Mario Molina: Versiyalar orasidagi farq

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Keyingi tahrir →
Kontent oʻchirildi Kontent qoʻshildi
VizualVikimatn
Saharium (munozara | hissa)
196 edits
„Mario Molina“ sahifasi tarjima qilib yaratildi
(Farq yoʻq)

9-Noyabr 2022, 19:22 dagi koʻrinishi

Mario Molina
Tavalludi 19-mart 1943-yil
Mexico City, Mexico
Vafoti 7-oktyabr 2020-yil(2020-10-07)
(77 yoshda)
Mexico City, Mexico
Fuqaroligi Meksika va AQSh
Sohasi Chemistry
Institutlar Andoza:Ubli
Tezis sarlavhasi Vibrational Populations Through Chemical Laser Studies: Theoretical and Experimental Extensions of the Equal-gain Technique
Akademik rahbarlari George C. Pimentel
Mashhur shogirdlari Renyi Zhang
Mukofotlari Andoza:Ubli
Turmush oʻrtogʻi
  • Luisa Tan
    (turm. 1973; ajr. 2005)
  • Guadalupe Alvarez
    (turm. 2006)
Veb-sayt Rasmiy sayti (ispancha)

 

Tashqi audio
</img>
audio icon</img> "Ozon teshigiga nima bo'lgan bo'lsa ham?: Ekologik muvaffaqiyat tarixi", Distilatsiyalar podkasti 230, Fan tarixi instituti, 17 aprel 2018 yil
audio icon</img> "Osmon tushmoqda", bu hafta tarix

Mario Xose Molina-Pasquel Henrikes (1943 yil 19 mart). – 2020-yil 7-oktyabr), [1] Mario Molina nomi bilan tanilgan, meksikalik kimyogar edi. U Antarktida ozon teshigining ochilishida hal qiluvchi rol o'ynadi va Yerning ozon qatlamiga xlorftorokarbon (CFC) gazlari tahdidini aniqlashdagi roli uchun 1995-yilda kimyo bo'yicha Nobel mukofotining hammuallifi edi. U kimyo bo'yicha Nobel mukofotini olgan birinchi meksikalik olim va Nobel mukofotini olgan uchinchi meksikalik olim bo'ldi[2][3][4].

Molina o'z karerasida Kaliforniya universiteti, Irvin, Kaliforniya texnologiya instituti, Massachusets texnologiya instituti , Kaliforniya universiteti, San-Diego va Skripps okeanografiya institutining Atmosfera fanlari markazida tadqiqot va o'qituvchilik lavozimlarida ishlagan. Molina, shuningdek, Mexiko shahridagi Mario Molina energiya va atrof-muhit markazining direktori edi. Molina Meksika prezidenti Enrike Penya Nietoning iqlim siyosati bo'yicha maslahatchisi bo'lgan[5].

2020-yil 7-oktyabrda Meksika Milliy avtonom universiteti Molina yurak xurujidan vafot etganini e'lon qildi[6][7].

Yoshlik

helo the
Molina 2011-yilgi Nobel mukofoti sovrindori global simpoziumda

Molina Mexiko shahrida Roberto Molina Pasquel [de] oilasida tug'ilgan, Efiopiya, Avstraliya va Filippin, [8] va Leonor Henrikesda elchi bo'lib xizmat qilgan advokat va sudya. Bolaligida u o'yinchoq mikroskoplari va kimyo to'plamlari yordamida hammomni o'zining kichik laboratoriyasiga aylantirdi. U kimyogar bo'lgan va tajribalarida unga yordam bergan xolasi Ester Molinaga qaradi[9]. Mario Molina tadqiqotchi kimyogar bo'lishga qaror qilishdan oldin musiqiy martaba, xususan, skripkachi bo'lish g'oyasini ko'rib chiqdi[10].

