Bishkekdagi tartibsizliklar
| Bishkekdagi tartibsizliklar | |
|---|---|
| Joylashgan | Bishkek, Qirgʻiziston |
| Sana | 17-may, 2024-yil |
Hujum turi |
ommaviy mushtlashuv |
Jarohat olganlar |
29 |
| Jinoyatchilar | Qirgʻiz millatchi toʻdalari |
| Maqsadi | Xorijliklarni jazolash |
Bishkekdagi tartibsizliklar — 2024-yil 17-maydan 18-mayga oʻtar kechasi Qirgʻiziston poytaxti Bishkek shahrining Budenniy koʻchasida joylashgan xorijlik talabalar istiqomat qiluvchi xostelda xorijlik va mahalliy aholi oʻrtasida yuz bergan ommaviy mushtlashuv[1].
Kelib chiqishi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Tartibsizliklar Qirgʻizistonlik talabalar 13-may kuni Bishkekda Misr va boshqa arab tibbiyot talabalari bilan mushtlashganidan keyin boshlangan[2]. Jangda arablar gʻalaba qozongani borasidagi xabarlar tarqalgach, qirgʻiz millatchilari mamlakatda yashovchi xorijliklarga qarshi ommaviy harakat boshlagan. Ichki ishlar vazirligining taʼkidlashicha, xorijliklar „nomaʼlum shaxslardan yashirinib, jismoniy shikast yetkazish bilan tahdid qilib, jamoat tartibini buzgan“. Holat yuzasidan Qirgʻiziston Respublikasi Jinoyat kodeksining 280-moddasi 2-qismi 1-bandi (bezorilik) bilan jinoiy ish ochilgan[3]. Uch nafar xorijlik hibsga olingan, rasmiylar ularning fuqaroligini oshkor etmagan[4]. Rasmiy maʼlumotlarga koʻra, ayni paytda Qirgʻiziston universitetlarida Hindiston, Pokiston va Bangladeshdan 40 mingdan ortiq talaba tahsil oladi.
Qirgʻiz toʻdalari oʻzlari jang qilgan arablarga oʻxshagan har qanday odamni nishonga ola boshladilar. Dastlab 100 dan ortiq qirgʻizistonliklar „aholini kaltaklagan xorijliklardan oʻch olish uchun“ toʻplanishgan[5][6]. Qirgʻiz toʻdalari barcha xorijliklarni nishonga olgan boʻlsa-da, shaharda 6000 dan ortiq odam boʻlganligi sababli, eng koʻp nishonga pokistonliklar olingan. Hindistonliklar va bengallar ham hujumlar boʻlib turgan[7][8].
Hujumlar dastlab universitetlarda boʻlgan, ammo keyinchalik ular koʻchaga tarqalib ketgan, qirgʻiz toʻdalari oʻgʻil yoki qiz boʻlsin, begona deb hisoblangan har qanday odamga hujum qilishgan. Xorijliklarga uylaridan chiqmaslik, pardani yopmaslik va yashirinish tavsiya etilgan. Bunday ogohlantirishga qirgʻiz toʻdalari hech qanday asossiz xorijliklarni kaltaklayotgani sabab boʻlgan.
Qirgʻiz toʻdalari shahar boʻylab xorijliklarni qidirib yurishgan. Shahar markazida 18 yoshdan 25 yoshgacha boʻlgan yana 500-700 nafar qirgʻiz yoshlari toʻplangan[9]. Qirgʻiziston ijtimoiy tarmoqlarida tartibsizliklar mahalliy aholini tashqariga chiqib, xorijliklarga hujum qilishga chaqiruvchi xabarlar yuborishgan.
Ayrim pokistonlik talabalar hujumga uchragan, hind talabalari esa kaltaklangan. Mojaro dastlab misrlik talabalar va qirgʻizistonlik mahalliy aholi oʻrtasida boshlangan boʻlsa, endilikda hind va pokistonliklarni nishonga olish darajasiga koʻtarildi[10]. Toʻdalar pokistonliklar, hindlar va bangladeshliklar boʻlgan universitetlar, ish joylari, uylar va yotoqxonalarni oʻrab olib, ularni kaltaklash uchun sudrab olib chiqishgan. Ular, shuningdek, irqchilik shiorlarini aytib yurishgan[11]. Mahalliy koʻchalar hokimiyat tomonidan yopilgan boʻlsa-da, bu unchalik katta taʼsir koʻrsatmagan[12].
