Tang mukofoti sahifasining manbasini koʻrish

{{Mukofot bilgiqutisi|KimgaTopshiriladi=Barqaror rivojlanish, biofarmatsevtika fani, sinologiya va qonun ustuvorligiga qo'shgan ulkan hissasi uchun|Mamlakat=Tayvan|BirinchiTaqdirlash=2014|Sayt=www.tang-prize.org|Nomi=Tang Mukofoti|Holati=The Tang Prize Foundation|TaʼsisSanasi=2014|Turi=Xalqaro mukofot}}
'''Tang mukofoti''' ({{lang-zh|唐獎}}) toʻrtta yoʻnalishda ikki yilda bir marta beriladigan xalqaro mukofotlar toʻplami hisoblanadi. Barqaror rivojlanish, biofarmatsevtika fanlari, sinologiya va qonun ustuvorligi yoʻnalishlari boʻyicha nomzodlik va saralash [[Xitoy Respublikasi|Tayvanning]] eng yirik ilmiy-tadqiqot instituti [[Akademiya Sinica|Academia Sinica]] bilan qisman hamkorlikda tuzilgan mustaqil tanlov komissiyasi tomonidan amalga oshiriladi.<ref name=":0">{{Veb manbasi|url=http://www.tang-prize.org/en/choose.php|sarlavha=Tang Prize Selection Committee|kirish sanasi=2017-09-11|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170911161910/http://www.tang-prize.org/en/choose.php|arxivsana=2017-09-11}}</ref>

== Falsafa ==
[[Fayl:103年9月18日 馬英九總統出席第一屆「唐獎」頒獎典禮 (15098850179).png|thumb|267x267px|Birinchi Tang mukofotini topshirish marosimi]]
[[Industrial oʻsish|Sanoatlashtirish]] va globallashuv davrida insoniyat ilm-fan va texnologiya tomonidan yaratilgan qulayliklardan juda bahramand boʻldi. Shunga qaramay, insoniyat iqlim oʻzgarishi, tengsizlik va maʼnaviy tanazzul kabi misli koʻrilmagan miqyosdagi koʻplab muhim ekologik, ijtimoiy-madaniy va axloqiy muammolarga duch kelmoqda. Shu fonda tayvanlik milliarder tadbirkor [[Samuel Yin]] 2012-yil dekabr oyida Tang Mukofot fondini tashkil qildi. 

21-asr uchun muhim boʻlgan tadqiqot sohalarida inqilobiy saʼy-harakatlari uchun hissa qoʻshuvchilarni tan olish va qoʻllab-quvvatlash maqsadida Tang mukofoti global miqyosda. Laureatlar jinsi, dini, etnik kelib chiqishi va millatidan qatʼi nazar, ularning ishlarining oʻziga xosligi hamda jamiyatga qoʻshgan hissasi asosida tanlanadi.<ref name=":0"/>

== Mukofot toifalari ==
Tang mukofotining mukofot toifalariga Barqaror rivojlanish, [[Biologik preparatlar|biofarmatsevtika fanlari]], sinologiya va qonun ustuvorligi kiradi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://focustaiwan.tw/news/aedu/201409190025.aspx|sarlavha=Winners of Tang Prize hope it can draw young talent to science|kirish sanasi=2014-09-20|arxivurl=https://web.archive.org/web/20140921022847/http://focustaiwan.tw/news/aedu/201409190025.aspx|arxivsana=2014-09-21}}</ref>

Barqaror rivojlanish mukofoti insoniyat jamiyatlarining barqaror rivojlanishiga, ayniqsa ilm-fan va texnologiya sohasidagi innovatsiyalar orqali ajoyib hissa qoʻshgan shaxslarga beriladi.

Biofarmatsevtika fanidagi mukofot inson salomatligini yaxshilash uchun asosiy kasalliklarini oldini olish, diagnostika qilish yoki davolashda muhim yutuqlarga olib kelgan olamshumul biofarmatsevtik yoki biotibbiyot tadqiqotlarini tan oladi.

Sinologiya boʻyicha mukofot keng maʼnoda sinologiyani oʻrganishni yoki Xitoy va unga aloqador sohalar, jumladan, Xitoy tafakkuri, tarixi, filologiyasi, tilshunosligi, arxeologiyasi, falsafasi, dini, anʼanaviy qonunlari, adabiyoti va sanʼati (adabiyotdan tashqari) boʻyicha tadqiqotlarni taqdirlaydi. Sinologiya sohasidagi innovatsiyalarni sharaflash uchun mukofot Xitoy madaniyati va uning insoniyat sivilizatsiyasi rivojiga qoʻshgan hissasini namoyish etadi.