Mexiko shahridagi asosiy o'qishni tugatgandan va Shveytsariyadagi Institut auf dem Rosenbergdagi internat maktabida o'qiganidan so'ng[8][11] 1965-yilda Meksika Milliy Avtonom Universitetida (UNAM) kimyo muhandisligi bo'yicha bakalavr darajasini oldi. 1967-yilda G'arbiy Germaniyaning Frayburg shahridagi Albert Lyudvig universitetida polimerizatsiya kinetikasi bo'yicha aspirantura darajasini va 1972-yilda fan nomzodi ilmiy darajasini oldi. Berkli Kaliforniya Universitetidan fizik kimyo bo'yicha Jorj C. Pimentel bilan ishlash[12][13]

Karyera

1974-yildan 2004-yilgacha Molina Kaliforniya universitetida, Irvinda, Kaltekdagi reaktiv harakat laboratoriyasida va Massachusets texnologiya institutida (MIT) turli xil ilmiy va o'qituvchilik lavozimlarida ishlagan va u erda Yer atmosferasi va sayyoralar bo'limida qo'shma tayinlangan. Fanlar va kimyo kafedrasi[12]. 2004-yil 1-iyulda Molina San-Diegodagi Kaliforniya universitetining kimyo va biokimyo bo'limiga va Skripps okeanografiya institutining Atmosfera fanlari markaziga qo'shildi[14]. Bundan tashqari, u notijorat tashkilot tuzdi, u Mario Molina energiya va atrof-muhit bo'yicha strategik tadqiqotlar markazini ochdi ( ispancha: Centro Mario Molina para Estudios Estratégicos sobre Energía y Medio Ambiente ) 2005 yilda Mexiko shahrida. Molina uning direktori bo'lib ishlagan[15].

Molina 2000-yildan 2005-yilgacha Fan va jamoatchilik jamiyati nomi bilan tanilgan Science Service vasiylik kengashida ishlagan[16]. U, shuningdek, Jon D. va Ketrin T. MakArtur jamgʻarmasi (2004–2014)[17] direktorlar kengashida va MakArtur jamgʻarmasining institutsional siyosat qoʻmitasi hamda uning Global xavfsizlik va barqarorlik qoʻmitasi aʼzosi sifatida ishlagan[18].

Molina 2000-yil 24-iyulda Papa Fanlar akademiyasiga nomzod qilib ko‘rsatilgan [19]. U Vatikan seminarining hamraisi va Veerabxadran Ramanatan va Durvud Zaelke bilan birgalikda 2 daraja Selsiy bo‘yicha: Odamlar va sayyorani ekstremal iqlim o‘zgarishidan himoya qilish uchun tezkor harakat siyosati (2017) hisobotining hammuallifi sifatida ishlagan. Hisobot iqlim o'zgarishini yumshatish uchun uch tutqichli sovutish strategiyasining bir qismi bo'lgan 12 ta kengaytiriladigan va amaliy echimlarni taklif qildi[20][21].

Molina 2008-yilda AQSh prezidenti Barak Obama tomonidan atrof-muhit masalalari bo'yicha o'tish davri guruhini tuzish uchun tayinlangan[22] Prezident Obama davrida u Qo'shma Shtatlar Prezidentining fan va texnologiya bo'yicha maslahatchilar kengashi a'zosi edi[23].

Molina Xyleco direktorlar kengashida o'tirdi[24].

U papa qomusi Laudato Si' ning mazmuniga hissa qo'shgan[25][26][27][28].

2020-yilda Mario Molina SARS-COV-2 pandemiyasi davrida yuz niqoblarini kiyishning ahamiyati haqidagi tadqiqotlarga hissa qo'shdi. "COVID-19 tarqalishining asosiy yo'nalishi sifatida havo orqali yuqish" nomli tadqiqot maqolasi Renyi Chjan, Yixin Li, Enni L bilan hamkorlikda Amerika Qo'shma Shtatlari Milliy Fanlar Akademiyasi jurnalida chop etildi. Chjan va Yuan Vang[29].

