Agassiz koʻli: Versiyalar orasidagi farq

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Keyingi tahrir →
Kontent oʻchirildi Kontent qoʻshildi
VizualVikimatn
Geolog07 (munozara | hissa)
688 edits
„Lake Agassiz“ sahifasi tarjima qilib yaratildi
(Farq yoʻq)

6-Iyul 2022, 08:01 dagi koʻrinishi

Agassiz ko'li Shimoliy Amerikaning markaziy qismidagi katta muzlik ko'li. Oxirgi muzlik davrining oxirida muzlik erigan suvlari bilan oziqlangan uning maydoni zamonaviy Buyuk ko'llarning umumiy maydonidan kattaroq edi. [1]

Birinchi marta 1823-yilda Uilyam X. Keating tomonidan ilgari surilgan [2] .1879-yilda Uorren Upham tomonidan Lui Agassiz sharafiga nomlangan, Upham ko'l muzlik harakati natijasida hosil bo'lganligini tan olgan. [3]

Geologik progressiya

Oxirgi muzlik davrida Shimoliy Amerika shimoli muz qatlami bilan qoplangan bo'lib, u iqlimning o'zgarishi bilannavbatma-navbat oldinga siljib turgan va orqaga chekingan. Ushbu kontinental muzlik hozirda Viskonsin muzlashi deb nomlanuvchi davrda shakllangan va 30 000 dan 10 000 yil oldin markaziy Shimoliy Amerikaning katta qismini qamrab olgan. Muz qatlami parchalanishi bilan [4] uning erigan suvlari ulkan proglasial ko'lni yaratdi. [5]

Taxminan 13000 yil oldin, bu ko'l hozirgi janubi-sharqiy Manitoba shimoli-g'arbiy Ontario shimoliy Minnesota, sharqiy Shimoliy Dakota va Saskachevanning ko'p qismini qamrab olgan. Eng katta darajada, u 440,000 square kilometre (170,000 mi²) ni qamrab olgan bo'lishi mumkin , [6] dunyodagi hozirda mavjud bo'lgan har qanday ko'ldan (shu jumladan Kaspiy dengizi ) va Qora dengizning taxminan maydonidan kattaroqdir. 

Ba'zida ko'l janubga, Uorren muzlik daryosiga ( Missisipi daryosining irmog'i bo'lgan Minnesota daryosining ota-onasi), [7] Kelvin ko'li (zamonaviy Nipigon ko'li ) orqali sharqdan hozirgi Superior ko'ligacha, [8] ] ko'l shpal bo'shliq orqali janubga qurigan. [9] va shimoli-g'arbda Clearwater to'kilgan suv oqimi orqali Makkenzi daryosi tizimiga va Shimoliy Muz okeaniga taxminan 13000 yil oldin. [1] [10] [11] [12]

Muz bir muddat janubga qaytdi, ammo taxminan 10 000 yil oldin hozirgi Kanada-AQSh chegarasidan shimolga chekinishi bilan Agassiz ko'li to'ldi. Drenajdagi so'nggi katta siljish taxminan 8200 yil oldin sodir bo'lgan. Qolgan Gudzon ko'rfazi muzlarining erishi Agassiz ko'lining deyarli to'liq qurib ketishiga olib keldi. Agassiz ko'lining bu oxirgi drenaji taxminan 0.8 to 2.8 metr (2.6 to 9.2 ft) bo'lgan suv bilan bog'liq. global dengiz sathining ko'tarilishi . [13]

Agassiz ko'lidagi drenajni qayta tashkil etish bo'yicha yirik voqealar shunchalik katta ediki ular iqlim, dengiz sathi va erta insoniyat sivilizatsiyasiga sezilarli ta'sir ko'rsatdi. Ko'lning Shimoliy Muz okeaniga juda ko'p miqdorda chuchuk suv qo'yib yuborilishi okeanlarning aylanishini buzgan va vaqtincha sovishini keltirib chiqargan. Yosh Dryas stadionining sababi 13 000 yil avval qurib qolgan bo'lishi mumkin. [1] [14] [15] [12] Garchi bahsli bo'lsa-da, [16] 9,900–10,000 yil avval suvning oqishi 8200 yillik iqlim hodisasiga sabab bo'lishi mumkin. Tyorni va Braun tomonidan olib borilgan yaqinda o'tkazilgan tadqiqot 8500 yil avval drenajni Yevropa bo'ylab sharqdan g'arbga qishloq xo'jaligini kengaytirish bilan bog'laydi.Ular bu tarixdan oldingi madaniyatlarning turli xil toshqin afsonalarini jumladan Bibliyadagi toshqin haqidagi hikoyani ham hisobga olishi mumkinligini taxmin qilishadi. [17]

