Deioney
Deioney (qadimgi yunoncha: Δηιονεύς) — yunon mifologiyasining Fessaliya davri qahramoni, Dianing otasi, kuyovi Iksion tomonidan oʻldirilgan.
Mifologiyada[tahrir | manbasini tahrirlash]
Qadimgi manbalarda Deioney faqat kuyovi Fessaliya qahramoni Iksion haqidagi afsona bilan bogʻliq holda tilga olinadi. Deioneyning kelib chiqishi haqida biror maʼlumot yoʻq[1]. Shu bilan birga, Nonn Panopolitanskiyning yozishicha, Iksionning rafiqasi Fessaliya shimolidagi Perrebiya viloyatidan edi[2].
Deioneyning Dia ismli qizi bor edi, Iksion unga uylanmoqchi boʻldi. Qizning otasi qimmatbaho toʻy sovgʻasi evaziga uni turmushga berishga rozi boʻldi. Biroq, Iksion bunga koʻnmadi; keyin Deioney undan otlarni garovga oldi. Keyinchalik, Iksion, Diodor Sitsiliyskiyning soʻzlariga koʻra, qaynotasiga „bundan keyin doim unga boʻysunishni vaʼda qildi“ va mehmon sifatida taklif qilib, uni tepasida taxtalar bilan qoplangan olovli chuqurga itarib yubordi[1]. Shunday qilib, Deioney halok boʻldi[3]. Bu Elladadagi oila aʼzosining birinchi qotilligi — shunday dahshatli jinoyat ediki, xudolar ham, odamlar ham qotilni poklashdan bosh tortdilar. Natijada Iksion aqldan ozdi[4][3].
Deioneyning nabirasi Pirifoy hisoblanadi. Afsonaning muqobil versiyalariga koʻra, Dianing otasining ismi Gesioney yoki Eioney[5][1][6] boʻlgan.
Sanʼatda[tahrir | manbasini tahrirlash]
Iksion afsonasi qadimgi dramaturglarning (Esxil, Sofokl, Yevripid, Timesifey, Kallistrat) bir qator pyesalari uchun syujet asosi boʻldi, ammo bu asarlarning barcha matnlari yoʻqolgan va syujet tafsilotlari nomaʼlumligicha qolmoqda. Deioney Esxilning „Iksion“ tragediyasidagi qahramon boʻlgan degan taxmin mavjud va asarni butunlay bu qahramonning oʻlimiga bagʻishlash mumkin edi[7].
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
Adabiyotlar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- Гигин. Мифы. СПб.: Алетейя, 2000. ISBN 5-89329-198-0.
- Диодор Сицилийский. Историческая библиотека. М.: Лабиринт, 2000.
- Нонн Панополитанский. Деяния Диониса. СПб.: Алетейя, 1997. ISBN 5-89329-033-X.
- Эсхил. Трагедии. М.: Наука, 1989.
Havolalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- Анненский А. „Царь Иксион (вместо предисловия)“. 2022-yil 4-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 4-oktyabr.
- Yarxo V. Iksion // Mifi narodov mira. — 1987. — T. 1. — S. 504.
- Weizsäcker „Ixion“,. Ausführliches Lexikon der griechischen und römischen Mythologie. Leipzig: Druck und Verlag von B. G. Teubner, 1890—1894.