CFClarning zararli ta'sirini aniqlash

1974-yilda Kaliforniya universitetida postdoktorlik tadqiqotchisi sifatida Irvine, Molina va F. Sherwood Rowland Nature jurnalida stratosferadagi ozon qatlamiga CFC tahdidini ta'kidlaydigan maqola muallifi bo'lishdi. [30] O'sha paytda CFClar kimyoviy yoqilg'i va sovutgich sifatida keng qo'llanilgan. Molina va Roulend 1974 yil sentyabr oyida Atlantik-Sitidagi Amerika Kimyo Jamiyatining yig'ilishida taqdim etilgan Amerika Qo'shma Shtatlari Atom energiyasi bo'yicha komissiyasi (AEC) uchun 150 sahifalik hisobot bilan qisqa tabiat qog'ozini kuzatib bordilar. Ushbu hisobot va ACS tomonidan tashkil etilgan matbuot anjumani, unda ular CFClarning atmosferaga keyingi chiqarilishini to'liq taqiqlashga chaqirdilar, milliy e'tiborni tortdi. [31]

Rouland va Molinaning topilmalari tijorat ishlab chiqaruvchilari va kimyo sanoati guruhlari tomonidan bahsli bo'ldi va harakat zarurligi to'g'risida jamoatchilik konsensus faqat 1976-yilda Milliy fanlar akademiyasi tomonidan fan sharhini nashr etish bilan paydo bo'ldi. Roulend va Molinaning ishi Jozef C. Farman va uning hammualliflari tomonidan 1985-yilda Nature jurnalida nashr etilgan Antarktida ustidagi stratosfera ozonining uzoq muddatli pasayishiga oid dalillar bilan yanada mustahkamlandi. Davom etilayotgan ishlar 1987-yilda 56 mamlakat tomonidan Monreal protokoli (CFC ishlab chiqarish va ulardan foydalanishni qisqartirish bo'yicha kelishuv) qabul qilinishiga va aerozol qutilari va muzlatgichlardan CFClarni butun dunyo bo'ylab yo'q qilish bo'yicha keyingi qadamlarga olib keldi. Aynan shu ishi uchun Molina keyinchalik 1995-yilda kimyo bo'yicha Nobel mukofotini Pol J. Krutsen va F. Shervud Roulend bilan bo'lishdi[32]. Iqtibos uni va uning hamkasblarini "atmosfera kimyosi, xususan, ozonning shakllanishi va parchalanishiga oid ishlari" uchun alohida e'tirof etdi[33].

Molina 1973-yilda professor F. Shervud Roulendning laboratoriyasiga postdoktorant sifatida qo‘shildi. Bu erda Molina Roulandning "issiq atom" kimyosi bo'yicha kashshof tadqiqotini davom ettirdi, bu radioaktiv jarayonlar tufayli ortiqcha translatsiya energiyasiga ega bo'lgan atomlarning kimyoviy xususiyatlarini o'rganishdir[9][34].

Ushbu tadqiqot tez orada xloroftorokarbonlar (CFC) bo'yicha tadqiqotlar olib bordi, ular sovutgichlarda, aerozol purkagichlarda va plastik ko'piklarni ishlab chiqarishda qo'llaniladigan zararsiz gazlardir[35]. CFClar inson faoliyati natijasida chiqarildi va atmosferada to'planishi ma'lum edi. Molina so'ragan asosiy ilmiy savol: "Jamiyat ilgari bo'lmagan narsalarni atrof-muhitga chiqarishi qanday oqibatlarga olib keladi?" [34]

Rouland va Molina ilgari CFClarga o'xshash birikmalarni o'rganishgan. Ular birgalikda ozon kimyosi, CFC va atmosfera sharoitlari haqidagi asosiy ilmiy bilimlarni kompyuter modellashtirish bilan birlashtirib, CFC ozon emirilishi nazariyasini ishlab chiqdilar. Avval Molina CFC qanday parchalanishi mumkinligini aniqlashga harakat qildi. Atmosferaning quyi darajalarida ular inert edi. Molina, agar atmosferaga chiqarilgan CFC boshqa jarayonlar natijasida parchalanmasa, ular doimiy ravishda balandroq balandliklarga ko'tarilishlarini tushundi. Atmosferada balandroq bo'lsa, turli xil sharoitlar qo'llaniladi. Stratosferaning eng yuqori qatlamlari quyoshning ultrabinafsha nurlariga ta'sir qiladi. Stratosferada suzuvchi yupqa ozon qatlami atmosferaning quyi darajalarini shu turdagi nurlanishdan himoya qiladi[35].