Gudzon ko'rfazi va Meksika ko'rfazi orasidagi eng past nuqta AQShning Minnesota va Janubiy Dakota shtatlari o'rtasidagi shpal bo'shlig'ida joylashgan. U Travers ko'li va Katta tosh ko'l o'rtasida joylashgan. [18] Ushbu kontinental bo'linish taxminan 300m dengiz sathidan yuqori. [19] . Eriyotgan muzliklardan chiqqan oqim Agassiz ko'lini to'ldirdi va keyin bo'shliq orqali Meksika ko'rfaziga quyildi. Bu harakatlanuvchi suv massasi 2–5 kilometr (1.2–3.1 mi) ) vodiyni yemirdi. Kengligi va 100 feet (30 m) dan 125 feet (38 m) chuqur. [7] [20] Bugungi kunda bu vodiy Minnesota daryosini o'z ichiga oladi. Minnesota shtatining Fort Snelling shahridagi Yuqori Missisipi daryosi qo'shiladi. Sobiq ko'l tubining shimoliy qismi Shimoldagi Qizil daryoning vodiysi bo'lib, u shimolga Vinnipeg ko'liga oqadi. [20]

Fazalar

Ushbu bo'limda YBP hozirgi davrdan oldingi yillarni bildiradi.

Lokhart bosqichi: 12,875–12,560 YBP

Agassiz ko'lining Lokhart bosqichi, taxminan 13,000 YBP. Teller va Leverington, 2004 (AQSh Geologik xizmati)

Lokhart bosqichida Shimoliy Dakota va Minnesota shtatidagi Qizil daryo vodiysida suv to'plangan. Suv janubdagi bo'linishning yuqori qismiga etib borgach, suv Minnesota va Missisipi daryolari tizimlariga oqib tushdi. Bu Laurentian muz qatlami hozirgi Kanada-AQSh chegarasida yoki undan pastda bo'lganida sodir bo'ldi. Muz qatlami shimolga eriganida, erta Agassiz ko'li janubiy Manitobani, Minnesota va Ontario bilan chegaradosh mamlakatni va Shimoliy Dakota shtatining Fargo shahridan janubda joylashgan Qizil daryo bo'yini qopladi. Lokhart fazasi Herman ko'li bosqichi bilan bog'liq ( 335 metr (1,099 ft) ), Agassiz ko'lining eng baland qirg'og'i. Katta tosh Morena ko'lning janubiy chegarasini tashkil etdi. Lokhart bosqichida ko'lning 231 metr (758 ft) bo'lgan. chuqur, kattaroq chuqurliklari muzlik yaqinida.

Moorhead bosqichi: 12,560–11,690 YBP

Muz qatlami shimolga eriganida, Agassiz ko'li zamonaviy Minnesota-Ontario chegarasi bo'ylab Kaministikwia yo'li orqali pastroq chiqish joyini topdi. Bu suvni Dulut ko'liga ko'chirdi, Superior ko'li havzasidagi proglasial ko'l. U yerdan suv janubga ajdodlar Sent-Krua va Missisipi daryolari tizimlari orqali oqardi. Ko'l Herman ko'li plyajlari ostida, izostatik qayta tiklanish va muzliklarning o'sishi Kaministikwia yo'lini yopib qo'yguncha quriydi. Bu Norkross ko'li bosqichida ko'lni barqarorlashtirdi ( 325 metr (1,066 ft) ). [21] Kechki Murxed bosqichida Agassiz ko'lining o'rtacha chuqurligi 258 metr (846 ft) edi. . Agassiz ko'lidan drenaj qadimgi Minnesota va Missisipi daryolari tizimlaridan janubga, Meksika ko'rfaziga oqib borishda davom etdi.

Emerson bosqichi: 11,690–10,630 YBP

Emerson bosqichida ko'l sathi va drenaj shakllari doimiy ravishda o'zgarib turdi. Ko'l janubga chiqish joyidan shimoli-g'arbiy chiqishga o'tdi va bu bosqichda muhim chiqishsiz statik bo'lishi mumkin. Izostatik rebound erning balandligini o'zgartirdi va bu muz chegarasidan erigan suv hajmining o'zgarishi va sharqda Kaministikwia chiqishining yopilishi bilan birgalikda ko'lning shimoliy uchi hajmini oshirdi. Gipotezalardan biri ko'l " terminal ko'l " bo'lib, suv oqimi va evapotranspiratsiya teng bo'lganligini taxmin qiladi. Muzlik morenalarini aniqlash shuni ko'rsatadiki, Clearwater va Atabaska daryolari tizimi, Nipigon ko'li va Minong havzasi hali ham muz bilan qoplangan. Yog'ingarchilik davri va erigan suvning bug'lanish tezligi bilan kirish balansi qisqa vaqt ichida mavjud bo'lishi mumkin. Ushbu bosqichda Clearwater va Atabasca daryosi tizimining chiqishi ochildi. Izostatik rebound bir muddat janubiy rozetkani ochib, Norkrossni ( 325 metr (1,066 ft) )) yaratdi. ), Tintah ( 310 metr (1,020 ft) 1020.) ) va Yuqori Kempbell ( 299 metr (981 ft) ) plyajlar. Emerson fazasining oxirida janubiy rozetka butunlay yopildi.

