Ostona sahifasining manbasini koʻrish

{{Bilgiquti aholi punkti
| nomi = Ostona
| asl nomi ={{lang-kk|Астана}}
| mavqe = [[Poytaxt]]
| mamlakat = Qozogʻiston
| mintaqa turi = viloyat
| mintaqa = 
| jadvalda mintaqa = 
| tuman turi = 
| tuman = 
| jadvalda tuman = 
| jamoat turi =
| jamoat = 
| jadvalda jamoat = 
| qaram = | bayroq eni =180
| gerb =Emblem of Nur-Sultan.svg 
| bayroq = New flag of Astana.svg
|lat_deg = 51|lat_min = 11|lat_sec = 
 |lon_deg = 71|lon_min = 24|lon_sec = 
 |CoordAddon              = type:city(584800)_region:KZ
| CoordScale = 
| mamlakat xaritasi oʻlchami = 301
| mintaqa xaritasi oʻlchami = 
| tuman xaritasi oʻlchami = 
| mamlakat xaritasi = 
| mintaqa xaritasi = 
| tuman xaritasi = 
| ichki bolinishi = Alma-Ata, Sariarqa, Yesil, Boyqongir
| rahbar turi = Akim
| rahbar = Altay Kulginov
| asos solingan = 1830
| ilk eslatilishi = 1830
| avvalgi nomlari = Akmolinsk, Tselinogarad, Akmola, Astana, Nur-Sulton
| qachondan beri =
| maydon =797,33
| balandlik turi = 
| AP markazi balandligi = 506
| iqlim = 
| rasmiy til = qozoqcha,ruscha
| aholi = 1 078 384<ref name="stat1">{{veb manbasi|url=http://stat.gov.kz/api/getFile/?docId=ESTAT305821|title=Численность населения Республики Казахстан по полу в разрезе областей, городов, районов и районных центров и поселков на начало 2019 года|publisher=Комитет по статистике Министерства национальной экономики Республики Казахстан|accessdate=2019-08-02|arxivsana=2020-06-13|arxivurl=https://web.archive.org/web/20200613081608/http://stat.gov.kz/api/getFile/?docId=ESTAT305821}}</ref>
| zichlik = 1299
| aglomeratsiya = 1,2 million<ref>[https://informburo.kz/novosti/chinovniki-rabotayut-nad-tem-chtoby-umestit-v-astane-dva-milliona-chelovek.html Chinovniki rabotayut nad tem, chtobi umestit v Astane dva milliona chelovek]</ref>
| milliy tarkib = [[qozoqlar]] 81 % <br /> [[ruslar]] 10 % <br /> [[ukrainlar]] 1,81 % <br /> [[tatarlar]] 1,34 % <br />[[oʻzbeklar]] 1,10 % <br /> va boshqalar 5,63 %
| konfessiyaviy tarkib =
| etnoxronim =
| vaqt mintaqasi = +6
| DST =
| telefon kodi = +7 7172
| pochta indeksi = 010000
| pochta indekslari =
| avtomobil kodi = Z eskisi, 01 yangisi
| identifikator turi =
| raqamli identifikator =
|sayt = http://www.nur-sultan.kz
| Commons turkumi = Astana
|tasvir={{Photomontage
|photo1a      = Astana, capital of Kazakhstan 01.jpg
|photo2a      = 
|photo2b      = Nur-Sultan at the evening (cropped).jpg
|photo3a      = Ishim River in Nur-Sultan (cropped).jpg
|photo3b      = 
|photo4a      =
|photo4b      = L.N.Gumilyov Eurasian National University.JPG
|spacing      = 2
|position     = center
|color_border = white
|color        = white
|size         = 266
|foot_montage = 
}}}}
'''Ostona''' ({{lang-kk|Астана}})<ref>{{Telegram2|oriftolib/2364|OrifTolib|logo=1|lang=uz}}</ref>; eski nomi: '''Nur-Sulton''' ({{lang-kk|Нұр-Сұлтан}}) — [[Qozogʻiston]] poytaxti(1997 yil 10 dekabrdan beri). Hozirgi kunda shaharning hududi 200&nbsp;km<sup>2</sup>. [[Ishim|Ishim daryosining]] oʻng sohilida joylashgan. Temir yoʻl tuguni. Aeroport bor. Aholisi 1 136 008 kishi (2020).

