Yurak ikki tabaqali qopqog'i sahifasining manbasini koʻrish

{{Infobox anatomy
| Name        = Mitral qopqoq
| Latin       = Valva atrioventricularis sinistra,<br>valva mitralis,<br>valvula bicuspidalis
| Greek       = 
| Image       = 
| Caption =Ochilgan yurakning oldingi (frontal) koʻrinishi. Oq oʻqlar normal qon oqimini koʻrsatadi. (Oʻng markazda joylashgan mitral qopqoq.)
| Width =
| Image2 = Gray495.png
| Caption2 = [[Atrium (yurak)|boʻlmacha]]ni olib tashlash orqali ochilgan qorinchalar asosi. (pastki chap tomonda koʻrinadigan bikuspidal(mitral) qopqoq.
[[Trikuspidal qopqog'i]] pastki oʻngda koʻrinadi.)
| Precursor =
| System =
| Artery =
| Vein =
| Nerve =
| Lymph =
|Nomi=Ikki tabaqali klapan}}

'''Mitral qopqoq''', '''ikki tabaqali qopqoq''' yoki '''chap boʻlmacha va qorincha orasidagi qopqoq''' deb ham ataladi, toʻrtta yurak qopqoqlaridan biri. Ikkita tabaqali yoki qopqoqli boʻlib, [[Yurak|yurakning]] chap boʻlmacha va [[Yurak qorinchasi|chap qorincha]] oʻrtasida joylashgan. Yurak klapanlari qonning faqat bir yoʻnalishda oqishini taʼminlaydigan qopqoq. Ikki tabaqali va uch tabaqali qopqogʻi atrioventrikulyar klapanlar deb nomlanadi, chunki ular boʻlmacha va qorincha oʻrtasida joylashgan<ref>{{Kitob manbasi|title=Gray's Anatomy: The Anatomical Basis of Clinical Practice|editor=Standring|isbn=9780702052309|location=Philadelphia|oclc=920806541|year=2016}}</ref>.

Normal sharoitlarda [[Diastola|diastolada]] chap boʻlmachaning qisqarishi bilan qon ochiq ikki tabaqali qopqoq orqali oqadi va sistolada chap qorincha qisqarishi bilan ikki tabaqali qopqoq yopiladi. Qopqoqlar bosim farqlari tufayli ochiladi va yopiladi, chap boʻlmachada qorinchaga qaraganda koʻproq bosim mavjud boʻlganda ochiladi va chap qorinchada boʻlmachaga qaraganda koʻproq bosim mavjud boʻlganda yopiladi<ref>{{Kitob manbasi|title=Guyton and Hall's Textbook of medical physiology|last=Guyton|first=Arthur C.|year=2011|isbn=9781416045748|edition=Twelfth|location=Philadelphia, Pa.|oclc=434319356}}</ref>.

Anormal sharoitlarda qon qopqoq orqali orqaga oqishi mumkin (mitral etishmovchiligida) yoki mitral qopqoq torayishi mumkin ([[Mitral qopqoq stenozi|mitral stenoz]]). Revmatik yurak kasalligida koʻpincha ikki tabaqali qopqoqqa taʼsir qiladi. Mitral qopqoq [[Yepiskop|episkopning]] mitri sharafiga nomlangan boʻlib, uning qopqogʻiga oʻxshaydi<ref>{{Kitob manbasi|title=PORTH'S PATHOPHYSIOLOGY : concepts of altered health states.|last=NORRIS, TOMMIE L.|date=2018|publisher=WOLTERS KLUWER HEALTH|isbn=978-1496377593|location=[Place of publication not identified]|oclc=1054224262}}</ref><ref>{{Kitob manbasi|title=Harrison's principles of internal medicine.|others=Kasper, Dennis L.,, Fauci, Anthony S., 1940-, Hauser, Stephen L.,, Longo, Dan L. (Dan Louis), 1949-, Jameson, J. Larry,, Loscalzo, Joseph|isbn=9780071802154|edition=19th|location=New York|oclc=893557976|date=2015-04-08}}</ref>.

== Tuzilishi ==
[[Fayl:Preop_view_Mitral_valve_Dr_Sáez_de_Ibarra.jpg|thumb|265x265px| Mitral qopqoq old tabaqasining operatsiyasi koʻrinishi. Paysimon ipchalar uzilishi koʻrsatilgan.]]
[[Fayl:3D_Medical_Animation_Mitral_Valve_Prolapse.jpg|alt=3D Medical Animation still shot of Mitral Valve Prolapse|thumb|267x267px| Mitral qopqoq prolapsining 3D tibbiy animatsiyasi suratga olingan.]]
Mitral qopqoq chap boʻlmacha va chap qorincha oʻrtasida joylashgan<ref name="Donal">{{Cite journal|last=Donal|first1=E|last2=Panis|first2=V|title=Interaction between mitral valve apparatus and left ventricle. Functional mitral regurgitation: A brief state-of-the-art overview.|journal=Advances in Clinical and Experimental Medicine|date=October 2021|volume=30|issue=10|pages=991–997|doi=10.17219/acem/143324|pmid=34714608}}</ref>. Uning ikkita tabaqasi, anteromedial varaqasi (AMVL) va posterolateral varaqasi (PMVL) mavjud. Mitral qopqoqning ochilishi mitral halqa deb nomlanuvchi tolali halqa bilan oʻralgan. Oldingi choʻqqi klapanning taxminan uchdan ikki qismini qoplaydi (aylana ichida yarim oyni tasavvur qiling, bu yerda yarim oy orqa tomonni ifodalaydi). Oldingi varaq halqaning katta qismini egallab, balandroq koʻtarilsa-da, orqa varaqning sirt maydoni kattaroqdir.

