Brakiterapiya: Versiyalar orasidagi farq

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Keyingi tahrir →
Kontent oʻchirildi Kontent qoʻshildi
VizualVikimatn
„Brachytherapy“ sahifasi tarjima qilib yaratildi
(Farq yoʻq)

28-May 2023, 08:00 dagi koʻrinishi

Braxiterapiya - radiatsiya terapiyasining bir turi bo'lib, yopiq nurlanish manbasi davolanishni talab qiladigan hududning ichiga yoki yoniga joylashtiriladi.

Braxiterapiya odatda bachadon bo'yni, ko'krak, teri, qizilo'ngach saratoni uchun samarali davolash usuli sifatida qo'llaniladi.

Davolash natijalari shuni ko'rsatdiki, braxiterapiyaning saraton kasalligini davolash tezligi jarrohlik va tashqi nurli radioterapiya (TNR) bilan solishtirish mumkin yoki bu usullar bilan birgalikda qo'llanilganda yaxshi natija beradi. Braxiterapiya o'zi yoki TNR va kimyoterapiya kabi boshqa davolash usullari bilan birgalikda qo'llanilishi mumkin.

Dozani yuborish muddati

Radiatsiya manbalarini o'simta mavjud hududga joylashtirish vaqtinchalik yoki doimiy bo'lishi mumkin.

Vaqtinchalik braxiterapiya nurlanish manbalarini olib tashlashdan oldin ma'lum bir vaqtga (odatda bir necha daqiqa) joylashtirishni o'z ichiga oladi. Muayyan davolanish muddati turli xil omillarga bog'liq bo'ladi, kerakli dozani yuborish tezligi va saraton turi, hajmi va joylashishi. Kuchsiz doza tezligi (KDT) va impulsi doza tezligi (IDT) braxiterapiyasida manba odatda olib tashlanishidan oldin 24 soatgacha joyida qoladi, yuqori doza tezligi (YDT) braxiterapiyasida esa bu vaqt odatda bir necha daqiqani tashkil qiladi. [1]

Doimiy braxiterapiya urug'larni ko'chirib o'tkazish deb ham ataladi, o'simta yoki davolash joyiga kichik KDT radioaktiv urug'lar yoki granulalarni (taxminan guruch donasi hajmida) joylashtirish va ularni sekin sekin parchalanish uchun doimiy ravishda qoldirishni o'z ichiga oladi. Bir necha hafta yoki oylar davomida manbalar chiqaradigan radiatsiya darajasi deyarli nolga tushadi. Faol bo'lmagan urug'lar davolash joyida qoladi. Prostata sratonini davolashda doi,iy braxiterapiyadan foydalaniladi.

Jarayon

Brakiterapiya protsedurasining odatiy bosqichlari

Dastlabki rejalashtirish

Braxiterapiyani o'tkazish uchun oldin klinik tekshiruvdan o'tkaziladi. O'simtaning shakli va hajmini va uning atrofdagi to'qimalar va organlar bilan aloqasini o'rganish uchun rentgenografiya, ultratovush, kompyuter tomografiyasi (KT) va magnit-rezonans tomografiya (MRT) lardan foydalaniladi.Ushbu manbalarning ko'pchiligidan olingan ma'lumotlar o'simta va uning atrofidagi to'qimalarning 3D tasvirlarini yaratish uchun ishlatilishi mumkin.

Bu ma'lumotlardan nurlanish manbalarini taqsimlashni optimal rejasi tuziladi. Bu nurlanishni davolash joyiga yetkazish uchun ishlatiladigan manba tashuvchilarni (aplikator) qanday joylashtirishni ko'rib chiqishni o'z ichiga oladi. Aplikatorlar radioaktiv bo'lmagan igna yoki plastik kateterdir. Amaldagi aplikatorning o'ziga xos turi davolanayotgan saraton turiga va maqsadli o'smaning xususiyatlariga bog'liq bo'ladi.

dastlabki rejalashtirishda davolanish vaqtida kam nurlanish oladigan va ko'p nurlanish oladigan nuqtalar paydo bo'lishining oldini olishga yordam beradi, chunki ular davolanishning muvaffaqiyatsizligiga va yon ta'sirga olib kelishi mumkin. [2]

Kiritish

Radioaktiv manbalarni o'simta joyiga yetkazib berishdan oldin, aplikatorlarni to'g'ri joylashtirish kerak.