== Sanoati ==
Mashinasozlik va metallni qayta ishlash (qishloq xoʻjalik mashinalari, nasos, vagon remonta, gaz apparaturasi, choʻyan kuyish va boshqa zavodlar), oziq-ovqat (goʻsht, sut, non mahsulotlari, pivo zavodi), yengil (chinni zavodi, tikuvchilik fabrikasi va boshqa) sanoatlari rivojlangan. Gʻisht, temir-beton materiallari, uy-joy qurilish qismlari, asfalt, keramika mahsulotlari ishlab chiqariladi. TETS ishlab turibdi. Elektr uzatkich liniyalari Ostonani [[Qaragʻandi]], [[Pavlodar]], [[Petropavl]], [[Rudniy]] bilan bogʻlagan.

== Tarixi ==
Shahar eski qismining koʻchalari toʻgʻri burchak shaklida tuzilgan. Ostonada [[1960-yil]]dan katta qurilish ishlari boshlandi. 1961—92 yillar bosh plani boʻyicha shaharning janubi-sharqiy qismidagi boʻsh yerlarda tipovoy loyiha asosida koʻp qavatli binolar qurilgan, yangi turar joy mikrorayonlari va jamoat binolari (Madaniyat saroyi, 1960—64, meʼmorlar O. Kratsklis, D. Danneberg, P. Fogel), Yoshlar uyi (1974, meʼmor A. T. Polyanskiy va boshqa), „Ishim“ mehmonxonasi, telemarkaz va boshqalar barpo etilgan. Ostonada 4 oliy oʻquv yurti, teatr, oʻlkashunoslik va tasviriy sanʼat muzeylari bor. Ostona [[1830-yil]]da Oqmoʻla qalʼasi sifatida barpo qilingan.

=== Nomi ===
Shaharning nomi [[1961-yil]]gacha Akmolinsk, [[1992-yil]]gacha Tzelinograd, [[1998-yil]]gacha Oqmola boʻlgan. U 2022 yilda Nur-Sulton deb atalgan. Ostona shahri [[1997-yil]]dan beri Qozogʻiston Respublikasining poytaxti boʻlib kelmoqda. Undan avval [[Olmaota]] shahri mamlakatning poytaxti boʻlgan.

== Ichki boʻlinishi ==
Ostona Sariarqa tumani, Alma-Ata tumani va Yesil tumani boʻlib boʻlinadi

== Qiziqarli xabarlar ==
* Ostona — Osiyo poytaxtlarining ichida shimoliy qutbga eng yaqin joylashgan.
* Ostona — Yer sharidagi eng sovuq poytaxtlarning biridir, [[Mongoliya]] poytaxti [[Ulan-Bator]]dan issiq, [[Kanada]] poytaxti [[Ottava]]dan sovuq.

== Maorif ==

=== Kollejlar ===
* Ostona politexnik kolleji
* Tibbiyot kolleji
* Inovatsion texnalogiyalar kolleji
* Moliyaviy-iqtisoiy kolleji
* Gumanitar kolleji (Pedagogik kollej)
* Gumanitar-yuridik kolleji QazGYuU
* Yevrosiyo gumanitar institutining kolleji
* „Turon“ kolleji
* Boshqarish kolleji
* Moliyaviy akademiyaning kolleji
* Iqtisodiyot, oziq-ovqatlarni standartlash va texnalogiyalar kolleji
* Savdo-sanoat va iqtisodiyot kolleji
* Iqsodiy-hududiy kolleji
* Qozoq texnologiya va biznes universitetining kolleji
* Transport va aloqa kolleji

