Serbiya bayrogʻi sahifasining manbasini koʻrish

{{Bayroq bilgiqutisi 2
| nomi = Serbiya bayrogʻi
| asl nomi = {{lang-sr|Državna zastava}}
| tasvir = Flag of Serbia.svg
| imzo =
| subyekt =[[Serbiya]]
| markaz = <!-- shahar va qishloq aholi punktlari uchun -->
| tuman =
| hudud =
| mamlakat =
| izoh =
| tasdiqlangan sanasi = {{Start date and age|1882}}
| bekor qilingan sanasi = 
| qayta tasdiqlangan sanasi = 
| qayta bekor qilingan sanasi =
| qoʻllanishi = Milliy bayroq va ramz 
| mutanosibligi = 2:3
| mualliflari =
| muallifi = 
| gʻoya muallifi  =
| loyiha muallifi =
| oʻzgartiruvchi  =
| rassom =
| dizayni = [[qizil]], [[koʻk]] va [[oq]] ranglarni aks ettirgan gorizontal trikolor
| maslahatchi =
| laqabi =
| ramz = 
| tasvir1 = Civil Flag of Serbia.svg
| izoh1 =
| tasdiqlangan sanasi1  =
| qoʻllanishi1  =Fuqarolik bayrogʻi
| mutanosibligi1  =2:3
<!-- Avvalgi bayroqlar -->
| tasvir2 =
| imzo2 =
| qoʻllanishi2  =
| mutanosibligi2  =
| muallifi2 =
| tasvir3 =
| imzo3 =
| qoʻllanishi3  =
| mutanosibligi3  =
| muallifi3  =
}}
'''Serbiya milliy bayrogʻi''' (shuningdek, '''Uchrangli bayroq''' ham deyiladi; {{lang-sr|Državna zastava}}) — [[Serbiya|Serbiya Respublikasi]]ning [[Serbiya milliy ramzlari|davlat ramzlari]]dan biri. Bayroq tuzilishi toʻgʻri toʻrtburchak shaklidagi matodan tashkil topgan boʻlib, gorizontal holatdagi bir xil oʻlchamdagi qizil, koʻk va oq kabi ranglardan iborat. Ushbu bayroq [[XIX asr]]dan buyon Serbiya davlati va [[serblar|serb millati]]ning bayrogʻi sifatida ishlatilib kelinmoqda. Bayroqning hozirgi shakli 2004-yilda qabul qilinib, 2010-yilda biroz oʻzgartirilgan<ref name="Novosti">[http://www.novosti.rs/vesti/naslovna/aktuelno.69.html:308459-Grb-Srbije-Dvoglavi-orao-menja-perje "Grb Srbije: Dvoglavi orao menja perje"] (in Serbian)</ref>. 

==Bayroq dizayni==
Bayroqdagi toʻliq ranglar va belgilar [[Vizantiya bayrogʻi]]dan olingan. 
[[File:Flag of Serbia construction sheet.svg|thumb|right|200px|Bayroq chizmasi]]
Bayroq 2:3 nisbatda boʻlib, 3 ta teng gorizontal [[qizil]], [[koʻk]] va oq ranglarlardan iborat<ref>[http://www.parlament.gov.rs/content/cir/akta/akta_detalji.asp?Id=112&t=O Препорука о коришћењу грба, заставе и химне Србије] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20091103201529/http://www.parlament.gov.rs/content/cir/akta/akta_detalji.asp?Id=112&t=O |date=2009-11-03 }} (in Serbian)</ref>. Ranglar sxemasi quyidagicha<ref>{{cite web|url= http://www.srbija.gov.rs/extfile/sr/142564/uredba_izvornik_grba_zastave_himne0355_cyr.zip |title=Standards of Flag and Coat of Arms, Parliament of Serbia }}&nbsp;{{small|(871&nbsp;[[Kibibyte|KiB]])}} (in Serbian)</ref>:
{| class=wikitable width=60% style="text-align:center;"
|-
! Ranglar sxemasi
! style="background:#C7363D; color:white" | Qizil
! style="background:#A12D2E; color:white" | Binafsha rang 
! style="background:#0C4076; color:white" | Koʻk
! style="background:#ffffff; color:black" | Oq
! style="background:#edb92e"              | Sariq
! style="background:#21231e; color:white" | Qora
|-
| [[Pantone]]               || 1797C       || 704C       || 541C        || White           || 143C       || Black
|-
| [[CMYK rang modeli|CMYK]] || 0-73-69-22 || 0-90-70-30 || 90-46-0-53 || 0-0-0-0 || 4-24-95-0  || 0-0-0-100
|-
| [[RGB rang modeli|RGB]]   || 199-54-61  || 161-45-46  || 12-64-119   || 255-255-255 || 237-185-45 || 0-0-0
|-
| [[Hexadecimal]]    ||  #C7363D  || #A12D2E  || #0C4077  || #FFFFFF  || #EDB92E  || #000000
|}