== Laureatlar ==
Har bir laureat [http://www.tang-prize.org/en/medal.php Tang mukofoti medali] {{Webarxiv|url=https://web.archive.org/web/20191222204423/http://www.tang-prize.org/en/medal.php |date=2019-12-22 }} va [http://www.tang-prize.org/en/diploma.php diplomini] {{Webarxiv|url=https://web.archive.org/web/20191230143828/http://www.tang-prize.org/en/diploma.php |date=2019-12-30 }} oladi. Bundan tashqari, har bir yoʻnalish boʻyicha 40 million NT dollari (1,3 million AQSh dollari) pul mukofoti, shuningdek, 10 million NT dollari (0,33 million AQSH dollari) tadqiqot granti, jami 50 million NT dollari (1,63 million AQSh dollari) mukofotlanadi. Agar ikkita yoki uchtagacha nomzod bir xil toifadagi mukofotga sazovor boʻlsa, pul mukofoti va tadqiqot granti taqsimlanadi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.nature.com/news/asian-nobels-will-bring-prize-giving-up-to-date-1.12333|sarlavha='Asian Nobels' will bring prize-giving up to date|kirish sanasi=2014-09-20|arxivurl=https://web.archive.org/web/20141007221905/http://www.nature.com/news/asian-nobels-will-bring-prize-giving-up-to-date-1.12333|arxivsana=2014-10-07}}</ref>
{| class="wikitable"
! style="width:6%" |Yil
! style="width:12%" |Yoʻnalish
! style="width:15%" |Ism
! style="width:15%" |Davlat
!Maqola
|-
| rowspan="6" style="text-align:center;" |2022
| rowspan="" |{{Center|Qonun ustuvorligi}}
|Cheryl Saunders
|{{AUS}}
|"Qiyosiy konstitutsiyaviy huquqqa qoʻshgan kashshof hissasi, xususan, Osiyo-Tinch okeani mintaqasida konstitutsiya qurilishi boʻyicha qilgan faoliyati uchun".
|-
| rowspan="" |{{Center|Sinologiya}}
|Jessica Rawson
|{{GBR}}
|"Xitoy sivilizatsiyasining sanʼati va artefaktlarini oʻqish uchun koʻrinadigan hunarmandchilik mahorati uchun."
|-
| rowspan="3" style="text-align:center;" |Biofarmatsevtika fanlari
|Katalin Kariko
|{{USA}}
| rowspan="3" |"COVID-19 mRNK vaktsinalarini ishlab chiqish uchun."
|-
|Drew Weissman
|{{USA}}
|-
|Pieter Cullis
|{{CAN}}
|-
| rowspan="" |{{Center|Barqaror rivojlanish}}
|[[Jeffrey Sachs|Jeffrey D. Sachs]]
|{{USA}}
|"Transdisiplinar Barqarorlik ilmining etakchiligi uchun".
|-
| rowspan="8" style="text-align:center;" |2020
| rowspan="3" style="text-align:center;" |Qonun ustuvorligi
|Bangladesh Environmental Lawyers Association
|{{BGD}}
| rowspan="3" |"Taʼlim va targʻibot orqali qonun ustuvorligini va uning institutlarini yanada mustahkamlashdagi saʼy-harakatlari uchun. Qattiq stipendiya bilan mustahkamlangan innovatsion strategik sud jarayonlaridan foydalangan holda, ushbu tashkilotlar shaxsiy, ijtimoiy va ekologik adolatni mustahkamlashda namunali qatʼiylik koʻrsatdilar. qonun ustuvorligi jiddiy sinov ostida."
|-
|Dejusticia: The Center for Law, Justice and Society
|{{COL}}
|-
|The Legal Agenda
|{{LBN}}
|-
| rowspan="" |{{Center|Sinologiya}}
|Wang Gungwu
|{{AUS}}
|"Xitoyning dunyo tartibi, Xitoyning xorijdagi va Xitoyning migratsiya tajribasi boʻyicha yangi tadqiqotlari uchun".
|-
| rowspan="3" style="text-align:center;" |Biofarmatsevtika fanlari
|Charles Dinarello
|{{USA}}
| rowspan="3" |"yalligʻlanish kasalliklarini davolash uchun sitokin-maqsadli biologik terapiyani ishlab chiqish uchun".
|-
|Marc Feldmann
|{{AUS}}<br /><br />{{GBR}}
|-
|Tadamitsu Kishimoto
|{{JPN}}
|-
| rowspan="" |{{Center|Barqaror rivojlanish}}
|Jane Goodall
|{{GBR}}
|"Jeyn Gudoll, inson va hayvonlar munosabatlarini qayta belgilab beruvchi primatologiyadagi kashfiyotini va Yer atrof-muhitini saqlashga butun umri davomida mislsiz sadoqatini tan oldi."
|-
| rowspan="8" style="text-align:center;" |2018
| rowspan="3" |Qonun ustuvorligi
|Joseph Raz
|{{GBR}}<br /><br />{{ISR}}