=== Oliy oʻquv yurtlari ===
Ostona shahrida 10 tadan ziyod oliy oʻquv yurtlati bor, shulardan:

* Qozogʻiston Respublikasining Prezidenti davlat boshqarish akademiyasi
* L.N.Gumilev nomli Yevrosiyo milliy universiteti
* Yevrosiyo gumanitar instituti
* Qozoq milliy sanʼat universiteti
* S.Seyfullin nomli qozoq agrotexnik universiteti
* Qozoq gumanitar-yuridik universiteti
* M.V.Lomonosov nomli Moskva davlat universitetining Qozogʻistondagi filiali
* Qozogʻiston-Rossiya universiteti
* Ostona tibbiyot universiteti
* Nazarboyev Universiteti
* Moliya akademiyasi
* Qozoq moliyaviy-iqtisoiy va xalqaro savdo universiteti
* Qozoq texnalogiya va biznes universiteti 
== Sport saroylari ==
* Bosh stadion [[Nur-Sultan Arena]] — 30 000 kishini sigʻdira oladi<ref>http://www.uefa.com/MultimediaFiles/Download/FirstDiv/uefaorg/Publications/01/67/03/93/1670393_DOWNLOAD.pdf</ref>
* Qajimuqan Munaytpasov nomidagi stadoin — 12 350 kishini sigʻdira oladi
* Yopiq konʼki saroyi — 8 773 kishini sigʻdira oladi
* Alau muz saroyi — 8 000 kishini sigʻdira oladi
* Sari-Arqa — 8 000 kishini sigʻdira oladi
* Qozogʻiston sport saroyi — 6 532 kishini sigʻdira oladi

== Aholisi ==
Ostona shahrining aholisi 2000-yil bilan solishtirganda 169,2-ming kishiga koʻpayib, 2006-yilning boshida 550,2 ming kishiga yetdi. Aholi soni boʻyicha Ostona Qozogʻistondagi [[Almati]] shahridan keyin 2-oʻrinda.

<center><timeline>
Colors=
  id:lightgrey value:gray(0.9)
  id:darkgrey  value:gray(0.7)
  id:sfondo value:rgb(1,1,1)
  id:barra value:rgb(0.6,0.7,0.8)

ImageSize = width:700 height:340
PlotArea = left:50 bottom:50 top:30 right:30
DateFormat = x.y
Period = from:0 till:1200000
TimeAxis = orientation:vertical
AlignBars = justify
ScaleMajor = gridcolor:darkgrey increment:200000 start:0
ScaleMinor = gridcolor:lightgrey increment:100000 start:0
BackgroundColors = canvas:sfondo

BarData=

  bar:1989 text:1989
  bar:1997 text:1997
  bar:1998 text:1998
  bar:1999 text:1999
  bar:2000 text:2000 
  bar:2001 text:2001 
  bar:2005 text:2005 
  bar:2007 text:2007 
  bar:2009 text:2009 
  bar:2010 text:2010 
  bar:2011 text:2011 
  bar:2012 text:2012 
  bar:2015 text:2015 
  bar:2020 text:2020 
  bar:2030 text:2030

PlotData=
  color:barra width:27 align:center

  bar:1989 from:0 till: 281300
  bar:1997 from:0 till: 275100
  bar:1998 from:0 till: 275300
  bar:1999 from:0 till: 326900
  bar:2000 from:0 till: 381000
  bar:2001 from:0 till: 446200
  bar:2005 from:0 till: 529300
  bar:2007 from:0 till: 574400
  bar:2009 from:0 till: 613600
  bar:2010 from:0 till: 697100
  bar:2011 from:0 till: 730800
  bar:2012 from:0 till: 743000
  bar:2015 from:0 till: 850000
  bar:2020 from:0 till: 950000
  bar:2030 from:0 till: 1200000
  