=== Paysimon ipchalar ===
[[Fayl:Heart_left_atrial_appendage_tee_view.jpg|thumb|421x421px| Yurakning chap tomoni. Mitral qopqoq, Paysimon ipchalar oq iplar sifatida koʻrinadi. Ular mushak qorinchasiga yopishib koʻrinadigan soʻrgʻichsimon mushaklar bilan bogʻlanadi.]]
Qopqoqlar paysimon ipchalar taʼsirida chap boʻlmachaga prolapsusga yoʻl qoʻymaydi. Paysimon ipchalar — bir uchi chap qorinchaning [[Yurak so'rg'ichsimon mushaklari|soʻrgʻichsimon mushaklariga]], ikkinchi uchi esa qopqoqga biriktirilgan elastik paylar. Soʻrgʻichsimon mushaklar chap qorincha devoridan barmoq kabi joylashgan.

Chap qorincha qisqarganda, qorinchadagi bosim qopqoqni yopishga majbur qiladi, paylar esa tabaqalarning bir-biriga yopishib turishini taʼminlaydi va qopqoqning notoʻgʻri yoʻnalishida ochilishiga yoʻl qoʻymaydi ([[Regurgitatsiya (qon aylanishi)|qon chap boʻlmachaga qaytib ketishini]] oldini oladi). Eng yupqalari boʻsh tabaqaning chetiga, eng qalinlari esa erkin chetidan uzoqroqqa biriktiriladi. Bu moyillik sistolik stressni taqsimlash fiziologiyasiga muhim taʼsir koʻrsatadi<ref>{{Cite journal|title=Patterns of systolic stress distribution on mitral valve anterior leaflet chordal apparatus. A structural mechanical theoretical analysis|journal=J Cardiovasc Surg (Torino)|volume=41|issue=2|pages=193–202|date=Apr 2000|pmid=10901521|url=http://www.fondazionecarrel.org/carrel/cardiac/files/physio/physiofulltext.htm}}</ref>.

== Funktsiya ==
[[Yurak qorinchasi|Chap qorincha]] [[Diastola|diastolasida]], qorincha [[Miokard|miokardining]] boʻshashishi tufayli chap qorinchadagi bosim pasayganidan keyin, ikki tabaqali qopqoq (mitral qopqoq) ochiladi va qon chap boʻlmachadan chap qorinchaga oʻtadi. Mitral qopqoq orqali oʻtadigan qonning taxminan 70-80% chap qorincha ''toʻldirishning dastlabki bosqichida'' sodir boʻladi. Ushbu erta toʻldirish bosqichi qorincha miokardini faol boʻshashishi bilan bogʻliq boʻlib, chap boʻlmadan mitral qopqoq boʻylab qonning tez oqishini taʼminlaydigan bosimni keltirib chiqaradi. Mitral qopqoq boʻylab bu erta toʻlgan ikki tabaqali qopqoqning doppler [[Exokardiografiya|ekokardiyografisida]] ''E toʻlqini'' sifatida koʻrinadi.

E toʻlqinidan keyin qorinchaning sekin toʻldirish davri bor.

Chap boʻlmachaning qisqarishi (chap boʻlmacha sistolasi) chap qorincha diastolasi paytida chap qorincha sistolasidan oldin mitral qopqoq boʻylab qoʻshilgan qon oqimiga olib keladi. Ochiq mitral qopqoq boʻylab kech oqim mitral qopqoqning doppler exokardiografiya koefsenti ''A toʻlqini'' sifatida koʻrinadi. Chap qorinchaning kech toʻlishi qorincha sistolasidan oldin chap qorincha hajmining taxminan 20% ni tashkil qiladi va boʻlmacha ''zarbi'' deb nomlanadi.
[[Fayl:Mitral_Valve_RK.png|thumb|269x269px| Mitral halqa]]
Mitral halqa yurak siklida shakli va hajmini oʻzgartiradi. Boʻlmacha sistolaning oxirida u chap boʻlmaning sfinkter kabi qisqarishi tufayli kichikroq boʻladi. Boʻlmacha sistolaning oxirida halqa hajmining qisqarishi chap qorincha qisqarganda va qonni mitral qopqoq tabaqalarining toʻgʻri qoplanishi uchun muhim boʻlishi mumkin<ref name="Pai2003">{{Cite journal|title=Effect of atrial fibrillation on the dynamics of mitral annular area|journal=The Journal of Heart Valve Disease|year=2003|volume=12|issue=1|pages=31–7|pmid=12578332|url=http://www.icr-heart.com/journal/content/2003/jan/abstracts/article.php?id=135|access-date=2010-03-04|archivedate=2011-07-13|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110713001841/http://www.icr-heart.com/journal/content/2003/jan/abstracts/article.php?id=135}}</ref>.
 

