Suqrot sahifasining manbasini koʻrish

{{Maʼnolari|Suqrot (maʼnolari)}}
{{Infobox Faylasuf
| sohasi = [[Gʻarb falsafasi]]
| davri = [[Antik davr]] 
| color = #B0C4DE 
| tasvir = socrates.bmp.jpg
| tasvir_izohi = 
| ismi = Suqrot (Σωκράτης)
| tavalludi = taxminan [[mil. av. 470]]<ref name="enc1911">[http://www.1911encyclopedia.org/Socrates_%28philosopher%29 1911 Encyclopaedia Britannica]</ref>
| vafoti = taxminan [[mil. av. 399]]
| maktabi = [[Yunon falsafasi]], [[Suqrot maktabi]]
| qiziqishi = [[epistemologiya]], [[etika]], [[mantiq]]
| olgan_ta'sirlari = [[Anaksagoras]], [[Parmenid]], [[Prodikus]], [[Mantinealik Diotima|Diotima]]
| ko'rsatgan_ta'sirlari = [[Aflotun]], [[Arastu]], [[gʻarb falsafasi]]
| mashhur_fikrlari = [[Suqrot metodi]]
}}
'''Sokrat''' (Sokrates), Suqrot (mil. av. 470/469 —Afina — 399) — yunon faylasufi. Haykaltarosh Sofriniks va doya Fenaretta oilasida tugʻilib oʻsgan. Oʻz taʼlimotini ogʻzaki bayon qilgan, hech qanday yozma manba qoldirmagan. Sofistlarga qarshi kurashish va yoshlarni tarbiyalashni oʻz oldiga maqsad qilib qoʻygan. Atrofiga koʻplab iqtidorli talabalarni jamlagan. Bu talabalarning bir qismi (Alkiviad, Kritiy va boshqalar) Afina demokratiyasiga qarshi kayfiyatda boʻlgan. Suqrotni demokratiyaga nisbatan dushmanlikda asossiz ayblashgan. Aslida u boshqaruvning hamma shakli — monarxiya, mustabidlik, aristokratiya, plutokratiya va demokratiyani, agar ular adolatni buzayotgan boʻlsa, tanqid qilgan. Suqrot taʼlimotidagi tanqidiy ruh Afina hukmron doiralarini xavotirga solgan. Buning natijasida Suqrot yoshlarni yoʻldan adashtirganlik, fuqarolik meʼyorlarini buzganlik hamda "yangi xudolarga sajda qilish"da ayblanib, sudga berilgan va oʻlim jazosiga hukm qilingan. Bu hukm turmada Suqrotga zahar ichirish yoʻli bilan ijro etilgan. Suqrotning falsafiy taʼlimoti toʻgʻrisidagi maʼlumotlarni unga zamondosh va shogird boʻlgan Ksenofont, Platon, keyinroq Aristotel yozib qoldirgan. Suqrot faqirona kun kechirib, doimo eski liboslarda, oyoq yalang yurardi. Uning turmush tarzi ham, soʻzlari va suhbatlari ham odamlarda katta qiziqish uygʻotardi. Faylasuf koʻp vaqtini odam gavjum maydonlarda, xiyobonlarda oʻtkazgan. Oʻzining suhbatidan bahramand boʻlish niyatida yurgan istalgan kishi bilan savol-javob qilgan. Ushbu muloqotlarning uslubi va xarakteri Platonning suhbat tarzida yozilgan asarlarida oʻz ifodasini topgan. Suqrot oʻz falsafiy tadqiqotlariga axloqiy masalalarni asos qilib olgan. U olamning kelib chiqishi va tuzilishini oʻrganish zaruratini rad etib, bu masalalarni yechishga inson tafakkuri qodir emas deb hisoblagan. Suqrot taʼlimotiga koʻra, falsafaning maqsadi oʻz-oʻzini bilish boʻlib, bu esa chin ezgulikka erishish yoʻlidir; ezgulik — bilim yoki donolikdir. Suqrot insonda 1-dan, oʻrta miyonalik, mo'tadillik (yaʼni. ehtiroslarni jilovlay bilish)ni, 2-dan, dovyuraklik (yaʼni, xavf-xatarni yenga bilish)ni, 3dan, adolat (yaʼni, ilohiy va insoniy qonunqoidalarga rioya eta bilish)ni eng asosiy ezgulik va yaxshilik belgisi deb hisoblagan. Zamondoshlari va shogirdlarining guvohlik berishicha, Suqrot oʻzining chuqur dialektik fikrlashi, yaʼni predmetga oid nomukammal tushunchalardagi ziddiyatlarni ochish orqali oʻsha predmetni bilish sari yetaklay olish sanʼati, induktiv taʼlimotdan foydalanish mahorati bilan katta taassurot uygʻotgan. Suqrot taʼlim-tarbiya amaliyotidagi har qanday aqidaparastlikni qattiq qoraladi. Taʼlimning maʼruza oʻqish shaklidan voz kechib, suhbat va munozaralar orqali haqiqatni izlab topishni asosiy uslubga aylantirdi. U barcha mavjud nuqtai nazarlarning hech biriga qoʻshilmay turib, ularni tanqidiy asosda muhokama qilishga intilgan. Pedagogikada majburlashdan, zoʻravonlikdan voz kechish tarafdori boʻlgan. Uningcha, bilim berishning yagona vositasi — ishontirishdir. Suqrot nomi keyingi davrlar uchun donishmand timsoli boʻlib qolgan.