Molina kislorod molekulalarini parchalashi ma'lum bo'lgan ultrabinafsha nurlardan olingan fotonlar CFClarni ham parchalab, stratosferaga bir qator mahsulotlarni, shu jumladan xlor atomlarini chiqarishi mumkinligini taxmin qildi. Xlor atomlari (Cl) radikaldir : ular juftlashtirilmagan elektronga ega va juda reaktivdir. Xlor atomlari ozon molekulalari (O 3 ) bilan oson reaksiyaga kirishadi, O 2 va xlor monoksitni (ClO) qoldirish uchun bitta kislorod atomini olib tashlaydi[35][36].

Cl· + O</br> O → ClO· + O</br> O

ClO ham radikal bo'lib, ozon bilan reaksiyaga kirishib, ikkinchi O 2 molekulasi va Cl atomini chiqaradi.

ClO· + O· → Cl· + O</br> O

Radikal Cl atomi bu juft reaksiyalar tomonidan iste'mol qilinmaydi, shuning uchun u tizimda qoladi[35][36].

Molina va Roulend CFClarning parchalanishi natijasida hosil bo'lgan xlor atomlari ozonni yo'q qilish uchun doimiy katalizator bo'lib xizmat qilishini bashorat qilishdi. Ular jalb qilingan miqdorlarni hisoblab chiqqach, CFClar stratosferadagi ozon qatlamiga jiddiy zarar etkazuvchi zanjir reaktsiyasini boshlashi mumkinligini tushunishdi[32][9][34].

Roulend va Molina 1974-yil 28-iyun kuni Nature jurnalida oʻz xulosalarini nashr etishdi, shuningdek, oʻz xulosalarini ilmiy hamjamiyatdan tashqarida eʼlon qilishga, siyosatchilar va ommaviy axborot vositalariga oʻz ishlari haqida maʼlumot berishga harakat qilishdi. Ularning ishi natijasida CFClardan foydalanishni tartibga solish orqali ozon qatlamini himoya qilish bo'yicha qonunlar o'rnatildi[9][34].

Faxrlar

Mario Molina (chapda) vatandoshi Luis E. Miramontes bilan, birinchi og'iz kontratseptiv vositalarining ixtirochisi, taxminan. 1995-yil

Molina ko'plab mukofotlar va mukofotlarga sazovor bo'lgan[12][13], jumladan, ozonning emirilishida CFClarning rolini kashf etgani uchun Pol J. Krutsen va F. Shervud Rouland bilan 1995-yilgi kimyo bo'yicha Nobel mukofotini baham ko'rgan.

Molina 1993-yilda AQSh Milliy fanlar akademiyasiga saylangan[37] U 1996-yilda Amerika Qoʻshma Shtatlari Tibbiyot Institutiga [38] va 2003-yilda Meksika Milliy Kollejiga[39] saylangan. 2007-yilda u Amerika falsafiy jamiyatiga saylangan[40]. U, shuningdek, Meksika Fanlar akademiyasining a'zosi edi[12]. Molina Amerika Fanni Rivojlantirish Assotsiatsiyasining a'zosi bo'lgan va 2014-yilda AAAS iqlim fanlari paneliga hamraislik qilgan, "Biz bilganimiz: haqiqat, xavflar va iqlim o'zgarishiga javob[41].

Molina 1987-yilda Amerika Kimyo Jamiyatining Shimoli-sharqiy boʻlimining Esselen mukofoti, 1988-yilda Amerika fan taraqqiyoti assotsiatsiyasining Nyukomb Klivlend mukofoti, 1989-yilda NASAning ilm-fan taraqqiyoti uchun medali va 1989-yilda Birlashgan Millatlar Tashkilotining Global Environ dasturiga sazovor boʻldi . 1990 yilda Pew Charitable Trusts Scholars Program Conservation and Atrof-muhit uni o'nta ekolog olimlardan biri sifatida sharafladi va unga 150 000 AQSh dollari miqdorida grant ajratdi[12][42][43]. 1996-yilda Molina Amerika yutuqlari akademiyasining "Oltin plastinka" mukofotiga sazovor bo'ldi[44]. U 1998-yilda Amerika kimyo jamiyatining Chikago boʻlimidan Uillard Gibbs mukofotini[45] va 1998-yilda atrof-muhit texnologiyasi va fanidagi ijodiy yutuqlar uchun Amerika kimyo jamiyati mukofotini oldi[46]. 2003-yilda Molina atrof-muhit bo'yicha 9-yillik Xaynts mukofotini oldi[47].