Nipigon fazasi: 10,630–9,160 YBP

Sharqda Kaministiquia savdo nuqtasining ochilishi Nipigon fazasining boshlanishini boshladi. Ko'lning pastki sathi ajdodlari Minnesota va Missisipi daryolari tizimlari orqali janubiy chiqishni tugatdi. Muz qatlamlari oldinga siljib, Clearwater va Atabasca tizimlari orqali shimoli-g'arbiy chiqishni to'sib qo'ydi. Minong ko'li havzasida bir nechta past darajadagi savdo nuqtalari, jumladan Kaministiquia va Nipigon ko'li chiqish joylari mavjud edi. Bular Agassiz ko'lidan Minong ko'liga katta miqdorda suv oqishiga imkon berdi. 10 500 dan 9 500 YBP gacha bo'lgan bir qator muzning siljishi va chekinishi Nipigon ko'li va boshqa past darajadagi chiqish joylarini to'sib qo'ydi va Minong ko'li havzasiga vaqti-vaqti bilan halokatli suv portlashlarini keltirib chiqardi.

Bu katta suv oqimi Minong ko'li darajasini ko'tardi va Michigan ko'li va Guron havzalaridagi Algonkin ko'liga oqib tushdi. Ushbu portlashlar Michigan ko'li va Guron havzalarini to'ldirdi, ular Chippewa ko'li (Michigan ko'li havzasi) va Stenli ko'li (Guron ko'li havzasi) ning juda past suv sathidir. Bu shimoliy qirg'oqlarning izostatik tiklanishi va Guron ko'li havzasining Shimoliy ko'rfazining chiqishi bilan bog'liq edi. Agassiz ko'lidan takrorlanadigan bu portlashlar Minong ko'li havzasini suv bosdi, so'ngra Stenli ko'li havzasiga oqib o'tdi va keyin Shimoliy ko'rfaz drenaj yo'li orqali Champlen dengiziga (hozirgi Sent-Lorens pasttekisligi) oqib o'tdi. O'zgaruvchan muz qatlami Nipigon ko'li va Superior havzalariga o'zgaruvchan drenaj kanallarini yaratdi. Qisqa barqarorlik davrida o'nlab plyajlar yaratilgan. Nipigon fazasining oxiriga kelib, Agassiz ko'li sharqda Ojibvey ko'li bilan qo'shilib, eng katta geografik o'lchamiga erishdi.

Ojibway bosqichi: 9,160–8,480 YBP

Agassiz ko'li va Ojibvey ko'lining xaritasi taxminan 7900 YBP. Teller va Leverington tomonidan ishlab chiqilgan, 2004 (AQSh Geologiya xizmati)

Ojibway fazasi Ontario shimolidagi muzlik jabhasidagi muzlik ko'li uchun nomlangan. Bu vaqtda Ojibvey ko'li Agassiz ko'li bilan birlashdi. Muz qatlamidan janubda joylashgan muzlagan erlarning izostatik qayta tiklanishi Saskachevan - Manitoba chegarasidan Kvebekgacha bo'lgan uzun chiziqli ko'lni yaratdi. Bu uzun ko'l Kinojevis River [fr] sharqiy oqimi orqali oqardi, Ottava daryosi vodiysiga. Agassiz-Ojibvey ko'li drenaji dengiz sathini ko'tardi. Natijalarni Yangi Shotlandiya, Nyu-Brunsvik va sharqiy Meynda ko'rish mumkin. Shimoliy Atlantika okeanidagi dengiz yozuvlari 8,490 YBP va 8,340-8,180 YBP da shimoliy yarim sharning sovishi bilan bog'liq bo'lgan ikkita alohida epizodni aniqladi. Ular Agassiz ko'lining Ojibway fazasi bilan bog'liq bo'lishi mumkin va Ottava daryosi vodiysi va Tirrel dengizidan (ajdodlari Gudzon ko'rfazi) katta miqdorda drenaj mavjudligini ko'rsatishi mumkin.

Laurentid muz qatlami chekinishda davom etdi. Davom etgan isish muz jabhasini hozirgi Gudzon ko'rfaziga qarab qisqartirdi. Bu erda Agassiz ko'li shimolga qarab Tirrel dengiziga quyiladi. Bu buzilish suv sathining sharqiy Kinojevis chiqishidan pastga tushib ketishiga olib keldi. Drenaj, taxminan 8,480 YBP da qo'shni muz jabhasining parchalanishi bilan kuzatildi. Bu Agassiz ko'lining oxiriga olib keldi. Muz qatlami 5000 YBP atrofida Shimoliy Amerika materikini tark etib, Baffin oroliga shimolga chekinishda davom etdi.