Namoyishchilar bilan muzokaralarni Bishkek shahar ichki ishlar boshqarmasi boshligʻi Azamat Toʻqtonaliyev olib bordi[13]. Namoyishchilar bilan muzokaralarni Bishkek shahar ichki ishlar boshqarmasi boshligʻi Azamat Toʻqtonaliev olib bordi, deb xabar berdi „24.kg“. Namoyishchilar Qirgʻizistondagi xorijliklar ustidan nazoratni kuchaytirishni va 13-may kuni boʻlib oʻtgan ommaviy mushtlashuv ishtirokchilarini „qonun doirasida toʻliq jazolashni“ talab qilishdi. Uning maʼlumotlariga koʻra, olomon mahalliy vaqt bilan faqat 05:15 atrofida tarqala boshlagan[13].
Bishkekdagi tartibsizliklarga 18-may kuni Qirgʻiziston Milliy xavfsizlik davlat qoʻmitasi raisi Qamchibek Tashiyev izoh berdi. Uning aytishicha, bunga Pokiston, Bangladesh, Hindiston, Misr va boshqa davlatlardan kelgan muhojirlar soni ortib borayotganidan mahalliy millatchilarning xavotiri sabab boʻlgan. Tashiyev yigʻilganlarning talablarini qoʻllab-quvvatlab, respublika qonunchiligini buzayotgan xorijliklarga nisbatan Milliy xavfsizlik davlat qoʻmitasi tomonidan olib borilayotgan ishlar haqida gapirdi[14].
Bishkekdagi tartibsizliklarda 29 kishi jarohatlangan, 10 nafar namoyishchilar qoʻlga olingan[15].
18-mayga kelib zoʻravonlik toʻxtadi va rasmiylar tartibsizliklar tugaganini eʼlon qildi. Tartibsizliklardan soʻng, 180 nafar pokistonlik, jumladan, 140 nafar talaba Qirgʻizistonni tark etgan[16].
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ „В Бишкеке произошла массовая драка с участием иностранцев“. 24.kg. Qaraldi: 18-may 2024-yil.
- ↑ „غاغة ضد المهاجرين في قرغيزستان واحتجاز 3 طلاب مصريين“ (ar). جريدة البشاير (2024-yil 18-may). Qaraldi: 2024-yil 18-may.
- ↑ „В Бишкеке произошла массовая драка с участием иностранцев“. 24.kg. Qaraldi: 18-may 2024-yil.
- ↑ „На улицы Бишкека вывели внутренние войска“. dw.com. Qaraldi: 18-may 2024-yil.
- ↑ „Митингующие просят, чтобы с ними встретилось руководство страны“. akipress.org. Qaraldi: 18-may 2024-yil.
- ↑ „Ambassador says five Pakistani students injured in Kyrgyzstan mob violence“ (en). Arab News. Qaraldi: 2024-yil 18-may.
- ↑ „Ambassador says five Pakistani students injured in Kyrgyzstan mob violence“ (en). Arab News PK (2024-yil 18-may). Qaraldi: 2024-yil 18-may.
- ↑ „Pakistanis in Kyrgyzstan's Bishkek asked to stay indoors amid mob riots targeting international students“ (2024-yil 18-may).
- ↑ „4 Arrested, Dozens Injured as Mob Violence Targets Foreigners in Bishkek“.
- ↑ „Locals spreading hate messages on TikTok: Indian students in Kyrgyzstan“.
- ↑ „'A Living Hell': Pakistani Students Describe Harrowing Bishkek Mob Violence“.
- ↑ Desk, Web „Thousands of Pakistani students attacked by locals in Bishkek, Kyrgyzstan“ (en). HUM News (2024-yil 17-may). Qaraldi: 2024-yil 18-may.
- ↑ 13,0 13,1 Батыров, Тимур „В Бишкеке в ходе ночных беспорядков пострадали 29 человек“. forbes.ru. Qaraldi: 18-may 2024-yil.
- ↑ Ерзиков, Вадим „Выявлены те, кто пришел с оружием: глава ГКНБ Кыргызстана прокомментировал драку с мигрантами“. kursiv.media.uz. Qaraldi: 18-may 2024-yil.
- ↑ „В МВД Киргизии заявили об отсутствии пострадавших из-за событий в центре Бишкека“. TASS.ru. Qaraldi: 18-may 2024-yil.
- ↑ Service, RFE/RL's Kyrgyz. „Bishkek University Reportedly Calm After Mob Violence That Injured At Least 29“ (en). RadioFreeEurope/RadioLiberty. 2024-yil 19-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2024-yil 20-may.