Cherkes Hasan

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
London gazetasida oʻldirilgan davlat arboblarining fotosuratlari bilan voqea haqida maʼlumot beruvchi xabar.
Cherkes Hasanning qatl etilishi.

Cherkes Hasan (1850 — 1876-yil 17-iyun), asli cherkes boʻlgan Usmonli askari, Sulton Abdulazizning qaynisi. Husayn Avni Poshoni Abdulazizni oʻldirishda ayblab, 1876-yil 15-iyundagi hukumat yigʻilishini buzdi va 2 vazirni (Mudofaa vaziri Husayin Avni Posho va Tashqi ishlar vaziri Rashit Posho), 2 askar va bir xizmatchi, bir vazirni (Dengiz kuchlari vaziri Kayseril Ahmet Posho) oʻldirdi. U 1876-yil 17-iyun kuni ertalab qatl qilindi.

U 1850-yilda cherkes aristokratiyasi vakili Ismoil Beyning oʻgʻli boʻlib tugʻilgan. Qizi Sultonning haramiga borib, Hasan armiyaga kirgach, Ismoil Bey qolgan oila aʼzolari bilan Silivrida yashadi.

Hayoti[tahrir | manbasini tahrirlash]

"Hasan bey harbiy litseyda va Arp akademiyasida taʼlim oldi va leytenant unvoniga sazovor boʻlgan. U chavandozlik va qurol otishda oʻzining mohirligini isbotlagan edi. Evropadan qurol sotib olinsa, u tajriba qilib u sinab berardi. Baʼzan u yerga kelgan serasker Husayn Avni Posho „yaxshi oting, ot ot“, deb Hasan beyga dalda berardi. Oʻsha paytda harbiy bitiruvchilar orasidan oltinchi armiyaga borish istagida boʻlganlarga kapitan unvoni berilganligi sababli, Hasan bek ham Bagʻdodga borishga intilgan va shu tariqa 1873-yilda kapitanlik darajasiga koʻtarilgan boʻlsa-da, u shunday qilgan. mansubligi sababli saroyga bormay, o‘z bayonotida aytganidek, Istanbulda qolib, o‘ng qo‘l bog‘ichida shahzoda Yusuf Izzettin afandining yordamchisi bo‘lib tayinlangan" [1] . Husayn Avni Posho cherkes Hasanning 1873-yili kapitanlik darajasiga koʻtarilgan boʻlsa-da, 1873-yilda Bagʻdodga bormaganidan gʻazablanib, uning urinishini toʻsdi. Gʻazablangan yigit cherkes Hasan shu masala tufayli Sulton Abdulazizning oʻgʻli Yusuf Izzettin afandi huzurida Husayn Avni Poshoga qarshi yurish qildi. Kindar Husayn Avi Posho bu voqeani hech qachon unutmadi va 30 May toʻntarishidan keyin bu voqeadan oʻch olish uchun Cherkes Hasanni Bagʻdodga tayinladi. Yaqindan kuzatib borgan Hasan Beyning Bagʻdodga koʻchib oʻtishga hozirlik koʻrmayotgani koʻrilgach, Hasan bey hibsga olindi, lekin cherkes Hasan bek kechirim soʻrab Bagʻdodga borishga rozi boʻldi va shundan soʻng qoʻyib yuborildi.

1876-yil 15-iyundagi voqea[tahrir | manbasini tahrirlash]

1876-yil 30-mayda harbiy toʻntarish natijasida Sulton Abdulaziz taxtdan tushiriladi. 4-iyun kuni shubhali oʻlimidan soʻng, bu voqealarda Abdulazizni taxtdan tushirgan Husayn Avni Posho va boshqa davlat arboblarini aybladi. Ayni vaqtda 30-may kuni Sulton Abdulaziz bilan yomgʻirli havoda Toʻpqopi saroyiga olib ketilgan va zargarlik buyumlari askarlar tomonidan oʻgʻirlangan va haqorat qilingan katta opasi Neşerek Kadınefendi 11 iyun kuni qaygʻu va kasallikdan vafot etdi.

Manba[tahrir | manbasini tahrirlash]

  1. İsmail Hakkı Uzunçarşılı. Belleten, 0cak 1945. Sayı:33. s. 91