Agassiz ko'li havzasidagi ko'llar

Bu muzlik koʻl havzasida koʻplab koʻllar hosil boʻlgan. Eng mashhurlari Manitobadagi Buyuk ko'llardir ; Vinnipeg ko'li, Manitoba ko'li va Winnipegosis ko'li . Kichikroq ko'llar klasteri ularni o'rab oladi, jumladan: Saskachevan daryosi oqib o'tadigan Sidar ko'li ; Dauphin ko'li, Vinnipegoz ko'lining janubida va uning irmog'i; va Sent-Martin ko'li, Feyrford yoki Kichik Saskachevan daryosi bo'yida, Manitoba va Vinnipegoz ko'llarining chiqishi. [20] Minnesota shimolida Roseau, Thief, Loy va Maple ko'llari, shuningdek, bu shtatning uchta yirik ko'llari, Yomg'irli ko'l, O'rmon ko'li va Qizil ko'l bor. [20]

Ko'l Uzunlik Kengligi Hudud Izohlar Balandlik



</br> ( ASL ) 		Max. chuqurlik Chiqish
Vinnipeg ko'li 400 kilometr (250 milya) Janubi hududi 40 km (25 milya) kengligida. Shimoliy hududning kengligi 97 km (60 milya). 9,465 kvadrat mil (24,510 km2) 85 milya, bo'g'ozga 2 milya (3 km) dan 4 milya (6 km), kengligi 12 milya (19 km) Cape Doggacha. Eng tor - taxminan 1 milya (1.6 km) kenglikda, ko'lning oltidan besh qismi burun shimolida va oltidan bir qismi janubda. Dengiz sathidan 216 metr (710 fut) balandlikda. Maks. chuqurligi < 65 feet (20 m) . Ko'p chuqurligi 1,8-2,1 metr (6-7 fut) [20] Nelson daryosi
Manitoba ko'li 200 kilometr (120 milya) 45 kilometr (28 milya) (janubiy tomoni) 1,785 kvadrat milya (4,623 km²) Kengligi 3 kilometr (2 milya) boʻgʻozgacha torayib, shimolga qarab tartibsiz holga keladi 247 metr (809 fut) 7 metr (23 fut) Fairford daryosi Vinnipeg ko'liga

[20]

Winnipegosis ko'li 240 kilometr (150 milya) shimoliy qismi g'arbga egilgan 8-24 kilometr (5-15 milya) 2,070 kvadrat milya (5,361 km²) Manitoba ko'li bilan bir xil vodiyda, Vinnipeg ko'liga parallel joylashgan 254 metr (833 fut) 12 metr (39 fut) Hen daryosi va ko'lni Manitoba ko'ligacha suv [20]
Yomg'irli ko'l 80 kilometr (50 milya), shimoliy qismi g'arbga egilgan 8 kilometr (5 milya) 360 kvadrat milya (932 km²) Ko'p sonli koylar, torliklar va orollar. 340 metr (1117 fut) 50 metr (160 fut) Yomg'irli daryodan O'rmon ko'liga [20]
O'rmon ko'li 100 kilometr (60 milya), shimoliy qismi g'arbga egilgan 100 kilometr (60 milya) 1679 kvadrat milya (4,349 km²) G'arbiy tomonida katta yarim orol bilan tartibsiz shakllangan 323 metr (1060 fut) 64 metr (210 fut) Vinnipeg daryosidan Vinnipeg ko'liga [20]
Qizil ko'l Har bir lob uchun 32 kilometr (20 milya), ikkalasi bo'ylab jami 50 kilometr (30 milya) Har bir lob uchun 16 kilometr (10 milya). 427 kvadrat milya (1106 km²) Kengligi 1200 metr (3/4 mil) boʻgʻoz bilan ikkita teng hududga boʻlingan. [20] 357 metr (1172 fut) 25,6 metr (84 fut) Qizil ko'l daryosidan Shimoldagi Qizil daryoga va Vinnipeg ko'liga [20]

