Baubotanika
Baubotanika — bu meʼmoriy tuzilmalar texnik boʻgʻinlarining oʻzaro taʼsiri va oʻsimliklarning oʻsishi orqali yaratilgan qurilish usulini tavsiflovchi arxitekturaviy atama[1][2]. Bu atama tirik oʻsimliklardan foydalangan holda inshootlarni loyihalash va qurish amaliyotini oʻz ichiga oladi[3]. Bu usulda tirik va jonsiz elementlar bir-biriga shunday bogʻlanganki, ular birga oʻsib, oʻsimlik-texnik kompozitsion tuzilmalariga aylanadi[4].
Baubotanika usuli tirik daraxtlarning estetik va ekologik sifatlarini, binolarning statik funksiyalari va konstruktiv talablari bilan birlashtiradi va shu bilan bir qatorda sunʼiy qurilish materiallariga boʻlgan ehtiyojni kamaytiradi[5]. Tuzilmalar, har xil hayvon turlarini qulay yashash muhiti bilan taʼminlaydi va ildiz tizimi tufayli anʼanaviy poydevorlarga ehtiyoj boʻlmaydi[6].
Baubotanika usulidan foydalanish yangi ixtiro emas va uni turli tarixiy va madaniy kontekstlarda topish mumkin, bunga Germaniyadagi Tanzlinden („raqsga tushadigan lima daraxtlari“) daraxti va Shimoliy-Sharqiy Hindistondagi living root bridge (tirik ildiz koʻprigi) misol boʻladi. Hindistonning Meghalaya viloyatida keng tarqalgan va Khasi hamda Jaintia tomonidan hsil qilingan koʻpriklar kauchuk anjir daraxtlarining (Ficus elastica) havo ildizlaridan iborat boʻlib, daryolar ustida yurish mumkin boʻlgan koʻpriklarni hosil qilish uchun oʻstiriladi[7]. Jarayon oʻn besh yilgacha davom etishi mumkin boʻlsa-da, koʻpriklar tabiiy materiallar bilan mustahkamlanishi orqali eng kuchli tropik boʻronlarga ham bardosh bera oladi[8]. Bundan tashqari, ming yillikning boshidan beri har xil eski bogʻ koʻrgazma maydonlarida „tol cherkovlari“ (tol novdalaridan yasalgan va mustahkam tomi yoʻq) qurilgan, ammo ular faqatgina bino vazifasini bajarish bilan cheklangan[9].
Tadqiqot[tahrir | manbasini tahrirlash]
Ushbu tadqiqot sohasidagi ilk nashr 2005-yilda Ferdinand Lyudvigning "Baubotanik: Mit lebenden Pflanzen konstruieren " („Baubotanik: Tirik oʻsimliklar bilan loyihalash“ deb tarjima qilingan) nomli maqolasi Baumeister jurnalida chop etilgan[10]. „Baubotanika“ atamasi 2007-yilda Shtuttgart universitetining Arxitektura va dizayn nazariyasi institutida (Institut für Grundlagen moderner Architektur und Entwerfenda) taʼriflangan boʻlib, uning konsepsiyasi ilmiy jihatdan yanada rivojlangan[11]. Tadqiqotlar doirasida oddiy eksperimental binolar, masalan, piyodalar koʻprigi va Baubotanik minorasi qurilgan boʻlib, unda alohida oʻsimliklarni ulash orqali kattaroq Baubotanik inshootlarini yaratish imkoniyatlari tasvirlangan[12][13]. Bundan tashqari, 2007-yil Bavariya davlat bogʻdorchilik koʻrgazmasi doirasida Waldkirchen shahrida ikki qavatli qushlarni kuzatish stantsiyasi oʻrnatildi. Keyinchalik, Nagoldda 2012-yilgi Baden-Württemberg davlat bogʻdorchilik koʻrgazmasi uchun uch qavatli chinor kubi yaratildi[14].
2017-yilda Myunxen Texnika Universiteti Landshaft arxitekturasi yashil texnologiyalari kafedrasida Baubotanika tadqiqot yoʻnalishiga asos solingan[15].
Yana qarang[tahrir | manbasini tahrirlash]
- Green building — Atrof-muhitni saqlash uchun
- Living root bridge — Tirik daraxtlardan yasalgan piyodalar koʻprigi
- Tree shaping — Tuzilmalar va sanʼat yaratish uchun zarar keltirmagan holda daraxtlardan foydalanish
- Green architecture — Atrof-muhitga taʼsirni kamaytirish uchun moʻljallangan arxitektura. Qayta yoʻnaltirish maqsadlarining qisqacha tavsiflarini koʻrsatadigan sahifalar
- Green infrastructure — Infratuzilma turi
- Living sculpture — Haykal turi
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ "Baubotanik." Baubotanik — Green Technologies in Landscape Architecture, Technical University of Munich, www.ar.tum.de/en/gtla/research/baubotanik/
- ↑ Thomas Vallas (25 May 2017). peer reviewer Luc Courard. "Using nature in architecture Building a living house with mycelium and trees". Frontiers of Architectural Research. http://www.keaipublishing.com/en/journals/frontiers-of-architectural-research/.