==Tarixi==
===Oʻrta asr bayroqlari===
====Stefan Uroš bayrogʻi====
[[Vengriya]] qiroli [[Bena IV]] chet el hukmdorlarini qabul qilganida Bela IV saroyi oldida qirol Urošning bayrogʻini oʻrnatgan{{sfn|Stanojević|1934|p=79}}.

====Stefan Dečanski bayrogʻi====
1326-yilda qirol [[Stefan Dečanski]] [[Iskandariya]]dagi [[Mamluklar davlati|Mamluklar sultonligiga]] qarshi urush boshlaydi<ref>{{harvnb|Kostić|1960|p=16}}, {{harvnb|Stanojević|1934|p=79}}</ref>. Vizantiyadagi qadimgi manbalarga koʻra, [[Velbajd jangi]]da serblar tomonidan koʻtarilgan bir nechta urush bayroqlari boʻlgan va asosan bayroqlarning rangi sariq boʻlgan{{sfn|Stanojević|1934|p=79}}.

====Stefan Dušan bayrogʻi====
Serbiya qirolligini 1339-yilda boshqargan [[Stefan Dušan]] oʻz bayrogʻini ishlab chiqqan{{sfn|Stanojević|1934|pp=79–80}}. Bayroqda [[ikki qizil boshli burgut]] tasvirlangan boʻlib, bayroqning rangi oq boʻlgan. Keyinchalik bayroqning yuqori va quyi qismlarining rangi qizil, markazining rangi esa oq rangga almashtirildi.
<gallery class="center" columns="7" spacing="small" widths="130">
Flag of Serbia on the map of Angelino Dulcert.jpg|Xaritadagi qadimgi Serbiya bayrogʻi.
File:Flag of the Serbian Empire, reconstruction.svg|[[Stefan Dušan|Stefan Dušan]] bayrogʻi
File:Divellion of Emperor Dušan.svg|[[Stefan Dušan|Stefan Dušan]]ning shaxsiy bayrogʻi
</gallery>
===Zamonaviy bayroqlar===