Agassiz ko'liga oqib tushadigan muzlik ko'llari

Souris muzlik ko'li Manitoba va Shimoliy Dakota chegarasida hosil bo'lib, toshbaqa tog'larining g'arbiy tomonida yarim oyni tashkil qiladi. Souris ko'li uchta ketma-ket chiqish joyiga ega edi: Sheyenne daryosi, Pembina daryosi va nihoyat Assiniboine daryosi. [22] [23] Dastlab, Souris ko'lining janubiy ko'rfazi Qizil daryoning irmog'i bo'lgan Sheyenne daryosiga quyilgan va u o'z navbatida Agassiz ko'liga quyilgan. [24] Biroq, muz qatlami Toshbaqa tog'ini ochish uchun etarlicha chekinganidan so'ng, Souris ko'lining shimoliy ko'rfazi zamonaviy Souris daryosining "tirsagida" chiqish joyini topdi; tirsak taxminan 18 milya (29 km) Souris daryosining hozirgi og'zidan janubi-g'arbda. [20] :57Bu tirsakdan ko'l suvlari janubi-sharqga oqib o'tib, Pembina daryosiga, hozir Qizil daryoning irmog'i [20] ga kirdi :57–58,268va Pembina, o'z navbatida, Assiniboine ko'lida Agassiz ko'liga kirdi. [25] Muz qatlami Assiniboine daryosidan shimolga chekinganda, Souris ko'li o'sha daryo orqali Agassiz ko'liga quyiladi. [26] (Manitobadagi Langs vodiysidagi Pelikan koʻli bir vaqtlar Souris koʻlining shimoliy qirgʻogʻi boʻlgan hududni egallaydi. [27] )

Saskachevan daryosi havzasining Sidar ko'lidagi daryoning og'ziga yaqin qismi Agassiz ko'li shimoli-sharqga oqib chiqa boshlagunga qadar muz qatlamidan tozalangan edi. [20] Saskachevan ko'li taxminan 135 milya (217 km) Shimoliy Saskachevan daryosining Saskatun va shahzoda Albert o'rtasidagi Saskachevan. Saskachevan ko'lining chiqish joyidan bir necha mil sharqda, shimoliy va janubiy tarmoqlarning zamonaviy tutashgan joyi yaqinida, u Agassiz ko'liga kirdi. Ushbu Saskachevan qirg'og'i 400 milya (640 km) zamonaviy Saskachevan daryosi yo'nalishi bo'ylab. [20]

Plyajlarning shakllanishi

Ko'tarilgan plyajlar, har qanday suvdan ko'p kilometr uzoqlikda, ko'lning oldingi chegaralarini belgilaydi. Qizil daryo janubdan shimolga asta-sekin pasayib borsa-da, muzlashdan keyingi izostatik qayta tiklanish tufayli bu eski torlar shimolga qarab ko'tariladi. [5]

Agassiz ko'li janubga chiqib ketganda

Agassiz ko'lining eng baland qirg'og'i Herman Beach deb ataladi. U Minnesota shtatining Grant okrugidagi Herman sharafiga nomlangan. Herman plyaji eng baland qirg'oq bo'lib, uni Minnesota va Janubiy Dakota chegarasidagi Travers ko'lidagi tarixiy rozetkadan kuzatish mumkin. Plyaj 973 feet (297 m) orasida o'zgarib turadi va 976 feet (297 m) dengiz sathidan yuqorida. Travers ko'lining balandligi 971 feet (296 m) dengiz sathidan Braun vodiysidagi Travers bo'shlig'ida 980 feet (300 m) ) balandlikda . [28] Bu Agassiz ko'lining janubiy chiqishi edi. [29]

Herman plyajida Agassiz ko'liga kiradigan yirik daryolardan ko'plab deltalar mavjud. Minnesota va Shimoliy Dakotada bularga Buffalo daryosi deltasi, Sand Hill daryosi deltasi, Sheyenne daryosi deltasi, Elk vodiysi deltasi va Pembina daryosi deltasi kiradi. Manitobada Assiniboine daryosi deltasi mavjud. [29]

  • Norcross bosqichlarining plyajlari : Norkross qirg'oq chizig'i Herman qirg'og'i yaqinida, eroziyalangan tog'larning yonbag'rida joylashgan. [28]
  • Tintah bosqichidagi plyajlar: Tintah plyajlari 1,040 feet (320 m) dan 1,055 feet (322 m) dengiz sathidan yuqorida. [28]
  • Kempbell bosqichidagi plyajlar : Ular yaxshi rivojlangan profilga ega va ko'l janubdan Uorren daryosiga oqib o'tishni to'xtatganda, uning chegarasini belgilashda foydalidir. [28]
  • Makkolivil bosqichidagi plyajlar: Agassiz ko'lidan oqib chiqadigan Uorren daryosining kanali kanalni Travers ko'li va Katta Tosh ko'li sathidan 935 feet (285 m) eroziya qildi., Travers ko'lining eng chuqur qismi. McCauleyville qirg'oq chizig'ining janubiy qismlari Travers ko'lidagi yuqori va past suv sathlariga to'g'ri keladi, ular 976 feet (297 m) dan 970 feet (300 m) dengiz sathidan yuqorida. [28]

