil Istanbul, Usmonli imperiyasi
Vafoti	1670-yil Istanbul, Usmonli imperiyasi
Turmush oʻrtogʻi	Chataljali Hasan posho, Kara Mustafa posho, Janpuladzade Mustafa posho, Melek Ahmed posho, Kundakchizade Kanbur Mustafa posho, Kyozbekchi Yusuf posho
Otasi	Sulton Ahmed I
Onasi	Ko'sem Sulton

Fatma Sulton (1605 / taxminan 1606, Istanbul — 1670, oʻsha yerda) — Usmonli sultoni Ahmad I ning xotini Koʻsem Sultondan ikkinchi qizi. Koʻp siyosiy nikohlar bilan tanilgan.

Biografiya

Fatma Sulton 1605-yil yoki 1606-yili Istanbulda Usmonlilar sultoni Ahmed I va uning suyukli rafiqasi Koʻsem Sulton oilasida tugʻilgan. Fatmaning toʻrtta toʻla singlisi va yettita ukasi bor edi. Fotma ham katta singlisi Oysha singari koʻplab siyosiy nikohlar bilan tanilgan, oxirgi nikohi Fatma 61 yoshga toʻlganida tugashi kerak edi. 1624-yilda Fatma Hasan Posho, kapitan derya Chataljali bilan turmushga chiqadi va u bilan tez orada ajralish sodir boʻldi. 1626-yilda Kösem Hafza Ahmeda poshoga uylantirmoqchi edi, lekin u allaqachon ikki marta turmushga chiqqan katta singlisi Oyshaga uylanishni afzal koʻradi. 1626-yil boshida Fatma Misrning Beylerbeyi Kapa Mustafa poshoga turmushga chiqadi, u 1628-yil 25-dekabrda sultonning buyrugʻi bilan qatl etilgan. 1631-yilda Fatma Derya janpuladzade Mustafa poshoga uylandi, u 1636-yil 2-iyulda qatl etildi. 1636-yildan 1660-yilgacha boʻlgan davrda Fatma beva qolgan va yolgʻiz hayotni afzal koʻrgan. 1647-yil dekabr oyida Fatmaning ukasi Sulton Ibrohim I oʻzining kanizaki Humashah Sultonga uylanadi. Bu nikohga nafaqat Fatma, balki uning ikki singlisi Oysha va Xonzoda hamda jiyani Ismixon ham qarshi edi. Ibrohim zoʻravonlik bilan ularning mol-mulkini musodara qilib, yangi turmush qurgan xotiniga sovgʻa qiladi. Bundan tashqari, u sulolaning barcha aʼzolariga tegishli maoshni qisqartirdi: shuning uchun Ibrohimning kanizaklari kuniga 1000-1300 akche, opa-singillari va jiyanlari esa atigi 400 akche olishardi. 1651-yil 2-sentabrga oʻtar kechasi Koʻsem Sulton oʻz xonasida yangi Validai Turxon Sulton tarafdorlari tomonidan boʻgʻilib oʻldirilgan, ammo qotillik Mehmed IV ning onasining bevosita buyrugʻi bilan rejalashtirilganmi va sodir etilganmi yoki yoʻqmi, nomaʼlum. Fatma sodir boʻlgan voqeadan hayratda qoladi va hamma aybni Turxonga yukladi, u Fatmaning singlisi Atikaning shogirdi edi. Fatmaning eng koʻzga koʻringan nikohi 1659-yilda vafot etgan jiyani Ismihan Kaya Sultonga turmushga chiqqan sobiq vazir Melek Ahmad Posho bilan boʻlgan. Nikoh paytida 1662-yil 29-aprelda (boshqa manbalarga koʻra — 1660-yilda) Fatma oltmish yoshdan bir oz kamroq, Ahmed — yetmishga yaqin edi. Nikoh ikkala tomonning xohishiga qarshi tuzilgan; Ahmed bu nikohni vazir Koʻprulu Mehmed poshoning jazosi deb hisobladi. Turxon Sultonning ashaddiy tarafdori boʻlgan vazirning oʻzi Ahmed poshoni filni boqishga majburlaganini hazillashdi. Toʻy kechasida Fatma yangi turmush oʻrtogʻiga uni taʼminlash va sudini saqlash uchun bir qancha talablarni qoʻydi. Ahmed xotinining talablarini rad etadi, chunki bu miqdor juda katta edi. Fatma oʻshanda ajrashishni kutayotganini va Misrda yiliga yigʻiladigan soliq miqdoriga teng boʻlgan sep qaytarishi kerakligini aytadi. Bu ishda er-xotinlar oʻrtasidagi kelishmovchiliklarni bartaraf eta olgan sadr vazir ishtirok etgan. Melek Ahmad Posho 1662-yil 1-sentabrda vafot etadi. Uning mulki davlatga oʻtishi kerak edi, ammo vazir bilan ziddiyatga kelgan Fatma marhum turmush oʻrtogʻining barcha mulkiga boʻlgan huquqni taʼminlashga muvaffaq boʻldi. 1662/1663 Fatma 1666-yilda vafot etgan vazir Kundakchizoda Kanbur Mustafa poshoga uylanadi. Oktabrda 1667/1668 Fatma Kyozbekchi Yusuf Poshoga uylanadi. Fatma 1670-yilda Istanbuldagi uyida vafot etdi va Sultonahmet masjidida otasining turbasiga dafn qilindi.