|"qonun ustuvorligiga qoʻshgan ulkan hissasi va qonunning mohiyatini, huquqiy fikrlashni va qonun, axloq va erkinlik oʻrtasidagi munosabatlarni chuqurroq tushunishimiz uchun."<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.tang-prize.org/en/owner_detail.php?cat=13&id=928|sarlavha=Tang Prize {{!}} Laureates|muallif=良艮創意,很好設計,李維宗設計|ish=www.tang-prize.org|til=en|kirish sanasi=2018-08-05|arxivurl=https://web.archive.org/web/20180806024417/http://www.tang-prize.org/en/owner_detail.php?cat=13&id=928|arxivsana=2018-08-06}}</ref>
|-
|Stephen Owen
|{{USA}}
|"Klassik xitoy nasri va sheʼriyatida, ayniqsa, Tang sheʼriyatida va uning tarjimasida chuqur oʻrganganligi va nazariy zukkoligi uchun".
|-
|Yoshinobu Shiba
|{{JPN}}
|"Xitoy, yapon va gʻarb ilm-fanining oʻziga xos kuchlarini birlashtirgan asl nazariy ob’ektiv orqali Xitoy ijtimoiy-iqtisodiy tarixidagi mahorati va chuqur tushunchasi uchun."<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.tang-prize.org/en/owner_detail.php?cat=12&id=922|sarlavha=Tang Prize {{!}} Laureates|muallif=良艮創意,很好設計,李維宗設計|ish=www.tang-prize.org|til=en|kirish sanasi=2018-08-05|arxivurl=https://web.archive.org/web/20180806024947/http://www.tang-prize.org/en/owner_detail.php?cat=12&id=922|arxivsana=2018-08-06}}</ref>
|-
| style="text-align:center;" |{{Center|Sinologiya}}
|Anthony R. Hunter
|{{USA}}
| rowspan="3" |"Protein tirozin fosforillanishi va tirozin kinazalarni onkogenlar sifatida kashf etgani uchun, saraton kasalligini muvaffaqiyatli davolashga olib keladi."
|-
| rowspan="3" |Biofarmatsevtika fanlari
|Brian J. Druker
|{{USA}}
|-
|John Mendelsohn
|{{USA}}
|-
|James E. Hansen
|{{USA}}
|"iqlim oʻzgarishi toʻgʻrisida signal berish, iqlim taʼsirining fizikasini va fikr-mulohazalarini tushuntirish, global isish xavfini aniqlash va mazmunli harakatlar va echimlarni tinimsiz targʻib qilish uchun.."<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.tang-prize.org/en/owner_detail.php?cat=10&id=902|sarlavha=Tang Prize {{!}} Laureates|muallif=良艮創意,很好設計,李維宗設計|ish=www.tang-prize.org|til=en|kirish sanasi=2018-08-05|arxivurl=https://web.archive.org/web/20180806024909/http://www.tang-prize.org/en/owner_detail.php?cat=10&id=902|arxivsana=2018-08-06}}</ref>
|-
|{{Center|Barqaror rivojlanish}}
|Veerabhadran Ramanathan
|{{IND}}
|"Iqlim oʻzgarishi va havo ifloslanishining taʼsiri haqidagi fundamental tushunchamizga muhim hissa qoʻshganligi va taʼsirni yumshatish boʻyicha samarali siyosatlarni qoʻllab-quvvatlash va yordam berish boʻyicha toʻgʻridan-toʻgʻri harakatlar uchun."<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.tang-prize.org/en/owner_detail.php?cat=10&id=903|sarlavha=Tang Prize {{!}} Laureates|muallif=良艮創意,很好設計,李維宗設計|ish=www.tang-prize.org|til=en|kirish sanasi=2018-08-05|arxivurl=https://web.archive.org/web/20180806054718/http://www.tang-prize.org/en/owner_detail.php?cat=10&id=903|arxivsana=2018-08-06}}</ref>
|-
| rowspan="6" style="text-align:center;" |2016
| rowspan="" |{{Center|Rule of Law}}
|Louise Arbour
|{{CAN}}
|"xalqaro jinoiy adolat va inson huquqlarini himoya qilish, mamlakatda va xorijda tinchlik, adolat va xavfsizlikni taʼminlash, barcha uchun erkinlik chegaralarini kengaytirish boʻyicha qonun doirasida ishlagan doimiy hissasi uchun."<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.tang-prize.org/en/owner_detail.php?cat=13&id=557|sarlavha=2016 Tang Prize in Rule of Law|kirish sanasi=2016-07-08|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160914144934/http://www.tang-prize.org/en/owner_detail.php?cat=13&id=557|arxivsana=2016-09-14}}</ref>
|-
| rowspan="" |{{Center|Sinology}}
|William Theodore de Bary
|{{USA}}