PlotData=

  bar:1989 at: 281300 fontsize:S text: 281300 shift:(0,5)
  bar:1997 at: 275100 fontsize:S text: 275100 shift:(0,5)
  bar:1998 at: 275300 fontsize:S text: 275300 shift:(0,5)
  bar:1999 at: 326900 fontsize:S text: 326900 shift:(0,5)
  bar:2000 at: 381000 fontsize:S text: 381000 shift:(0,5)
  bar:2001 at: 446200 fontsize:S text: 446200 shift:(0,5)
  bar:2005 at: 529300 fontsize:S text: 529300 shift:(0,5)
  bar:2007 at: 574400 fontsize:S text: 574400 shift:(0,5)
  bar:2009 at: 613600 fontsize:S text: 613600 shift:(0,5)
  bar:2010 at: 697100 fontsize:S text:  697100 shift:(0,5)
  bar:2011 at: 730800 fontsize:S text: 730800 shift:(0,5)
  bar:2012 at: 743000 fontsize:S text: 743000 shift:(0,5)
  bar:2015 at: 850000 fontsize:S text: 850000 shift:(0,5)
  bar:2020 at: 950000 fontsize:S text: 950000 shift:(0,5)
  bar:2030 at: 1200000 fontsize:S text: 1200000 shift:(0,5)
  
TextData=
  fontsize:S pos:(220,20)
  text:Nur-Sulton shahri aholi soni dinamikasi
</timeline></center>

=== Milliy tarkibi ===
{{bar box
|title=Milliy tarkib (2012)
|titlebar=#ddd
|float=right
|bars=
{{bar percent|[[qozoqlar]]|yellowgreen|66.80}}
{{bar percent|[[ruslar]]|pink|23.35}}
{{bar percent|[[ukrainlar]]|lightblue|1.81}}
{{bar percent|boshqalar|gray|8.04}}
}}

