Kontent qismiga oʻtish

Tuxumsimon semizak

Vikipediya, ochiq ensiklopediya

Tuxumsimon semizak yoki oval Semizak (lotincha: Crassula ovata) — Janubiy Afrikadan kelib chiqqan yarim oʻt oʻsimlik, Semizak turkumining bir turi boʻlib, Semizakdoshlar oilasiga mansub. Mashhur xonaki va bogʻ oʻsimligi[1].

Turlarning sinonimlari quyidagi nomlarni oʻz ichiga oladi[2]:

  • Cotyledon lutea Lam;
  • Cotyledon ovata Mill. — tuxumsimon Kotiledon, yoki oval Kotiledon;
  • Crassula argentea Thunb. — kumushrang Semizak, yoki kumush Semizak;
  • Crassula articulata Zuccagni;
  • Crassula nitida Schönland;
  • Crassula obliqua Aiton — qiya Semizak;
  • Crassula portulacea Lam. — semizoʻt Semizak, yoki dorivor Semizak;
  • Toelkenia ovata (Mill.) P.V.Heath.

Bogʻdorchilikda daraxtsimon Semizak (Crassula arborescens) deb ataluvchi oʻsimliklar, aslida, bu turga tegishli emas, balki tuxumsimon semizakka tegishli (Crassula ovata)[3].

Oʻsimlik boshqa koʻplab nomlar bilan ham tanilgan, ularning aksariyati umumiy ingliz nomlarining tarjimalari: pul daraxti (inglizcha: money tree), doʻstlik daraxti (friendship tree), jadeit daraxti, jadeit oʻsimligi (jade plant), omad daraxti (lucky plant).

Biologik tavsifi

[tahrir | manbasini tahrirlash]
Tuxumsimon Semizakning guli va kurtaklari

Tuxumsimon Semizak — balandligi 180 sm gacha boʻlgan sukkulent buta oʻsimlik; poyalari yogʻochsimon va osti jigarrang tusda. Barglari koʻp, ponasimon, yaltiroq, baʼzan qizgʻish qirrali. Gullari kichik, mitti yulduzlarga oʻxshash, oq yoki och pushti gulkosali; gullash vaqti — kuz va qish oylari[3].

Tuxumsimon semizak tashqi koʻrinishidan Portulacaria oilasidan boʻlgan Afrika portulakariyasiga (Portulacaria afra) oʻxshaydi; Semizakdan farqli oʻlaroq, barglari kichikroq va juft boʻlib joylashmagan[3].

Oval Semizak, Puerto del Rosario (Kanar orollari)

Oval Semizak — mashhur xonaki va bogʻ oʻsimligidir, jumladan, balkonlar va verandalarda yetishtiriladi. Sovuqqa chidamli zonalar — 9 dan 11 gacha[3], 0 ga qadar qisqa muddatli yengil sovuqqa bardosh bera oladi.

Semizak Oblikva deb ataladigan tikanli barglari boʻlgan shaklga ega, bu tabiiy nav qalinroq tana va shoxlarga ega. Baʼzi naslli navlariga — Crassula ovata "Hobbit" kiradi, bu navning oʻsimliklari o tabyirik arglari bilan; Crassula ovata Crosby’s Compactʼ kichik barglari bilan[3] ajralib turadi.

Agrotexnikada

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Suvning ortiqcha boʻlishini oldini olish uchun oʻsimlikni juda yorugʻ joyda yetishtirish maqsadga muvofiqdir. Gullashga erishish uchun oʻsimlik yetarli darajada toʻgʻridan-toʻgʻri quyosh nurini olishi kerak. Oʻsimlik oddiy, ammo yomon sharoitlarda u kambezak boʻlib qoladi; yorugʻlik yetishmasligidan yuqori qismi tortishib qolib, zaiflashadi va toʻkiladi[4].

  1. Об условности указания класса двудольных в качестве вышестоящего таксона для описываемой в данной статье группы растений см. раздел «Системы APG» статьи «Двудольные».
  2. Crassula ovata (Mill.) Druce: informatsiya v baze dannix The Plant List.(ingl.)
  3. 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 Ботаника 2006.
  4. Севастьянов В. Craccula ovata — Толстянка овальная (27 августа 2011). Дата обращения: 12 марта 2012. Архивировано 6 июня 2012 года.
  • Crassula“, Ботаника. Энциклопедия «Все растения мира»: Пер. с англ.. М.: Könemann, 2006 — 261—263-bet. ISBN 3-8331-1621-8.