Sariq sassiqko‘zan sahifasining manbasini koʻrish

{{Taxobox|color=|name=Sariq sassiqko‘zan|diversity_link=M. eversmanii|subdivision_ranks=|image=Wild steppe polecat (cropped).jpg|status=LC|domain=Eukariotlar|regnum=Hayvonlar|phylum=Xordalilar|classis=Sut emizuvchilar|ordo=Yirtqichlar|familia=Suvsarlar|genus=Mustela|binomial=Mustela eversmanii}}

'''Sariq sassiqkoʻzan''' ([[Lotin tili|lot.]] ''Mustela eversmanii'') – [[Suvsarlar|suvsarsimonlar]] [[Oila (biologiya)|oilasiga]] mansub [[Yirtqichlar|yirtqich]] [[Sut emizuvchilar|sut emizuvchi hayvon]].

Markaziy Osiyoda yashaydigan suvsarlarning bir turi hisoblanadi. Keng tarqalgani, bir qator qoʻriqlanadigan hududlarda uchraydiganligi va yashash muhiti oʻzgarishiga sabrliligi tufayli u Qizil kitobga eng kam xavf ostidagai hayvonlar qatoriga kiritilgan<ref name=":0">{{Veb manbasi |url=https://www.iucnredlist.org/species/29679/45203762 |sarlavha=Maran, T.; Skumatov, D.; Abramov, A.V. & Kranz, A. (2016). "Mustela eversmanii"}}</ref>. U odatda och sargʻish rangga ega boʻlib, oyoq-qoʻllari qoramtir va yuzida qora qashqasi bor<ref name=":1">{{Veb manbasi |url=https://archive.org/details/mammalsofsov212001gept |sarlavha=Mammals of the Soviet Union. Vol. II, part 1b, Carnivores (Mustelidae and Procyonidae).}}</ref>. Oʻzining qarindoshi boʻlmish yevropada tarqalgan sassiqkoʻzanga nisbatan kattaligi jihatidan kattaroq va bosh suyagi ancha mustahkam tuzilgan<ref name=":1" />.

Sariq sassiqkoʻzan koʻchmanchi hayvon boʻlib. Oʻljasi, asosan, [[Yer Sichqonlar|yersichqonlari]] qirib bitirmaguncha, odatda, faqat bir hududda yashashadi. U martdan maygacha juftlashadi va odatda ikki yoshda voyaga yetadi, umri davomida uch martadan oltita martagacha tugʻadi<ref name=":1" />.

== Tavsifi ==
Sariq sassiqkoʻzanlar tashqi tuzulishi jihatdan nisbatan Yevropadagi turlariga juda yaqin, ammo uning tanasi qisqaroq va tuklari ancha uzunroq hisoblanadi. Dumi qisqa boʻlib, tanasi uzunligining uchdan bir qismini tashkil qiladi<ref>Kurtén, B. (1968). Pleistocene mammals of Europe. Weidenfeld and Nicolson.</ref>. Uning toʻrt juft soʻrgʻichlari va yaxshi rivojlangan anal bezlari bor, ular oʻzini himoya qilish uchun purkaladigan oʻtkir sassoq hidli suyuqlik hosil qiladi<ref name=":1" />. Erkaklarining tana uzunligi oʻrtacha 320 mm dan 562 mm gacha boʻladi, urgʻochilar esa oʻrtacha 290 mm dan 520 mm gacha boʻlishadi. Erkaklarning dumi uzunligi 80—183 mm, urgʻochilar uchun 290—520 mm ni tashkil qiladi. Vazni esa erkaklariniki 2,0 kg gacha, urgʻochilar esa 1,4 kg gacha boʻlishi mumkin.

== Soni ==
Tekisliklarda tabiatan kam sonli, togʻ yonbagʻirlaridagi yashash joylarida juda kamyob. Hozirgi vaqtda tarixiy arealning 60% dan ortigʻi qishloq xoʻjaligi maqsadida oʻzlashtirib boʻlingan, tur faqatgina oʻzlashtirilmagan tuproqli choʻl va togʻ yonbagʻirlarida saqlanib qolgan. Uzoq muddatli qish paytida tur soni koʻp jihatdan ozuqa bazasi – kemiruvchilar soniga bogʻliq<ref name=":2">{{Veb manbasi |url=https://e-library.sammu.uz/uz/book/1134 |sarlavha=O'zbekiston respublikаsining qizil kitobi 2 Jild}}</ref>.

== Tarqalishi ==
Sariq sassiqkoʻzan gʻarbda Yevropadan tortib janubiy Rossiya, shimoliy Gruziya, Qozogʻiston, Turkmaniston, Oʻzbekiston, Tojikiston va Qirgʻiziston orqali Moʻgʻuliston va gʻarbiy Xitoygacha tarqalgan<ref name=":0" />. 2014-yilda u Nepalning Annapurna qoʻriqxonasi hududida 5050 m balandlikda qayd etilgan<ref>Chetri, M.; Odden, M.; McCarthy, T. & Wegge, P. (2014). „First record of Steppe Polecat ''Mustela eversmanii'' in Nepal“. ''Small Carnivore Conservation''. '''51''': 79–81.</ref>.

== Oʻzbekistonda tarqalishi ==
Ustyurt (Qoraqalpogʻiston), Qizilqum sahrosi, Mirzachoʻl (Jizzax) va Qarshi choʻli (Qashqadaryo), Zarafshon daryosining vodiysi, Amudaryo va Sirdaryo, Buxoro va Samarqand vohasida tarqalgan<ref name=":2" />.

== Manbalar ==
<references />
[[Turkum:Hayvonlar]]
[[Turkum:Qizil kitobga kiritilgan jonivorlar]]