DellaMoneta
Della Moneta (italyanchadan. — „Pul haqida“) — 1751-yilda Ferdinando Galiani tomonidan yozilgan kitob. Iqtisodiyot boʻyicha, xususan, pul nazariyasi haqida birinchi maxsus risolalardan biri hisoblanadi (Adam Smitning „Xalq boyligining tabiati va sabablari haqidagi izlanishlar“ dan 25 yil oldin chop etilgan)
Xulosa[tahrir | manbasini tahrirlash]
Kitob hozirgacha pul nazariyasining standart boʻlimlari deb hisoblanadigan mavzularga mos keladigan beshta boʻlimdan iborat. Bunga pulning kelib chiqishi, pulning qiymati (shu jumladan, inflyatsiya va deflyatsiya), foizlar va pul-kredit siyosati kiradi.
Pulning kelib chiqishi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Muallif pul tarixini yunonlar va Rimliklarga borib taqaladigan Italiyada koʻrib chiqadi. Pulning paydo boʻlishi haqida uning zamonidagi markaziy hokimiyat harakatlari natijasi sifatida fikrlashdan voz kechib, Galiani pul, odatda, savdoni yengillashtirish va qulay boʻlishi uchun oʻz-oʻzidan paydo boʻlgan, deb taxmin qiladi, bu Avstriya maktabining fikrlaridan bir asrdan oldinroq paydo boʻlgan[1].
Pulning qiymati[tahrir | manbasini tahrirlash]
Pulning qiymati masalasi kitobning butun mazmuni orqali oʻtadi. Muallif, pul va moddiy narsalarning qiymati odatda beqaror va ularning u yoki bu vaqtdagi foydaliligiga bogʻliq degan xulosaga keladi.
Zamonaviy eng katta foydalilik nazariyasi ham xuddi shu xulosaga keldi[2]. Galiani, shuningdek, pul narxi talab va taklif oʻrtasidagi muvozanat sifatida ekanligi haqidagi gʻoyani ham qamrab oladi. Bu yoʻnalish faqat XX asrning oʻrtalaridagina chuqur oʻrganiladi. Galiani talab va taklifni iqtisodiy omillar sifatida koʻrib chiqqan birinchi odam boʻlishi ehtimoli mavjud.
Metodologiya[tahrir | manbasini tahrirlash]
Della Monetada Galiani falsafiy metodologiyadan foydalanishga harakat qiladi. Shuningdek, u boshqa oldingi iqtisodiy matnlarni buni qila olmasligi uchun tanqid qiladi. Misol uchun, u Monteskye haqida gapiradi, uning fikriga koʻra, Monteskyening kitobi Fransiya uchun zararli boʻlgan, chunki unda uslubiy xato mavjud boʻlib, muallif xohlagan narsa haqiqat deb berilgan va ilmiy qatʼiylikda kamchilik mavjud[3].
kelib chiqishi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Galiani, pul qanday qilib va nimaga avvalgi ikki asrda Yevropaga bunday taʼsir koʻrsatgani haqidagi murakkab muzokaralarda yaxshi bilimga ega boʻlgan, shu jumladan, XVI asrda yuz bergan Ispaniyadagi narx inqilobi kabi holatlarda ham, bunda Yangi Dunyoda talon-toroj qilingan oltin oqimi oldin Ispaniyada, keyin esa butun Yevropada halokatli inflyatsiyaga olib kelgan. Ushbu inqiroz oqibatlari Galiani davriga qadar turli darajada sezilarli boʻlgan.
Galiani, shuningdek, siyosiy iqtisod sohasidagi oʻzidan oldingi tadqiqotlar, jumladan, Jon Lokk va Lyudoviko Muratori asarlari haqida ham eslab oʻtadi.
Taʼsir qilish[tahrir | manbasini tahrirlash]
Galiani kitobi Adam Smitdan tortib Karl Marks va Jozef Shumpetergacha turli yoʻnalishdagi iqtisodchilar tomonidan foydalanilgan.
Tarjimalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- Pul ustida: Della moneta tarjimasi (Piter R Toskano tomonidan ingliz tiliga tarjima qilingan), 1977, Ann Arbor, Michigan, Chikago universiteti uchun International University Microfilms.
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ „Della Moneta by Ferdinando Galiani: a Quarter Millennium Assessment“. 2019-yil 6-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 6-oktyabr.
- ↑ „Encyclopedia Britannica: Ferdinando Galiani“. 2019-yil 20-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 6-oktyabr.
- ↑ „Della Moneta by Ferdinando Galiani: a Quarter Millennium Assessment — Editors' Introduction“. 2019-yil 6-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 6-oktyabr.