{{bar box
|title=Milliy tarkib (1989)
|titlebar=#ddd
|float=right
|bars=
{{bar percent|[[ruslar]]|pink|54.10}}
{{bar percent|[[qozoqlar]]|yellowgreen|17.71}}
{{bar percent|[[ukrainlar]]|lightblue|9.26}}
{{bar percent|boshqalar|gray|18.93}}
}}
{|class="wikitable sortable"
|+Shahar aholisining milliy tarkibi:<ref>[http://www.stat.kz/publishing/Pages/Archives_2000.aspx Agentstvo Respubliki Kazaxstan po statistike. Arxiv] {{Webarxiv|url=https://web.archive.org/web/20131113161633/http://www.stat.kz/publishing/Pages/Archives_2000.aspx |date=2013-11-13 }}: [http://www.stat.kz/publishing/DocLib/2000/760179.rar Natsionalniy sostav naseleniya Respubliki Kazaxstan i ego oblastey (tom 1)] {{Webarxiv|url=https://web.archive.org/web/20110816232455/http://www.stat.kz/publishing/DocLib/2000/760179.rar |date=2011-08-16 }}</ref><ref>[http://www.stat.kz/publishing/DocLib4/2010/%D0%94%D0%B5%D0%BC%D0%BE%D0%B3%D1%80%D0%B0%D1%84%D0%B8%D1%8F/Bull_Hsany2012.rar Chislennost naseleniya po oblastyam, gorodam i rayonam, polu i otdelnim vozrastnim gruppam, otdelnim etnosam na 1-maya 2012 goda]{{Deadlink|date=March 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref>
! ||[[1989-yil]]gi <br />aholi soni ||% ||[[1999-yil]]gi <br />aholi soni || % ||[[2012-yil]]gi <br />aholi soni || %
|-
 || umumiy ||align="right" | 281252 ||align="right" | 100,00 % ||align="right" | 319324 ||align="right" | 100,00 % ||align="right" | 742918 ||align="right" | 100,00 %
|-
 || [[Qozoqlar]] ||align="right" | 49798 ||align="right" | 17,71 % ||align="right" | 133585 ||align="right" | 41,83 % ||align="right" | 480815 ||align="right" | 66,80 %
|-
 || [[Ruslar]] ||align="right" | 152147 ||align="right" | 54,10 % ||align="right" | 129480 ||align="right" | 40,55 % ||align="right" | 188928 ||align="right" | 23,35 %
|-
 || [[Ukrainlar]] ||align="right" | 26054 ||align="right" | 9,26 % ||align="right" | 18070 ||align="right" | 5,66 % ||align="right" | 13453 ||align="right" | 1,81 %
|-
 || [[Tatarlar]] ||align="right" | 9339 ||align="right" | 3,32 % ||align="right" | 8286 ||align="right" | 2,59 % ||align="right" | 9937 ||align="right" | 1,34 %
|-
 || [[Olmonlar]] ||align="right" | 18913 ||align="right" | 6,72 % ||align="right" | 9591 ||align="right" | 3,00 % ||align="right" | 7930 ||align="right" | 1,07 %
|-
 || [[Beloruslar]] ||align="right" | 8220 ||align="right" | 2,92 % ||align="right" | 5761 ||align="right" | 1,80 % ||align="right" | 3834 ||align="right" | 0,52 %
|-
 || [[Koreyslar]] ||align="right" | 1329 ||align="right" | 0,47 % ||align="right" | 2028 ||align="right" | 0,64 % ||align="right" | 4981 ||align="right" | 0,67 %
|-
 || [[Oʻzbeklar]] ||align="right" | 640 ||align="right" | 0,23 % ||align="right" | 429 ||align="right" | 0,13 % ||align="right" | 8166 ||align="right" | 1,10 %
|-
 || [[Polyaklar]] ||align="right" | 2762 ||align="right" | 0,98 % ||align="right" | 2537 ||align="right" | 0,79 % ||align="right" | 2412 ||align="right" | 0,32 %
|-
 || [[Ingushlar]] ||align="right" | 1889 ||align="right" | 0,67 % ||align="right" | 1822 ||align="right" | 0,57 % ||align="right" | 2732 ||align="right" | 0,30 %
|-
 || [[Ozarbayjonlar]] ||align="right" | 997 ||align="right" | 0,35 % ||align="right" | 902 ||align="right" | 0,28 % ||align="right" | 2978 ||align="right" | 0,40 %
|-
 || [[Qirg'izlar]] ||align="right" | 94 ||align="right" | 0,03 % ||align="right" | 196 ||align="right" | 0,06 % ||align="right" | 1808 ||align="right" | 0,20 %
|-
 || [[Chechenlar]] ||align="right" | 514 ||align="right" | 0,18 % ||align="right" | 752 ||align="right" | 0,24 % ||align="right" | 1063||align="right" | 0,14 %
|-
 || [[Boshqirdlar]] ||align="right" | 1187 ||align="right" | 0,42 % ||align="right" | 870 ||align="right" | 0,27 % ||align="right" | 1009||align="right" | 0,14 %
|-
 || [[Armanlar]] ||align="right" | 814 ||align="right" | 0,29 % ||align="right" | 576 ||align="right" | 0,18 % ||align="right" | 790 ||align="right" | 0,10 %
|-
 || [[Moldavanlar]] ||align="right" | 1004 ||align="right" | 0,36 % ||align="right" | 629 ||align="right" | 0,20 % ||align="right" | 7 ||align="right" | 0,9 %
|-
 || [[Uyg'urlar]] ||align="right" | 53 ||align="right" | 0,02 % ||align="right" | 161 ||align="right" | 0,05 % ||align="right" | 881 ||align="right" | 0,12 %
|-
 || boshqalar ||align="right" | 5498 ||align="right" | 1,64 % ||align="right" | 3649 ||align="right" | 0,83 % ||align="right" | 8711 ||align="right" | 0,90 %
 |}