|"Konfutsiyshunoslikka qoʻshgan hissasi uchun. Etmish yildan ortiq davom etgan ajoyib akademik faoliyati davomida u 30 dan ortiq kitob yozgan va tahrir qilgan, ularning koʻpchiligi konfutsiylik haqidagi maʼrifiy tushuncha va halol tanqidni taʼminlaydigan ulkan hissa qoʻshgan.."<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.tang-prize.org/en/owner_detail.php?cat=13&id=553|sarlavha=2016 Tang Prize in Sinology|kirish sanasi=2016-07-08|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160914202533/http://www.tang-prize.org/en/owner_detail.php?cat=13&id=553|arxivsana=2016-09-14}}</ref>
|-
| rowspan="3" style="text-align:center;" |Biopharmaceutical Science
|[[Emmanuelle Charpentier]]
|{{FRA}}
| rowspan="3" |"CRISPR/Cas9 ni biotibbiyot tadqiqotlari va kasalliklarni davolashda inqilob qilishni taminlovchi genomni tahrirlash platformasi sifatida rivojlantirish uchun."<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.tang-prize.org/en/owner.php?cat=11|sarlavha=Tang Prize Foundation>>Laureates>>Biopharmaceutical Science>>2016 Tang Prize in Biopharmaceutical Science|kirish sanasi=2016-06-19|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160702225844/http://www.tang-prize.org/en/owner.php?cat=11|arxivsana=2016-07-02}}</ref>
|-
|[[Jennifer Doudna]]
|{{USA}}
|-
|Feng Zhang
|{{USA}}
|-
| rowspan="" |{{Center|Sustainable Development}}
|Arthur H. Rosenfeld
|{{USA}}
|"butun dunyo boʻylab energiya isteʼmoli va issiqxona gazlari chiqindilarini sezilarli darajada kamaytirishga olib keladigan energiya samaradorligi boʻyicha umrbod va kashshof innovatsiyalari uchun."<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.tang-prize.org/en/owner_detail.php?cat=10&id=552|sarlavha=2016 Tang Prize in Sustainable Development|kirish sanasi=2016-06-18|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160620172916/http://www.tang-prize.org/en/owner_detail.php?cat=10&id=552|arxivsana=2016-06-20}}</ref>
|-
| rowspan="5" style="text-align:center;" |2014
|{{Center|Qonun ustuvorligi}}
|Albie Sachs
|{{ZAF}}
|"barcha insonlar qadr-qimmati hurmat qilinadigan va barcha jamoalarning kuchli tomonlari va qadriyatlari qabul qilinadigan qonun ustuvorligini tushunish orqali, xususan, huquq ustuvorligini amalga oshirishdagi saʼy-harakatlari orqali global miqyosda inson huquqlari va adolatga qoʻshgan koʻp hissasi uchun. erkin va demokratik Janubiy Afrikadagi qonun, faol, huquqshunos, olim va oʻtmishdagi boʻlinishlarni davolash va xilma-xillikni hurmat qiladigan va demokratik qadriyatlar, ijtimoiy adolat va fundamental insonparvarlik tamoyillariga asoslangan jamiyatni barpo etish uchun yangi Konstitutsiya asoschisi sifatida ishlaydi. huquqlar."
|-
|{{Center|Sinologiya}}
|Yu Ying-shih
|{{USA}}
|"Xitoyning intellektual, siyosiy va madaniy tarixini chuqur oʻrgangani va Xitoydagi jamoat ziyolilari tarixini chuqur oʻrganishga eʼtibor qaratgani uchun."
|-
| rowspan="2" style="text-align:center;" |Biofarmatsevtika fanlari
|[[James P. Allison]]
|{{USA}}
| rowspan="2" |"CTLA-4 va PD-1 ning saraton immunoterapiyasida qoʻllanilishiga olib kelgan immun inibitor molekulalar sifatida kashfiyotlari uchun." Keyin ikkita gʻolib 2018-yilda fiziologiya yoki tibbiyot boʻyicha Nobel mukofotiga sazovor boʻlishdi..
|-
|[[Tasuku Honjo]]
|{{JPN}}
|-
| rowspan="" |{{Center|Barqaror rivojlanish}}
|Gro Harlem Brundtland
|{{NOR}}
|"butun insoniyat farovonligi uchun iqtisodiy rivojlanish, atrof-muhit yaxlitligi va ijtimoiy tenglikka erishish uchun jahon hamjamiyatiga ilmiy-texnik vazifalarni belgilab bergan innovatsiyalari, etakchiligi va barqaror rivojlanishni amalga oshirishi uchun."<ref>{{Veb manbasi|url=http://focustaiwan.tw/news/afav/201409180019.aspx|sarlavha=Tang Prize laureate calls for more sustainable development efforts|kirish sanasi=2014-10-05|arxivurl=https://web.archive.org/web/20141006103845/http://focustaiwan.tw/news/afav/201409180019.aspx|arxivsana=2014-10-06}}</ref>
|-
|}