'''Suqrot''' yoki '''Sokrat''' ([[yunon tili|yun.]]: ''Σωκράτης'' taxminan [[mil. av. 470]]–[[mil. av. 399]]) [[Qadimgi Yunoniston|qadimgi yunon]] [[faylasuf]]i boʻlgan. U falsafada toʻntarilish yasagan [[Suqrot metodi]] muallifidir. Xususan, Suqrot [[pedagogiya]]ga ham falsafiy yondashuv olib kirgan, bunda muallim oʻquvchining oʻzi eng yaxshi javobga kelishi uchun uni yoʻnaltiruvchi savol-javobga tutadi. Suqrot [[Gʻarb falsafasi]]ga hamda uning asoschilari - [[Aflotun]] va [[Arastu]]ga katta taʼsir oʻtkazgan, deb hisoblanadi{{OʻzME-S}}.

== Manbalar ==
{{manbalar}}

== Havolalar ==
{{Vikiiqtibos}}
{{bio-stub}}

[[Turkum:Suqrot]]
[[Turkum:Akademik skeptitsizm]]
[[Turkum:Qadimgi Afinalik faylasuflar]]
[[Turkum:Qadimgi Yunoniston epistemologlari]]
[[Turkum:Qadimgi Yunoniston axloqshunoslari]]
[[Turkum:Qadimgi Yunoniston metafaylasuflari]]
[[Turkum:Qadimgi Yunoniston metafiziklari]]
[[Turkum:Qadimgi Yunoniston faylasuflari]]
[[Turkum:Qadimgi Yunoniston siyosiy faylasuflari]]
[[Turkum:Qotillikda ayblangan qadimgi yunonlar]]
[[Turkum:Aforistlar]]
[[Turkum:Klassik gumanistlar]]
[[Turkum:Tanqidiy fikrlash]]
[[Turkum:Dinlarni tanqid qilish]]
[[Turkum:Madaniyatshunoslar]]
[[Turkum:Epistemologlar]]
[[Turkum:Axloqshunoslar]]
[[Turkum:Qatl qilingan qadimgi yunonlar]]
[[Turkum:Qatl qilingan faylasuflar]]
[[Turkum:Suqrot oilasi]]
[[Turkum:Falsafiy anʼanalarning asoschilari]]
[[Turkum:Taʼlim tarixi]]
[[Turkum:Fikrlar tarixi]]
[[Turkum:Mantiq tarixi]]
[[Turkum:Falsafa tarixi]]
[[Turkum:Mantiqshunoslar]]
[[Turkum:Meta-etika]]
[[Turkum:Metafalsafa]]
[[Turkum:Metafizika]]
[[Turkum:Ontologlar]]
[[Turkum:Qadimgi Afinada qatl etilgan odamlar]]
[[Turkum:Zahar bilan qatl qilingan odamlar]]
[[Turkum:Bidʼat uchun qatl etilgan odamlar]]
[[Turkum:Sanʼat faylasuflari]]
[[Turkum:Madaniyat faylasuflari]]
[[Turkum:Taʼlim faylasuflari]]
[[Turkum:Huquq faylasuflari]]
[[Turkum:Adabiyot faylasuflari]]
[[Turkum:Mantiq faylasuflari]]
[[Turkum:Sevgi faylasuflari]]
[[Turkum:Fan faylasuflari]]
[[Turkum:Ijtimoiy fanlar faylasuflari]]
[[Turkum:Falsafa yozuvchilari]]
[[Turkum:Siyosiy faylasuflar]]
[[Turkum:Ratsionalizm nazariyotchilari]]
[[Turkum:Diniy skeptiklar]]
[[Turkum:Ijtimoiy sharhlovchilar]]
[[Turkum:Ijtimoiy tanqidchilar]]
[[Turkum:Ijtimoiy faylasuflar]]
[[Turkum:Gʻarb sivilizatsiyasi nazariyotchilari]]
[[Turkum:Gʻarb madaniyati]]
[[Turkum:Gʻarb falsafasi]]