== Hamdoʻst shaharlari ==
{| class="wikitable" style="background:#ffffef; float:center;"
|-
! style="background:#811541" | <span style="color:white;">Shahar</span>
! style="background:#811541" | <span style="color:white;">Yil</span>
! style="background:#811541" | <span style="color:white;">Davlat</span>
|-
| [[Anqara]] ||-|| {{TUR}}
|-
| [[Istanbul]] ||-|| {{TUR}}
|-
| [[Izmir]] ||-|| {{TUR}}
|-
| [[Moskva]]||-||{{RUS}}
|-
| [[Sankt-Peterburg]]||-||{{RUS}}
|-
| [[Qozon]]||2004||{{RUS}}
|-
| [[Pittsburg]]||-||{{USA}}
|-
| [[Ammon]]||-||{{JOR}}
|-
| [[Riga]]||-||{{LAT}}
|-
| [[Toshkent]]||-||{{UZB}}<ref>[http://greenfam.narod.ru/tashkent.html Tashkent, goroda-pobratimi]</ref>
|-
| [[Gdansk]]||1996||{{POL}}
|-
| [[Varshava]]||2002||{{POL}}
|-
| [[Kiyev]]||1998||{{UKR}}
|-
| [[Seul]]||2004||{{Flagicon|South Korea}}
|-
| [[Dubay]]||-||{{UAE}}
|-
| [[Pekin]]||-||{{CHN}}
|-
| [[Manila]]||-||{{PHI}}
|-
| [[Tbilisi]]||2005||{{GEO}}<ref>{{Citation |year= |title=Soglashenie o partnerstve s Tbilisi |url=http://www.tbilisi.gov.ge/index.php?lang_id=RUS&sec_id=4571 |access-date=2013-12-23 |archivedate=2012-04-09 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120409045422/http://www.tbilisi.gov.ge/index.php?lang_id=RUS&sec_id=4571 }}</ref>
|-
| [[Bishkek]]||2011||{{KGZ}}<ref>{{Citation |year= |title=Soglashenie ob ustanovlenii pobratimskix svyazey mejdu Bishkekom i Astanoy |url=http://www.kazpravda.kz/c/1315439344 |access-date=2013-12-23 |archivedate=2012-11-07 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20121107081221/http://www.kazpravda.kz/c/1315439344 }}</ref>
|-
|[[Xanoy]]||-||{{VIE}}
|-
|[[Nice]]||2013||{{FRA}}
|}
== Shaharning nazarga tushgan joylari ==
* [[Sulu-Jasil bulvari]] — Ostona markazidagi yangi koʻcha.
* [[Oq-Oʻrda (qarorgoh)|Oq-Oʻrda]] — [[Qozogʻiston Respublikasi]] Prezidentining qarorgohi.
* [[Boyterak (monument)|Boyterak]] — Ostonaning asosiy ramzi.
* [[Mustaqillik saroyi (Nur-Sulton)|Mustaqillik saroyi]] — davlatning rasmiy tadbirlarini, forumlarni, majlislarni, uchrashuvlarni, syezdlarni oʻtkizish joyi hisoblanadi.
* [[Barqarorlik va tinchlik saroyi]] — Dunyo va milliy dinlar liderlarining sʼezini oʻtkizish uchun moʻljallangan bino.
* [[Xan-Shatir]] — Ostonaning eng yirik koʻngil ochar markazi.
<ref name=source1>Qozoq ensiklopediyasi I tom</ref>

[[File:Central Downtown Astana pamorama.jpg|thumb|center|1100px|Ostona shahrining panoramasi]]
{|class="graytable" style="text-align:center"
|+Shaharning nazarga tushgan joylari<br /><span class="subcaption"></span>
|width="25%"| 
|width="25%"| 
|width="25%"|
|width="25%"|
|width="25%"| 
|-
|[[Boyterak]]
|[[Mustaqillik saroyi (Nur-Sulton)|Mustaqillik saroyi]]
|Qozogʻiston sport kompleksi
|Nur-Sulton masjidi
|Qozoq eli monumenti
|}

== Manbalar ==
{{manbalar}}

{{commonscat|Nur-Sultan}}
{{OʻzME}}
{{Osiyo poytaxtlari}}
{{Qozogʻiston shaharlari}}
{{Turk dunyosi madaniyat va san'at poytaxti}}

[[Turkum:Qozogʻiston shaharlari]]