[[File:Flag of Serbia (Sretenje constitution 1835).svg|thumb|1835-yilda qabul qilingan konstitutsiyada taʼriflangan bayroq]]
1835-yil qabul qilingan konstitutsiyaga muvofiq, serbiya bayrogʻining asosini qizil va oq ranglar tashkil qiladi<ref name=L30>{{harvnb|Republic of Serbia|2009|loc=article 30}}</ref><ref>{{cite book |script-title=sr:Уставъ Княжества Сербіє |trans-title=Constitution of the Princedom of Serbia |url=http://scc.digital.nb.rs/document/RA-ustav-1835 |access-date=2011-06-18 |year=1835 |publisher=Princedom of Serbia |location=[[Kragujevac]] |language=sr |id=COBISS.SR-ID 150291719 |trans-chapter=Chapter two. Color and Coat of Arms of Serbia |chapter=Глава друга. Боя и Грбъ Сербіє |chapter-url=http://scc.digital.nb.rs/view/RA-ustav-1835&p=003 |quote=3.) Боя народна Србска єстъ отворено-црвена, бѣла и челикасто-угасита. |archive-url=https://web.archive.org/web/20120218030519/http://scc.digital.nb.rs/document/RA-ustav-1835 |archive-date=2012-02-18 |url-status=dead }}</ref>. Bayroq [[Rossiya]] tomonidan tanqid qilinib kelinadi, buni asosiy sababi esa bayroqning [[Fransiya]]ning bayrogʻiga oʻxshashidir<ref>Mih. Gavrilovic, Suspendovanje prvog srpskog ustava februar-mart 1835 god., Arhiv za pravne i drustvene nauke, I, 1906, 410–412</ref>. Keyinchalik Miloš Obrenović yangi konstitutsiyada ranglarni aniq qilib belgilashni taklif qildi va bayroqning yuqori qismiga ayrim oʻzgartirishlar kiritildi<ref>D. Matic, Javno pravo Knjazevstva Srbije, Beograd, 1851, 33</ref>.
Hozirgi Serbiya bayrogʻining ranglari Rossiya bayrogʻiga oʻxshash, ammo bir xil emas. Rossiya bayrogʻi, Serbiya bayrogʻidagi ranglarning teskarisidir. Buni tushuntirish uchun turli hikoyalar mavjud:
{{cquote|Karadorje davrida Serbiya delegatsiyasi yordam soʻrab Rossiyaga borgan va kelganidan keyin bayramda qatnashishi kerak boʻlgan. Ulardan nega tadbirda ishtirok etmayotganlarini so‘rashganida, ular shoshib kirib, Rossiya bayrog‘ini teskari tartibda koʻtarishgan. Shunday qilib, aholi qanday qilib serbiya bayrogʻining Rossiya bayrogʻiga aloqadorligini bilishgan.}}
1835-yildan 1918-yilgacha Serbiya davlati [[Xorvat]]lar va [[Sloveniya qirolligi]] tarkibida boʻlganida ham oʻzining qizil, koʻk va oq rangli bayroqlarini ishlatishgan. 1918-yilda Vashingtondagi [[Oq uy]] tepasiga [[AQSh]]ning Serbiyaga birdamlik belgisi sifatida Serbiya bayrogʻi koʻtarilgan<ref>{{Cite web|url=https://rs.usembassy.gov/our-relationship/day-when-the-serbian-and-u-s-flags-flew-together-over-the-white-house/|title=The Day when the Serbian and U.S. Flags Flew Together over the White House|access-date=2020-03-22|archive-date=2020-10-23|archive-url=https://web.archive.org/web/20201023225334/https://rs.usembassy.gov/our-relationship/day-when-the-serbian-and-u-s-flags-flew-together-over-the-white-house/|url-status=dead}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.telegraf.rs/zanimljivosti/svastara/2977128-amerikanci-se-dive-srbima-zbog-jednog-od-vas-na-beloj-kuci-je-pre-100-godina-bila-srpska-zastava-video|title = Amerikanci se dive Srbima: "Zbog jednog od vas, na Beloj kući je pre 100 godina bila srpska zastava" (VIDEO)| date=22 July 2018 }}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.kurir.rs/vesti/politika/3093181/srpska-zastava-vijorila-se-na-beloj-kuci-pre-tacno-100-godina-evo-kako-je-doslo-do-ovog-istorijskog-dogadjaja|title=SRPSKA ZASTAVA VIJORILA SE NA BELOJ KUĆI PRE TAČNO 100 GODINA: Evo kako je došlo do ovog istorijskog događaja|newspaper=Kurir.rs }}</ref><ref>{{cite tweet|number=1020952134051876865|user=USEmbassySerbia|title=Zahvaljujući jednom od vas pre sto...|date=22 July 2018}}</ref>. 