Asteroid 9680 Molina uning sharafiga nomlangan[48].

2013-yil 8-avgustda AQSh prezidenti Barak Obama Molinani Prezidentning Ozodlik medali sohibi deb e'lon qildi[49] va press-relizda shunday dedi:

“Mario Molina uzoqni ko‘radigan kimyogar va ekolog olimdir. Meksikada tug'ilgan doktor Molina o'z aspiranturasini davom ettirish uchun [AQShga] kelgan. Keyinchalik u xlorftoruglerodlarning ozon qatlamini yemirishini kashf etgani uchun kimyo bo'yicha Nobel mukofotiga sazovor bo'ldi. Doktor Molina Kaliforniya universiteti professori, San-Diego; Mario Molina energiya va atrof-muhit markazi direktori; va Prezident huzuridagi fan va texnologiya boʻyicha maslahatchilar kengashi aʼzosi”

Molina 2003 yilda uchinchi Gumanistik Manifestni imzolagan yigirma ikkita Nobel mukofoti sovrindorlaridan biri edi[50]

Mario Molina 2014-yilda “Umr boʻyi muvaffaqiyat” mukofoti ( Yerning chempionlari) laureatidir[51].

Faxriy unvonlar

Molina o'ttizdan ortiq faxriy unvonlarni oldi[12].

  • Yel universiteti (1997)[52]
  • Tufts universiteti (2003)[53]
  • Dyuk universiteti (2009)[54]
  • Garvard universiteti (2012)[55]
  • Meksika federal universitetlari: Meksika milliy (1996), Metropolitana (2004), Chapingo (2007), Milliy politexnika (2009)
  • Meksika davlat universitetlari: Hidalgo (2002),[56] Meksika shtati (2006), Michoacan (2009) [57] Gvadalaxara (2010),[58] San Luis Potosi (2011)[59]
  • AQSh universitetlari: Mayami (2001), Florida International (2002), Janubiy Florida (2005), Claremont Graduate (2013 yil e'lon qilingan)
  • AQSh kollejlari: Konnektikut (1998), Trinity (2001), Vashington (2011), Whittier (2012),[60] Uilyams (2015)
  • Kanada universitetlari: Kalgari (1997), Vaterloo (2002), Britaniya Kolumbiyasi (2011)
  • Yevropa universitetlari: Sharqiy Angliya (1996), Alfonso X (2009), Complutense of Madrid (2012), Free of Brussel (2010),

Shaxsiy hayot

Molina 1973-yil iyul oyida kimyogar Luiza Tanga turmushga chiqdi. Molina Berklidagi Kaliforniya universitetida doktorlik dissertatsiyasini himoya qilayotganda ular bir-birlari bilan uchrashishgan. Ular o'sha yilning kuzida Kaliforniyaning Irvin shahriga ko'chib o'tishdi[61]. Er-xotin 2005 yilda ajrashishdi[62] Luisa Tan Molina hozir Kaliforniyaning La Jolla shahridagi Molina energetika va atrof-muhit bo'yicha strategik tadqiqotlar markazining yetakchi olimi[63]. Ularning o‘g‘li Felipe Xose Molina 1977 yilda tug‘ilgan[8][64]. Molina 2006-yil fevral oyida ikkinchi xotini Gvadalupe Alvaresga uylandi[8].

Molina 2020-yil 7-oktyabrda 77 yoshida yurak xuruji tufayli vafot etd [7][62].