Rentgen, floroskopiya va ultratovush kabi tasvirlash usullari odatda aplikatorlarni to'g'ri joylashtirishga yordam berish va davolash rejasini yanada takomillashtirish uchun ishlatiladi. [3] KT skanerlari va MRT ham ishlatilishi mumkin. Aplikatorlar kiritilgandan so'ng, ular harakatlanishiga yo'l qo'ymaslik uchun yopishqoq lenta yordamida teriga nisbatan ushlab turiladi. Aplikatorlar to'g'ri holatda ekanligi tasdiqlangandan so'ng, batafsil davolanishni rejalashtirish uchun qo'shimcha tasvirlash amalga oshirilishi mumkin.

2003 yildan 2012 yilgacha AQSh shifoxonalarida braxiterapiya (ichki nurlanish terapiyasi) bilan kasalxonaga yotqizish darajasi 45-64 yoshdagi kattalar orasida yillik o'rtacha 24,4 foizga va 65-84 yoshdagi kattalar orasida o'rtacha 27,3 foizga kamaygan.

Radiatsiya manbalari

Braxiterapiya uchun tez-tez ishlatiladigan nurlanish manbalari (radionuklidlar). [4]

Radionuklid Turi Yarim hayot Energiya
Seziy-131 ( 131 Cs) Elektron ushlash, e 9,7 kun 30,4 keV (o'rtacha)
Seziy-137 ( 137 Cs) b − - zarralar, g-nurlar 30,17 yil 0,512, 0,662 MeV g-nurlari
Kobalt-60 ( 60 Co) b − - zarralar, g-nurlar 5,26 yil 1,17, 1,33 MeV g-nurlari
Iridium-192 ( 192 Ir) g-nurlari 73,8 kun 0,38 MeV (o'rtacha)
Yod-125 ( 125 I) Elektron ushlash, e 59,6 kun 27,4, 31,4 va 35,5 keV
Palladiy-103 ( 103 Pd) Elektron ushlash, e 17,0 kun 21 keV (o'rtacha)
Rutenium-106 ( 106 Ru.) b − - zarrachalar 1,02 yil 3,54 MeV
Radiy-226 ( 226 Ra) a- zarralar 1599 yil

Tarix

Braxiterapiya 1901 yilda Per Kyuri Anri-Aleksandre Danlosga o'simtaga radioaktiv manba qo'yish mumkinligini taklif qilgan paytdan boshlanadi. [5] [6] Radiatsiya o'simtaning kichrayishiga sabab bo'lganligi aniqlandi. [6] XX asr boshlarida braxiterapiyani qo'llash usullari Parijdagi Kyuri institutida Danlos tomonidan va Nyu-Yorkdagi Sent-Lyuk va Memorial kasalxonasida Robert Abbe tomonidan kashf qilingan. [3] :Ch. 1[6]

Parijdagi radiy tadqiqot laboratoriyasida amerikalik fizik Uilyam Dueyn radiy sulfat eritmalaridan radon-222 gazini olish usulini aniqladi. Tarkibida 1 gramm radiy bo‘lgan eritmalar “sog‘ilgan” va har birida taxminan 20 millikyurili radon izotoplari hosil qilingan. Bu izotoplar endokurioterapiya deb nomlangan braxiterapiyaning dastlabki shaklida foydalanish uchun Parij bo'ylab tarqatildi.