[[Ikkinchi jahon urushi]]dan keyin [[Yugoslaviya]] oltita respublikadan tashkil topgan sotsialistik federativ respublikaga aylantirildi, tarkibidagi mustamlakalaridan biri Serbiya edi. Har bir respublika o'z bayrogʻiga ega bo'lish huquqiga ega edi, biroq unda sotsialistik qizil yulduz boʻlishi shart hisoblangan<ref name=Vesovic>Branislav Ž. Vešović: [http://fotw.vexillum.com/flags/yu_wwii.html Yugoslavia during the Second World War] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120217215904/http://fotw.vexillum.com/flags/yu_wwii.html |date=2012-02-17 }}</ref>. [[Yugoslaviya]] parchalanganidan keyin Serbiya dastlab Yugoslaviya Respublikasi tarkibidagi hudud sifatida Serbiya bayrogʻidan foydalanishni davom ettirdi<ref>1990 Constitution of Serbia, Article 133</ref>. 1992-yilda Serbiya konstitutsiyaviy referendumida saylovchilardan yulduzli yoki yulduzsiz bayroqni tanlashni hal qilishlari kerak edi. Ovoz beruvchilarning koʻpchiligi qizil yulduzli bayroqni tanlashdi. Shunga qaramay, 1992-yilda Serbiya parlamenti tavsiyasiga koʻra qizil yulduz bayroqdan olib tashlandi<ref name=Vesovic/><ref>Recommendation on the use of the Flag of Serbia ("Official Gazette of Serbia", No. 49/1992.)</ref> . 

Serbiya bayrogʻi, millati serb boʻlganlar orasida mashhur boʻlib, [[Bosniya va Gersegovina]]da ham davlat bayrogʻidan koʻra Serbiya bayrogʻini afzal koʻrishadi<ref name="balkaninsight.com">{{cite web|url=http://www.balkaninsight.com/en/article/bosnia-s-foreign-flag-still-draws-mixed-feelings-12-05-2017|date=2017|title=Bosnia's 'Foreign' Flag Still Draws Mixed Feelings|website=www.balkaninsight.com}}</ref>.
{| class="wikitable" style="margin:auto; border:1px solid #ccc; background:#fff;"
|-
|
{| class="wikitable" style="background:#fff;"
|-
| style="width:180px; text-align:center;" | [[File:Flag of Serbia (1835-1882).svg|112px|border]]
| style="width:180px; text-align:center;" | [[File:Flag of Serbia (1882–1918).svg|112px|border]]
| style="width:180px; text-align:center;" | [[File:Flag of Serbia (1941–1944).svg|112px|border]]
| style="width:180px; text-align:center;" | [[File:Flag of Serbia (1945–1992).svg|112px|border]]
| style="width:180px; text-align:center;" | [[File:Flag of Serbia (1992–2004).svg|112px|border]]
| style="width:180px; text-align:center;" | [[File:Flag of Serbia (2004–2010).svg|112px|border]]
|[[File:Flag of Serbia.svg|border|112x112px]]
|-
| align=center | [[Serbiya knyazligi]] <br> 1835–1882
| align=center | [[Serbiya qirolligi]] <br> 1882–1918
| align=center | [[Serbiya milliy muvaqqat hukumati]] <br> 1941–1944
| align=center | [[Serbiya sotsialistik Respublikasi]] <br> 1945–1992
| align=center | [[Serbiya Respublikasi]] <br> 1992–2004
| align=center | [[Serbiya Respublikasi]] <br> 2004–2010<ref>{{Cite web|url=https://www.b92.net/info/vesti/index.php?yyyy=2013&mm=10&dd=26&nav_category=12&nav_id=770166|title = Srbija i dalje sa dva grba|language=serbian}}</ref>}}
| align=center | [[Serbiya Respublikasi]] <br> 2010–hozirgacha 
|}
|}