Ishlar

Ma'lumotnomalar

  1. ↑ „Mario Molina, Mexico chemistry Nobel winner, dies at 77“. ABC News (USA). Associated Press (2020-yil 7-oktyabr). 2020-yil 8-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 8-oktyabr.
  2. ↑ „Mario Molina, ganador del Premio Nobel 1995, muere a causa de un infarto“ (es). El Universal (2020-yil 7-oktyabr). Qaraldi: 2021-yil 10-mart.
  3. ↑ García Hernández, Arturo. „Ojalá que mi premio estimule la investigación en México“ (es). La Jornada (1995-yil 12-oktyabr). 2009-yil 16-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2009-yil 29-sentyabr. „Mario Molina, primer mexicano que obtiene el premio Nobel de Química...“.
  4. ↑ „Mario Molina | Inside Science“ (en). Visionlearning. 2020-yil 9-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 8-oktyabr.
  5. ↑ Davenport, Coral. „Governments Await Obama's Move on Carbon to Gauge U.S. Climate Efforts“ (en-US). The New York Times (2014-yil 27-may). Qaraldi: 2022-yil 17-fevral.
  6. ↑ Redacción. „Muere Mario Molina, ganador del Premio Nobel (Mario Molina, Nobel Prize 1995 winner, dies)“ (es). El Universal (2020-yil 7-oktyabr). 2020-yil 8-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 7-oktyabr.
  7. ↑ 7,0 7,1 „Fallece Mario Molina, Premio Nobel de Química 1995“ (es). El Financiero. 2020-yil 8-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 8-oktyabr. Manba xatosi: Invalid <ref> tag; name ":0" defined multiple times with different content
  8. ↑ 8,0 8,1 8,2 8,3 Molina. „Autobiography“. The Nobel Foundation (2007). 2020-yil 8-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2008-yil 30-may. Manba xatosi: Invalid <ref> tag; name "autobiography" defined multiple times with different content
  9. ↑ 9,0 9,1 9,2 9,3 (Nobel Lectures in Chemistry (1991-1995)). (1997).
  10. ↑ „The Nobel Prize in Chemistry 1995“ (en-US). NobelPrize.org. Qaraldi: 2020-yil 30-oktyabr.
  11. ↑ „Bilan Magazine“. 2013-yil 19-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2013-yil 15-aprel.
  12. ↑ 12,0 12,1 12,2 12,3 12,4 12,5 Center for Oral History. „Mario J. Molina“. Science History Institute. 2020-yil 8-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 23-oktyabr. Manba xatosi: Invalid <ref> tag; name "OH" defined multiple times with different content
  13. ↑ 13,0 13,1 Caruso, David J.. Mario J. Molina, Transcript of an Interview Conducted by David J. Caruso and Jody A. Roberts at The Mario Molina Center, Mexico City, Mexico, on 6 and 7 May 2013. Philadelphia, PA: Chemical Heritage Foundation, 7 May 2013. 2018-yil 24-oktyabrda qaraldi.  Manba xatosi: Invalid <ref> tag; name "Interview" defined multiple times with different content
  14. ↑ McDonald, Kim. „Nobel Prize-Winning Chemist Joins UCSD Faculty“. UCSD News (2004-yil 5-fevral). 2018-yil 1-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 24-oktyabr.
  15. ↑ Denmark. „Mario Molina: Atmospheric Chemistry to Change Global Policy“. VisionLearning. 2018-yil 24-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 24-oktyabr.
  16. ↑ Zhang, Renyi (2016). Mario J. Molina Symposium Atmospheric& Chemistry, Climate, and Policy. doi:10.2172/1333723. https://www.osti.gov/servlets/purl/1333723. Qaraldi: 25 October 2018. Mario Molina]]
  17. ↑ „Past Board Members“. MacArthur Foundation. 2020-yil 8-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 25-oktyabr.
  18. ↑ „Board of Directors“. MacArthur Foundation. 2018-yil 25-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 25-oktyabr.
  19. ↑ „Mario José Molina“. Pontifical Academy of Sciences. 2018-yil 27-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 25-oktyabr.
  20. ↑ „Vatican Pontifical Academy of Sciences Proposes Practical Solutions to Prevent Catastrophic Climate Change“. Institute for Governance and Sustainable Development (2017-yil 9-noyabr). 2018-yil 25-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 25-oktyabr.