=== Laureatlar boʻyicha mamlakatlar roʻyxati ===
2022-yilgacha.
{| class="wikitable sortable" style="text-align: right"
!Unvon
!Mamlakat
!Laureatlar
|-
|1
| style="text-align:left;" |{{USA}}
|15
|-
|2
| style="text-align:left;" |{{UK}}
|4
|-
|3=
| style="text-align:left;" |{{JPN}}
|3
|-
|3=
| style="text-align:left;" |{{AUS}}
|3
|-
|4
| style="text-align:left;" |{{CAN}}
|2
|-
|5=
| style="text-align:left;" |{{NOR}}
|1
|-
|5=
| style="text-align:left;" |{{ZAF}}
|1
|-
|5=
| style="text-align:left;" |{{FRA}}
|1
|-
|5=
| style="text-align:left;" |{{IND}}
|1
|-
|5=
| style="text-align:left;" |{{ISR}}
|1
|-
|5=
| style="text-align:left;" |{{TWN}}
|1
|-
|5=
| style="text-align:left;" |{{BGD}}
|1
|-
|5=
| style="text-align:left;" |{{COL}}
|1
|-
|5=
| style="text-align:left;" |{{LBN}}
|1
|-
|
| style="text-align:left;" |
|
|}

== Tanlov Komissiyasi ==
Tang mukofotining birinchi va ikkinchi davrlari (mos ravishda 2013-2014 va 2015-2016-yillar) uchun nominatsiya va tanlov Tang Prize jamgʻarmasi topshirigʻi bilan Academica Sinica tomonidan oʻtkazildi; uchinchi mukofot siklidan (2017-2018) boshlab, nomzodlik va tanlov endi Academia Sinica bilan qisman hamkorlikda tuzilgan mustaqil tanlov komissiyasi tomonidan amalga oshiriladi.

Tang mukofotini saralash qoʻmitasi toʻrtta alohida qoʻmitadan iborat boʻlib, har bir mukofot toifasida bittadan. Qoʻmitalar dunyoning turli burchaklaridan nufuzli olimlar va muassasalarni, shu jumladan koʻplab Nobel mukofoti laureatlarini nomzodlarni taqdim etishga taklif qiladilar, bu esa nomzodlar etarli darajada muvaffaqiyatga erishganini taʼminlaydi.

Mukofot yili davomida tadbirlar:
{| class="wikitable"
!Vaqt
!Tadbir
|-
|Mayda
|Tanlov komissiyasi tomonidan qabul qilingan qarorlar.
|-
|18-21-iyun
|Mukofot toifasining har birida laureat(lar) ning eʼlon qilinishi.
|-
|Sentabr
|Taqdirlash marosimi va Tang mukofoti haftaligi tadbirlari.
|}
== Yana qarang ==
* Ekologik mukofotlar roʻyxati
== Manbalar ==
{{Manbalar}}
== Havolalar ==
* [http://www.tang-prize.org/en/first.php Rasmiy Veb-Sayt]
[[Turkum:Xalqaro mukofotlar]]