==Protokol==
===Davlat bayrogʻi===
Davlat binolarining kirish joylarida doimiy ravishda davlat bayrogʻi hilpirab turadi<ref name=L30/><ref>{{cite book|author=Srpska pravoslavna crkva|title=Законодавство Српске православне цркве|url=https://books.google.com/books?id=ftUmAQAAIAAJ|year=1939|page=21|publisher=Издавачко и Књижарско Предузеће Г. Кон|quote=Застава Српске православне Цркве је тро- бојка: црвено-плаво-бело, са златним крстом и огњилима.}}</ref>. [[Voyvodina]], [[Kosovo]] va [[Metoxiya]] provinsiyalarining muassasalari bayroqni faqat milliy bayramlarda oʻrnatishadi<ref>{{harvnb|Republic of Serbia|2009|loc=article 20}}</ref>. Shuningdek, u Serbiya uchun muhim voqealarni nishonlaydigan bayramlar va boshqa tantanali tadbirlar paytida va boshqa holatlarda oʻrnatiladi<ref>{{harvnb|Republic of Serbia|2009|loc=article 24}}</ref>. Motam paytida esa, bayroq ustunning yarim qismiga tushiriladi<ref>{{harvnb|Republic of Serbia|2009|loc=article 23}}</ref>. Saylov paytida har bir saylov uchastkalarda bayroq oʻrnatilgan boʻlishi shart<ref>{{harvnb|Republic of Serbia|2009|loc=article 22}}</ref><ref>Family Law, article 299</ref>.

===Fuqarolik bayrogʻi===
Serbiyaning fuqarolik bayrogʻi doimiy ravishda Milliy assambleya, viloyat organlari va davlat xizmatlari markazlarining kirish qismida hilpirab turadi<ref>{{harvnb|Republic of Serbia|2009|loc=article 28}}</ref>.

<gallery class="center">
File:Flag of the President of Serbia.svg|Prezident shtandarti
File:Standard of the President of the National Assembly of Serbia.svg|Serbiya milliy assembleyasi bayrogʻi
File:Serbian Land Forces brigade flag.jpg|[[File:FIAV twosided.svg|20px]] Serbiya armiyasi bayrogʻi
File:Serbian Air Force brigade flag.jpg|[[File:FIAV twosided.svg|20px]] Serbiya havo kuchlari bayrogʻi
File:SerbianMPFlag.jpg|[[File:FIAV twosided.svg|20px]] Serbiya havo kuchlari politsiyasi bayrogʻi
File:SerbianGFlag.jpg|[[File:FIAV twosided.svg|20px]] Serbiya havo kuchlari gvardiyasi bayrogʻi
File:Naval Ensign of Serbia.svg|[[File:FIAV twosided.svg|20px]]Serbiya dengiz kuchlari bayrogʻi
</gallery>

===Bayroqqa hurmat===
Davlat bayrog‘i ham, fuqarolik bayrog‘i ham yerga tegadigan qilib ko‘tarilishi mumkin emas. Ular shikastlangan yoki foydalanishga yaroqsiz boʻlsa, ishlatilmasligi kerak<ref>{{harvnb|Republic of Serbia|2009|loc=article 33}}</ref><ref>{{harvnb|Republic of Serbia|2009|loc=article 6}}</ref>. 

Yomon ob-havo sharoitida bayroq koʻtarilmaydi. Kechki payti esa, bayroq atrofi chiroqlar bilan yoritiladi<ref>{{harvnb|Republic of Serbia|2009|loc=article 32}}</ref>.

==Galereya==
<gallery>
File:Flag_of_the_Serbian_Orthodox_Church.svg|thumb|[[Serbiya pravoslav bayrogʻi]]
File:Flag of Republika Srpska.svg|thumb|Serbiya bayrogʻi
File:Flag of Montenegro (1905–1918).svg|thumb|[[Chernogoriya qirolligi]] bayrogʻi
File:Flag of Montenegro (1905–1918, 1941–1944).svg|thumb|[[Chernogoriya qirolligi]] bayrogʻi(1905-1918)
File:State Flag of Serbian Krajina (1991).svg|thumb|Serbiya Krajina bayrogʻi
</gallery>

[[Turkum:Bayroqlar]]
[[Turkum:Serbiya:Davlat ramzlari]]
[[Turkum:Serbiya]]

== Manbalar ==
{{manbalar}}