Agassiz ko'li shimoli-sharqga oqib chiqqach

Agassiz ko'lining o'n to'rtta qirg'og'i aniqlandi, ular Makkolivil plyajlari ostida joylashgan. Uorren daryosi ko'l oqimini qabul qila olmaganida paydo bo'lgan. Bu pastki chiqish joyi topilganda va ko'l suvlarining chiqishi bilan ko'l qisqarganida sodir bo'ldi. [30] Uchta eng baland qirg'oq chizig'i Blanchard plyajlari deb nomlanadi va keyingi beshtasi kamayish tartibida Shimoliy Dakotadagi yoki ularning yo'nalishidagi shaharlardan Hillsboroga ikkita Emerado va ikkita Ojata plyajlaridir. [30]

  • Blanchard bosqichidagi plyajlar (Hillsboro plyaji): Ko'lning ketma-ket uchta sathi Shimoliy Dakota, Blanchard yaqinidan o'tadi. Ular qum va shag'al konlari bilan 5 milya (8.0 km) dan 7 milya (11 km) Evkliddan janubi-sharqda, Minnesota . va Miduey stansiyasi yaqinida, Manitoba [30] Keyingi pastki plyaj Hillsboro plyaji deb ataladi va Minnesota, Glindon yaqinida va 5 milya (8.0 km) ) yaqinida ko'rinadi. dan 15 milya (24 km) Minnesota shtatidagi Krukstondan shimolda. [30]
  • Emerado bosqichidagi plyajlar : Emerado qirg'oq chizig'i taxminan 885 feet (270 m) dengiz sathidan yuqorida. Uning janubiy uchi Qizil daryo bo'ylab, Kragnes, Minnesota va Xarvud, Shimoliy Dakota o'rtasida joylashgan. Bu yagona qirg'oq chizig'i ko'lning shimol-sharqqa oqib chiqishiga qadar bo'lgan davrga tegishli ekanligini aniq ko'rsatadi. Qisqichbaqasimon rebound shimolga nisbatan ko'proq bo'lgan, bu erda Manitobadagi Emerado plyaji 10 feet (3.0 m) dir. dan 20 feet (6.1 m) yuqori. [30]
  • Ojata bosqichidagi plyajlar: Ojataning yuqori qirg'oq chizig'i 870 feet (270 m) ) orasida. va 875 feet (267 m) dengiz sathidan Perli, Minnesota va Nobl, Shimoliy Dakota yaqinida. Minnesota shtatida bu 2 milya (3.2 km) dan 6 milya (9.7 km) Qizil daryodan sharqda. Sohilning bir qismi plyaj tizmasi bilan ajralib turadi, ayniqsa shimolda, bu erda sirt tekis. [30]
  • Gladstone plyaji : Gladstone plyaji paydo bo'lganda, Agassiz ko'lining janubiy uchi Shimoliy Dakota, Belmont yaqinida, 20 metr (0.020 km) Grand Forksdan janubda, u 845 feet (258 m) dengiz sathidan yuqorida. U shimolga qarab taxminan 10 milya (16 km) Qizil daryodan sharqda. [30]
  • Bernsayd plyaji : Bernsayd plyaji Shimoliy Dakota shtatidagi Grand Forks shahridagi Qizil daryoni kesib o'tadi va shimoli-sharqda, keyin shimolda Qizil daryoga 10 metr (0.010 km) ) parallel ravishda o'tadi. dan 13 metr (0.013 km) sharqqa. Ushbu plyaj xalqaro chegaraning janubida aniq emas. Plyaj 835 feet (255 m) dan 840 feet (260 m) dengiz sathidan yuqorida. [30]
  • Ossowa plyaji : Ossowa plyaji xalqaro chegaradan atigi bir necha mil janubda joylashgan. Plyaj 815 feet (248 m) dan 820 feet (250 m) dengiz sathidan yuqorida. [30]
  • Stounuol plyaji : Manitoba shtatidagi 0.33 milya (0.53 km) ) ko'zga tashlanadigan plyaj tizmasi bor. yoki undan ko'p. Uning cho'qqisi 820 feet (250 m) dan 825 feet (251 m) dengiz sathidan va taxminan 10 feet (3.0 m) chuqur. Ushbu bosqichga tegishli plyaj konlari janubiy Manitobaning boshqa joylarida kuzatilmagan. Taxminlarga ko'ra, ular chegaraning AQSh tomonidan, shimoldan Vinnipeggacha bo'lgan uzunligi bo'ylab dafn etilgan [30]
  • Nivervil bosqichidagi plyajlar : taxminan 0.5 milya (0.8 km) Nivervildan janubi-sharqda yo'l ushbu plyajni kesib o'tadi. Uning cho'qqisi 777 feet (237 m) dan 778 feet (237 m) dengiz sathidan yuqorida. U 4 feet (1.2 m) atrofdagi sirt ustida. Nivervil stantsiyasi yaqinidan boshlab, janubi-sharqqa kamida bir milga cho'ziladi. Taxminan 0.33 milya (0.53 km) janubda, shunga o'xshash plyaj tizmasi cho'qqisi 780 feet (240 m) dengiz sathidan yuqorida. U 2 feet (0.61 m) dan 4 feet (1.2 m) yer ustida. Uning katta qismi yil davomida suv bilan oqadi, plyaj cho'qqisining balandligi 782 feet (238 m) ni tashkil qiladi. dan 784 feet (239 m) dengiz sathidan yuqorida. [30]