  21. ↑ „Vatican Pontifical Academy of Sciences to publish Well Under 2C: Ten Solutions for Carbon Neutrality & Climate Stability“. Institute for Governance and Sustainable Development (2018-yil 13-mart). 2018-yil 25-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 25-oktyabr.
  22. ↑ Brown, Susan. „Presidential Medal of Freedom to be Awarded to Two UC San Diego Professors“. UC San Diego News Center (2013-yil 9-avgust). 2018-yil 24-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 24-oktyabr.
  23. ↑ „PCAST Members“. Office of Science and Technology Policy. 2020-yil 8-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 25-oktyabr.
  24. ↑ „Board of Directory“. Xyleco. 2019-yil 7-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 9-yanvar.
  25. ↑ The Pontifical Academy of Sciences. „The Importance of the Encyclical Laudato si' in the Context of the Current Scientific Findings“. Qaraldi: 2021-yil 7-aprel.
  26. ↑ Léna. „A short text about Mario Molina“ (2020-yil 17-oktyabr). Qaraldi: 2021-yil 7-aprel.
  27. ↑ Vera. „Mario Molina supo llevar sus creencias religiosas al ámbito científico“ (2020-yil 8-oktyabr). Qaraldi: 2021-yil 7-aprel.
  28. ↑ „Murió Mario Molina, quien asesoró al Papa Francisco sobre medio ambiente“ (2020-yil 7-oktyabr). Qaraldi: 2021-yil 7-aprel.
  29. ↑ Zhang, Renyi; Li, Yixin; Zhang, Annie L.; Wang, Yuan; Molina, Mario J. (30 June 2020). "Identifying airborne transmission as the dominant route for the spread of COVID-19" (en). Proceedings of the National Academy of Sciences 117 (26): 14857–14863. doi:10.1073/pnas.2009637117. ISSN 0027-8424. PMID 32527856. PMC 7334447. //www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&artid=7334447. 
  30. ↑ Mario Molina and FS Rowland (28 June 1974). "Stratospheric Sink for Chlorofluoromethanes: Chlorine Atom-Catalysed Destruction of Ozone". Nature 249 (5460): 810–2. doi:10.1038/249810a0. 
  31. ↑ "This Week's Citation Classic: Rowland F S & Molina M J. Chiorofluoromethanes in the environment. Rev. Geophvs. Space Phys. 13: 1-35. 1975. Department of Chemistry. University of California. Irvine. CA". Current Contents 49: 12. 7 December 1987. Archived from the original on 12 April 2016. https://web.archive.org/web/20160412015548/http://garfield.library.upenn.edu/classics1987/A1987K930400001.pdf. Qaraldi: 24 October 2018. Mario Molina]]
  32. ↑ 32,0 32,1 „Chlorofluorocarbons and Ozone Depletion: A National Historic Chemical Landmark“. International Historic Chemical Landmarks. American Chemical Society. 2019-yil 31-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 23-oktyabr. Manba xatosi: Invalid <ref> tag; name "Landmark" defined multiple times with different content
  33. ↑ „The Nobel Prize in Chemistry 1995“ (en-US). NobelPrize.org. 2018-yil 10-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 8-oktyabr.
  34. ↑ 34,0 34,1 34,2 34,3 „Mario J. Molina, Ph.D. Biography and Interview“. www.achievement.org. American Academy of Achievement. 2019-yil 6-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 9-may. Manba xatosi: Invalid <ref> tag; name "AOA" defined multiple times with different content
  35. ↑ 35,0 35,1 35,2 35,3 „Mario Molina“. Science History Institute (2017-yil 12-dekabr). 2018-yil 25-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 25-oktyabr. Manba xatosi: Invalid <ref> tag; name "ScienceHistoryBio" defined multiple times with different content
  36. ↑ 36,0 36,1 Holleman, Arnold Frederick. Inorganic chemistry, 1st English, Academic Press, 2001 — 462 bet.  Manba xatosi: Invalid <ref> tag; name "Wiberg" defined multiple times with different content
  37. ↑ „Mario J. Molina“. National Academy of Sciences. 2018-yil 6-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 25-oktyabr.