Mitral yani ikki tabaqali qopqoqqa taʼsir qiladigan baʼzi yurak qopqogʻi kasalliklari mavjud. [[Mitral qopqoq stenozi|Mitral stenoz]] — bu qopqoqning torayishi. Bu ochilish paytida eshitilishi mumkin. Odatda mavjud boʻlmagan yurak tovushi.


Qopqoqning prolapsi mitral yetishmovchilikka olib kelishi mumkin, bu qopqoqning toʻliq yopilmaganligi sabab qonning regurgitatsiyasi yaʼni qayta orqaga qaytishi..

Revmatik yurak kasalligi koʻpincha mitral qopqoqqa taʼsir qiladi. Qopqoqda infeksion endokarditda ham o;zgarish kuzatiladi.


Zararlangan qopqoqni almashtirish uchun operatsiya qilish mumkin. Kamroq zararli usul [[Mitral qopqoq stenozi|mitral valvuloplastika]] boʻlib, stenoz qopqogʻini ochish uchun balonli [[Kateter|kateterdan]] foydalanadi.

Juda kam hollarda mitral qopqoq halqasining kalsifikatsiyasini ogʻir shakli kuzatilishi mumkin.

Mitral kasallikni tabaqalarning xarakatiga asoslangan Karpentier tasnifi yordamida tasniflash mumkin. I turi oddiy varaqalar harakati bilan bogʻliq. Qopqoq kasalligi regurgitant etiologiyasiga koʻra birlamchi mitral etishmovchiligi yoki ikkilamchi mitral etishmovchiligiga boʻlinadi. II toifa tabaqalar prolapsiga olib keladigan haddan tashqari harakatlanish bilan bogʻliq. Umumiy sabablar orasida Barlou kasalligi, miksomatoz degeneratsiya, yalligʻlanish va soʻrgʻichsimon mushaklarning yorilishi kiradi. Lekin ular bilan cheklanmaydi.

=== Tekshiruv ===
Mitral qopqoq va uch tabaqali qopqogʻining yopilishi birinchi yurak tovushini (S1) tashkil qiladi. Uni stetoskop bilan eshitish mumkin. Ovozni chiqaradigan qopqoqning yopilishining oʻzi emas, balki mitral (ikki tabaqali qopqoq) va uch tabaqali qopqoqlari yopilganda qon oqimining toʻsatdan toʻxtashi. Mitral qopqoq bilan bogʻliq anomaliyalar koʻpincha [[Auskultatsiya|stetoskop bilan]] eshitiladi.
== Etimologiyasi ==
''Mitral'' soʻzi [[Lotin tili|lotin tilidan]] kelib chiqqan boʻlib, „ miterga oʻxshash“ (episkop mitri) degan maʼnoni anglatadi. ''Bicuspid'' soʻzi lotincha „juft“ degan maʼnoni anglatadi. ''[[wiktionary:bi-#Prefix|Bi-]]'' va qopqoqning ikki tabaqali shaklini aks ettiruvchi „nuqta“ degan maʼnoni anglatadi. ''[[wiktionary:cusp#Noun|Cusp]]'' shakllarini birlashtirgan holda ishlatiladi.

== Rasmlar ==
<gallery>
Image:Gray internal structure of heart.png|Odam yuragi old tomondan ko'rilgan. Mitral qopqoq o'ng tomonda "bikuspid qopqog'i" sifatida ko'rinadi.
 Image:Gray1216.svg|suyaklar, o'pka (binafsha), plevra (ko'k) va [[yurak (qizil)]] sirt munosabatlarini ko'rsatadigan ko'krak qafasi. Yurak klapanlari "[[Biküspid qopqog'i|B"]], [["Triküspid qopqoq|T"]], "Aorta qopqog'i|A" va [["O'pka qopqog'i|P"]] bilan etiketlanadi. ".
 Image:Mitral valve.jpg|Chap bo'lmacha ichidan namunada ko'rilgan mitral qopqoq.
</gallery>

== Yana qarang ==

* [[Yurak]]
* Yurak ritmi
* [[Elektrokardiogramma|Elektrokardiografiya]]

== Manbalar ==
{{Manbalar}}

== Qoʻshimcha oʻqish uchun ==

* {{Kitob manbasi|last=Ingels|first=Neil B.|title=Mitral Valve Mechanics|publisher=Linköping University Electronic Press|date=21 January 2016|isbn=9789176859520|url=http://liu.diva-portal.org/smash/get/diva2:896325/FULLTEXT01.pdf}}

== Havolalar ==

* Anatomy figure: 20:07-03 at Human Anatomy Online, SUNY Downstate Medical Center—"Valves of the heart"
* [http://pie.med.utoronto.ca/PIE/PIE_whatWeDo_valves.html Cardiac Valve Animations—Perioperative Interactive Education Group]
[[Turkum:Anatomiya]]
[[Turkum:Kardiologiya]]