Tuproqlar

Qizil daryo vodiysining unumdor tuproqlari, hozirda Shimoldagi Qizil daryo tomonidan quritilgan, Agassiz ko'lining ko'l bo'yidagi loy konlaridan hosil bo'lgan. [5] [31]

Shuningdek qarang

 

Ma'lumotnomalar

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 Perkins S (2002). "Once Upon a Lake". Science News 162 (18): 283–284. doi:10.2307/4014064. Archived from the original on 28 February 2009. https://web.archive.org/web/20090228144357/http://cgrg.geog.uvic.ca/abstracts/PerkinsOnceDuring.html. Qaraldi: 2012-09-29. Agassiz koʻli]] Manba xatosi: Invalid <ref> tag; name "Perkins" defined multiple times with different content
  2. ↑ Keating, William H.. Narrative of an Expedition to the Source of St. Peter's River, Lake Winnepeek, Lake of the Woods, …. Philadelphia, Pennsylvania, U.S.A.: H.C. Cary & I. Lea, 1824 — 7 bet.  From p. 7: "In some places pebbles were as abundant as if we had been travelling upon the bed of some former river or lake; the mind endeavours in vain to establish limits to the vast expanse of water which certainly at some former day overflowed the whole of that country."
  3. ↑ Upham, Warren. The Geology of Central and Western Minnesota. A Preliminary Report. [From the General Report of Progress for the Year 1879.]. St. Paul, Minnesota, U.S.A.: The Pioneer Press Co., 1880 — 18 bet.  From p. 18: "Because of its relation to the retreating continental ice-sheet it is proposed to call this Lake Agassiz, in memory of the first prominent advocate of the theory that the drift was produced by land-ice."
  4. ↑ The "retreat" of glacial margins is not caused by a reversal of the glacier's flow, but rather from melting of the ice sheet.
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 Minnesota's Geology. Minnesota: University of Minnesota Press, 1982 — 106–110 bet. ISBN 978-0816609536.  Manba xatosi: Invalid <ref> tag; name "Ojakangas" defined multiple times with different content
  6. ↑ Fisher, Timothy G.; Smith, Derald G.; Andrews, John T. (2002). "Preboreal oscillation caused by a glacial Lake Agassiz flood". Quaternary Science Reviews 21 (2002): 873–78. doi:10.1016/S0277-3791(01)00148-2. Archived from the original on 22 February 2014. https://web.archive.org/web/20140222170725/http://www.eeescience.utoledo.edu/Faculty/fisher/Fisher/Publications_files/Fisher_etal_QSR02.pdf. Qaraldi: 2018-04-07. Agassiz koʻli]], at page 874. This is the extreme figure of the ranges cited there.
  7. ↑ 7,0 7,1 Fisher, Timothy G. (March 2003). "Chronology of glacial Lake Agassiz meltwater routed to the Gulf of Mexico". Quaternary Research 59 (2): 271–76. doi:10.1016/S0033-5894(03)00011-5. Archived from the original on 10 September 2008. https://web.archive.org/web/20080910132708/http://www.eeescience.utoledo.edu/Faculty/Fisher/Fisher-%20Chronology%20of%20glacial%20Lake%20Agassiz%20meltwater%20routed%20to%20the%20Gulf%20of%20Mexico.pdf. Qaraldi: 2014-05-14. Agassiz koʻli]] Manba xatosi: Invalid <ref> tag; name "Chrono" defined multiple times with different content
  8. ↑ Leverington, DW; Teller JT (2003). "Paleotopographic reconstructions of the eastern outlets of glacial Lake Agassiz". Canadian Journal of Earth Sciences 40 (9): 1259–78. doi:10.1139/e03-043. 
  9. ↑ Leverington, DW; Teller JT (2003). "Paleotopographic reconstructions of the eastern outlets of glacial Lake Agassiz". Canadian Journal of Earth Sciences 40 (9): 1259–78. doi:10.1139/e03-043. 
  10. ↑ Murton, J. B., Bateman MD, Dallimore SR, Teller JT, Yang Z (2010-04-01). "Identification of Younger Dryas outburst flood path from Lake Agassiz to the Arctic Ocean". Nature 464 (7289): 740–743. doi:10.1038/nature08954. PMID 20360738. 
  11. ↑ Schiermeier, Quirin (31 March 2010). "River reveals chilling tracks of ancient flood". Nature 464 (7289): 657. doi:10.1038/464657a. PMID 20360702. 