Dueyn 1913 yilda AQSHga keldi va Garvardda fizika professori yordamchisi va Garvard saraton komissiyasining fizika bo'yicha tadqiqotchisi sifatida birgalikda ishladi. [7] 1901-yilda tashkil etilgan sraton komissiyasi Dueynni saraton kasalligini davolashda radiy emanatsiyasidan foydalanishni tekshirish uchun yollagan. [8] 1915 yilda u Bostonda birinchi "radium sigirini" yaratdi va minglab bemorlar undan hosil bo'lgan radon-222 bilan davolandilar. [9]

Interstitsial radiy terapiyasi 1930-yillarga kelib keng tarqalgan. Radon bilan toʻldirilgan oltin urugʻlari 1942-yildan [10] 1958-yilgacha [11] ishlatilgan. Oltin urug'lar Gino Failla tomonidan taxminan 1920 yilda gamma nurlarini o'tkazayotganda beta nurlarini himoya qilish uchun tanlangan. [12]

Kobalt ignalari Ikkinchi jahon urushidan keyin ham qisqa muddat foydalanilgan. [3]

Iridiy mashhur bo'lishidan oldin radon va kobalt radioaktiv tantal va oltin bilan almashtirildi. [3] Birinchi marta 1958 yilda ishlatilgan iridiy bugungi kunda braxiterapiya uchun eng ko'p ishlatiladigan sun'iy manba hisoblanadi. [3]

  1. ↑ Flynn A „Isotopes and delivery systems for brachytherapy“,. Radiotherapy in practice: brachytherapy. New York: Oxford University Press, 2005. 
  2. ↑ Potter, R.; Kirisits, C.; Fidarova, E.; Dimopoulos, J.; Berger, D.; Tanderup, K.; Lindegaard, J. (2008). "Present status and future of high-precision image guided adaptive brachytherapy for cervix carcinoma". Acta Oncologica 47 (7): 1325–1336. doi:10.1080/02841860802282794. PMID 18661430. 
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 The GEC ESTRO handbook of brachytherapy Gerbaulet: . Leuven, Belgium: European Society for Therapeutic Radiology and Oncology, 2002. OCLC 52988578.  Manba xatosi: Invalid <ref> tag; name "GEC-ESTRO" defined multiple times with different content
  4. ↑ Alex Rijnders. Photon Sources for Bracytherapy. pp 185-194 in Radiotherapy and Brachytherapy, Eds. Yves Lemoigne, Alessandra Caner. NATO Science for Peace and Security Series B: Physics and Biophysics. Springer Science & Business Media, 2009 ISBN 9789048130955 Pg 191
  5. ↑ Gupta VK. (1995). "Brachytherapy – past, present and future". Journal of Medical Physics 20: 31–38. 
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 Nag S. „A brief history of brachytherapy“. 2017-yil 22-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2009-yil 25-sentyabr.
  7. ↑ Bridgman. „Biographical Memoir of William Duane 1872-1935“. www.nasonline.org. National Academy of Sciences. Qaraldi: 2021-yil 16-iyun.
  8. ↑ Webster, Edward W. (1993). "The origins of Medical Physics in the USA: William Duane, Ph.D., 1913-1920". Medical Physics 20 (6): 1607–1610. doi:10.1118/1.597159. PMID 8309432. Archived from the original on 13 June 2021. https://web.archive.org/web/20210613132843/http://www.uthgsbsmedphys.org/GS02-0093/Webster%201993%20manuscript%20about%20radon.pdf. Qaraldi: 16 June 2021. Brakiterapiya]]
  9. ↑ Brucer, Marshall (November 1993). "William Duane and the radium cow: An American contribution to the emerging atomic age". Medical Physics 20 (6): 1601–1605. doi:10.1118/1.596947. PMID 8309431. https://doi.org/10.1118/1.596947. Qaraldi: 15 June 2021. Brakiterapiya]]
  10. ↑ Goldstein, N. (1975). "Radon seed implants. Residual radioactivity after 33 years". Archives of Dermatology 111 (6): 757–759. doi:10.1001/archderm.1975.01630180085013. PMID 1137421. 
  11. ↑ Winston, P. (June 1958). "Carcinoma of the Trachea Treated by Radon Seed Implantation". The Journal of Laryngology & Otology 72 (6): 496–499. doi:10.1017/S0022215100054232. PMID 13564019. 
  12. ↑ Oak Ridge Associated Universities. „Seeds (ca. 1940s - 1960s)“. ORAU Museum of Radiation and Radioactivity. Qaraldi: 2021-yil 12-oktyabr. 
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Brakiterapiya&oldid=3734222" dan olindi