- ↑ "Baubotanik." Baubotanik — Green Technologies in Landscape Architecture, Technical University of Munich, www.ar.tum.de/en/gtla/research/baubotanik/
- ↑ Ludwig, Ferdinand, et al. „Baubotanik.“ Future Architecture, futurearchitectureplatform.org/projects/537905c7-70ab-4bbb-a4a9-3ef833f1c078/
- ↑ Ludwig, F.; Storz, O.; Schwertfeger, H.: Living Systems. Designing Growth in Baubotanik. Architectural Design Journal, 2012, S. 82-87
- ↑ Ludwig, F.; Storz, O.; Schwertfeger, H.: Living Systems. Designing Growth in Baubotanik. Architectural Design Journal, 2012, S. 82-87
- ↑ Ludwig, Ferdinand & Middleton, Wilfrid & Gallenmüller, Friederike & Rogers, Patrick & Speck, Thomas. (2019). Living bridges using aerial roots of ficus elastica — an interdisciplinary perspective. Scientific Reports. 9. 10.1038/s41598-019-48652-w.
- ↑ Sturco, Giulio Di. „Surreal Photos of Indiaʼs Living Root Bridges.“ Pictures of Living Root Bridges in Meghalaya, India, 16 Mar. 2018, www.nationalgeographic.com/travel/destinations/asia/india/living-root-bridges-clean-village-mwalynnong-india/
- ↑ "Baubotanik." Baubotanik — Green Technologies in Landscape Architecture, Technical University of Munich, www.ar.tum.de/en/gtla/research/baubotanik/
- ↑ Ludwig, Ferdinand & Storz, Oliver. (2005). Baubotanik — Mit lebenden Pflanzen konstruieren. Baumeister. 72 — 75
- ↑ "Baubotanik." Baubotanik — Green Technologies in Landscape Architecture, Technical University of Munich, www.ar.tum.de/en/gtla/research/baubotanik/
- ↑ "Baubotanik Tower." Ferdinand Ludwig Baubotanik, www.ferdinandludwig.com/baubotanik-tower/articles/baubotanik-tower.html.
- ↑ Wang, Lucy. „Living Baubotanik Tree Tower Rises in Germany.“ Inhabitat Green Design Innovation Architecture Green Building, 4 Sept. 2016, inhabitat.com/baubotanik-young-trees-are-molded-into-living-breathing-buildings/
- ↑ "Plane-Tree-Cube Nagold." Ferdinand Ludwig Baubotanik, www.ferdinandludwig.com/plane-tree-cube-nagold/articles/plane-tree-cube-nagold.html.
- ↑ "Baubotanik." Baubotanik — Green Technologies in Landscape Architecture, Technical University of Munich, www.ar.tum.de/en/gtla/research/baubotanik/
Adabiyotlar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- Middleton, Wilfrid & Habibi, Amin & Shankar, Sanjeev va Ludwig, Ferdinand. (2020). Tirik ildiz koʻpriklarining regenerativ jihatlarini tavsiflash. Sustainability. 12. 10.3390/su12083267. Ochiq kirish maqolasi havolasi
- Xoʻsh, Friederike va Lyudvig, Ferdinand. (2020). Moviy-yashil arxitektura: Suv va oʻsimliklarning sinergetik taʼsirini hisobga olgan holda amaliy tadqiqotlar tahlili. 9. 191-202. 10.1016/j.foar.2019.11.001. Ochiq kirish maqolasi havolasi
- Lyudvig, Ferdinand va Middlton, Uilfrid va Gallenmyuller, Friderik va Rojers, Patrik va Spek, Tomas. (2019). Ficus elastica havo ildizlaridan foydalangan holda jonli koʻpriklar — fanlararo istiqbol. Ilmiy hisobotlar. 9. 10.1038/s41598-019-48652-w. Ochiq kirish maqolasi havolasi
- Ludwig, Ferdinand va Schönle, Daniel va Vees, Ute. (2016). Baubotanik — Tabiat bilan bino arxitekturasi. Biotope City xalqaro onlayn jurnali. PDF yuklab olish va ochiq kirish uchun maqola havolasi
- Ludwig, Ferdinand va Mihaylov, Boyan va Schwinn, Tobias. (2013). Favqulodda hosil boʻlgan yogʻoch: Baubotanik tuzilmalarining oʻsish jarayonini loyihalash uchun vosita PDF yuklab olish va ochiq kirish uchun maqola havolasi
Havolalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- Ferdinand Ludwig, TEDxTUM, Daraxtlar bilan yashash binolarini loyihalash
- Myunxen Texnika Universiteti, Arxitektura fakulteti, GTLA tadqiqoti (peyzaj arxitekturasida yashil texnologiyalar professori)
- Baubotanik tirik daraxt shoxlarini bino jabhalariga aylantiradi Youtube video: Kirsten Dirksen
- Baubotanik: Ein Hybrid von Natur und Technik Youtube video: EGGER Group
- ArchDaily: Baubotanik — Tirik binolarni yaratadigan botanikadan ilhomlangan dizayn tizimi ArchDaily
- Baubotanik arxitekturasi bilan oʻz binongizni rivojlantiring Baubotanik arxitekturasi bilan oʻz binongizni rivojlantiring (Wayback Machine saytida 2017-04-07 sanasida arxivlangan)