  12. ↑ 12,0 12,1 Brown. „Massive ancient lake across Prairies emptied quickly enough to set off an ice age, study suggests“. Folio. University of Alberta (2021-yil 5-avgust). Qaraldi: 2021-yil 3-sentyabr. Manba xatosi: Invalid <ref> tag; name "folio" defined multiple times with different content
  13. ↑ Lia, Yong-Xiang; Torbjörn E. Törnqvist; Johanna M. Nevitta; Barry Kohla (January 2012). "Synchronizing a sea-level jump, final Lake Agassiz drainage, and abrupt cooling 8200 years ago". Earth and Planetary Science Letters 315–316: 41–50. doi:10.1016/j.epsl.2011.05.034. 
  14. ↑ Broecker, Wallace S. (2006-05-26). "Was the Younger Dryas Triggered by a Flood?". Science 312 (5777): 1146–1148. doi:10.1126/science.1123253. PMID 16728622. 
  15. ↑ Fisher, Timothy G.; Smith, Derald G.; Andrews, John T. (2002). "Preboreal oscillation caused by a glacial Lake Agassiz flood". Quaternary Science Reviews 21 (2002): 873–78. doi:10.1016/S0277-3791(01)00148-2. Archived from the original on 22 February 2014. https://web.archive.org/web/20140222170725/http://www.eeescience.utoledo.edu/Faculty/fisher/Fisher/Publications_files/Fisher_etal_QSR02.pdf. Qaraldi: 2012-09-28. Agassiz koʻli]]
  16. ↑ Dominique Forget. „Polémique scientifique sur la disparition du lac Agassiz“. Journal L'UQAM 3–4 (2008-yil 12-may).
  17. ↑ "Catastrophic early Holocene sea level rise, human migration and the Neolithic transition in Europe". Quaternary Science Reviews 26 (17–18): 2036–2041. 2007. doi:10.1016/j.quascirev.2007.07.003. 
  18. ↑ Sansome, Constance Jefferson. Minnesota Underfoot: A Field Guide to the State's Outstanding Geologic Features. Stillwater, MN: Voyageur Press, 1983 — 174–79 bet. ISBN 978-0-89658-036-7. 
  19. ↑ Spading. „Memorandum for Record: Interbasin Flow, Browns Valley Dike, Browns Valley, Minnesota, 2001 Flood and Historical Information“. Memorandum for Record. U.S. Army Corps of Engineers (2001-yil 23-avgust). 2011-yil 11-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2014-yil 15-may. A sign at the dike however gives the elevation of the continental divide as 977 feet (297.8 m).
  20. ↑ 20,00 20,01 20,02 20,03 20,04 20,05 20,06 20,07 20,08 20,09 20,10 20,11 20,12 20,13 20,14 The Glacial Lake Agassiz, Monographs of the United States Geological Survey, Volume XXV; Warren Upham; Government Printing Office, Washington; 1895; Chapter II
  21. ↑ (Thorleifson, 1996).
  22. ↑ (Upham, 1895), pp. 267; 270–272.
  23. ↑ The land around former Lake Souris inclines downhill along a northeast direction; thus, as the ice sheet retreated northwards, it exposed outlets of successively lower elevation. (Upham, 1895), pp. 270–272.
  24. ↑ (Upham, 1895), p. 268.
  25. ↑ (Upham, 1895), Plate IX (following p. 36).
  26. ↑ (Upham, 1895), pp. 271–272; see also Plate XXI (following p. 268).
  27. ↑ (Upham, 1895), see Plate XXI (following p. 268).
  28. ↑ 28,0 28,1 28,2 28,3 28,4 The Glacial Lake Agassiz;, Monographs of the United States Geological Survey, Volume XXV; Warren Upham; Government Printing Office, Washington; 1895; Chapter VII
  29. ↑ 29,0 29,1 The Glacial Lake Agassiz;, Monographs of the United States Geological Survey, Volume XXV; Warren Upham; Government Printing Office, Washington; 1895; Chapter VI
  30. ↑ 30,00 30,01 30,02 30,03 30,04 30,05 30,06 30,07 30,08 30,09 30,10 The Glacial Lake Agassiz;, Monographs of the United States Geological Survey, Volume XXV; Warren Upham; Government Printing Office, Washington; 1895; Chapter VIII
  31. ↑ Sansome, Constance Jefferson. Minnesota Underfoot: A Field Guide to the State's Outstanding Geologic Features. Stillwater, MN: Voyageur Press, 1983 — 174–181 bet. ISBN 978-0-89658-036-7. 

Manbalar


Tashqi havolalar

  • Thor K. Bergh, "Minnesota’s Sandy Soils", The Conservation Volunteer, Minnesota Department of Conservation. September October 1944. pp. 29–33.
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Agassiz_koʻli&oldid=2683508" dan olindi