  38. ↑ Silverman, Edward. „Institute Of Medicine Increases Its Percentages Of Minority, Women Members In Latest Election“. The Scientist (1996-yil 25-noyabr). 2020-yil 8-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 25-oktyabr.
  39. ↑ „Membros: Mario Molina“. El Colegio Nacional. 2018-yil 25-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 25-oktyabr.
  40. ↑ „APS Member History“. search.amphilsoc.org. Qaraldi: 2021-yil 10-may.
  41. ↑ „What We Know: The reality, risks and response to climate change“. What We Know. AAAS. 2018-yil 11-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 25-oktyabr.
  42. ↑ Oakes, Elizabeth. (2002).
  43. ↑ „Mario Molino“. PEW. 2018-yil 25-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 25-oktyabr.
  44. ↑ „Golden Plate Awardees of the American Academy of Achievement“. www.achievement.org. American Academy of Achievement. 2016-yil 15-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 25-mart.
  45. ↑ „History of the Willard Gibbs Medal“. 2011-yil 23-iyulda asl nusxadan arxivlangan.
  46. ↑ „ACS Award in Environment“. 2014-yil 14-mayda asl nusxadan arxivlangan.
  47. ↑ „Molina shares $250,000 Heinz Award“ (en). MIT News | Massachusetts Institute of Technology. 2020-yil 8-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 8-oktyabr.
  48. ↑ Jet Propulsion Laboratory Small-Body Database Browser. „9680 Molina (3557 P-L)“. 2014-yil 25-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2008-yil 30-may.
  49. ↑ Robbins, Gary. „White House honors Molina, Ride“. The San Diego Union-Tribune (2013-yil 20-noyabr). 2020-yil 8-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 25-oktyabr.
  50. ↑ „Notable Signers“. Humanism and Its Aspirations. American Humanist Association. 2012-yil 5-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2012-yil 4-oktyabr.
  51. ↑ Environment. „Mario José Molina-Pasquel Henríquez“ (en). Champions of the Earth (2019-yil 22-avgust).
  52. ↑ „Honorary degrees by Yale“. 2015-yil 21-mayda asl nusxadan arxivlangan.
  53. ↑ „Honorary degrees by Tufts“. 2017-yil 23-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2017-yil 21-may.
  54. ↑ „Honorary degrees granted by Duke in 2009“. 2014-yil 5-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2013-yil 27-fevral.
  55. ↑ „Honorary degrees granted by Harvard in 2012“. 2013-yil 18-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2013-yil 27-fevral.
  56. ↑ „Honorary Doctorate by Universidad Autonoma del Estado de Hidalgo (spanish)“. 2013-yil 27-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2013-yil 5-mart.
  57. ↑ „Honorary Doctorate by Universidad Michoacana de San Nicolas de Hidalgo (spanish)“. 2014-yil 22-fevralda asl nusxadan arxivlangan.
  58. ↑ „Honorary Doctorate by Universidad de Guadalajara (spanish)“. 2014-yil 22-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2013-yil 5-mart.
  59. ↑ „Honorary Doctorate by Universidad Autonoma de San Luis Potosi (spanish)“. 2014-yil 22-fevralda asl nusxadan arxivlangan.
  60. ↑ „Honorary Degrees | Whittier College“. www.whittier.edu. 2020-yil 25-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 6-dekabr.
  61. ↑ „Molina, Mario (1943- )“,World of Earth Science, 2003. 
  62. ↑ 62,0 62,1 Schwartz. „Mario Molina, 77, Dies; Sounded an Alarm on the Ozone Layer“. New York Times (2020-yil 13-oktyabr). Qaraldi: 2021-yil 15-may. Manba xatosi: Invalid <ref> tag; name "NYTimes" defined multiple times with different content
  63. ↑ „Molina Center for Strategic Studies in Energy and the Environment“. GuideStar. 2020-yil 8-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 25-oktyabr.
  64. ↑ „Dr. Mario Molina“. The Ozone Hole.com. 2019-yil 3-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 19-dekabr.

Tashqi havolalar

"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Mario_Molina&oldid=3165536" dan olindi