Muxtor maʼmuriy boʻlinish sahifasining manbasini koʻrish

'''Muxtor maʼmuriy boʻlinish''' (shuningdek, '''Muxtor hudud, entinent, birlashma, mintaqa, bo‘linma''' yoki '''hudud''' deb ham yuritiladi) — milliy [[hukumat]] qoshida maʼlum darajada [[muxtoriyat]]ga – oʻzini-oʻzi boshqarishga ega boʻlgan submilliy maʼmuriy boʻlinma yoki [[Suverenitet|suveren]] davlat ichki hududi. Muxtor hududlar federatsiyaning taʼsis boʻlinmalaridan (masalan, [[shtat]] yoki [[viloyat]]) farq qiladi, chunki ular oʻzlarining holatlari uchun yagona vakolatlarga ega. Odatda, u shtatning qolgan qismidan geografik jihatdan farqlanadi yoki milliy ozchilikdan iborat. O‘z-o‘zini boshqarish vakolatlari va funksiyalarini bunday bo‘linmalarga markazsizlashtirish milliy hukumatning demokratik ishtirokni yoki maʼmuriy samaradorlikni oshirishga yoki ichki nizolarni bartaraf etishga urinishidir. Muxtor hududlarni oʻz ichiga olgan davlatlar federatsiyalar, federatsiyalar yoki konfederatsiyalar boʻlishi mumkin. Muxtor hududlarni hududiy muxtoriyatlar, submintaqaviy hududiy muxtoriyatlar va mahalliy muxtoriyatlarga boʻlish mumkin.

==Asosiy muxtor hududlar ro‘yxati==
{| width="100%" class="wikitable sortable"
!width="160px"|Bo‘linish
!width="200px"|Davlat
!|Izoh
|-
|[[Tasvir:Flag of Azad Kashmir.svg|border|25px]] [[Ozod Kashmir]]
|{{Pokiston bayrogʻi}} [[Pokiston]]
|Ozod Kashmir oʻzini-oʻzi boshqaradigan davlat boʻlib, [[Pokiston]] tomonidan rasman qoʻshib olinmagan. U Kashmir Maharajasiga qarshi qoʻzgʻolon va undan keyingi Birinchi Kashmir urushidan keyin tashkil etilgan. U Hindiston, Pokiston va Xitoy oʻrtasida bahsli boʻlgan tarixiy Kashmir mintaqasida joylashgan.
|-
|[[Shimoliy Irlandiya]],<br>[[Tasvir:Flag of Scotland.svg|border|25px]] [[Shotlandiya]],<br>[[Tasvir:Flag of Wales.svg|border|25px]] [[Uels]]
|{{Buyuk Britaniya bayrogʻi}} [[Buyuk Britaniya]]
|Birlashgan Qirollikning toʻrtta davlatidan uchtasi, yaʼni Shotlandiya, Uels va Shimoliy Irlandiyaning har birida saylangan, vakolatli qonun chiqaruvchi organ mavjud boʻlib, ular oʻz zimmasiga yuklangan masalalarda qonun chiqarish imkoniyatiga ega. Suverenitetni saqlab qolgan Birlashgan Qirollik parlamenti (Birlashgan Qirollik unitar davlatdir) istalgan vaqtda qonun chiqaruvchi organlarni tarqatib yuborishi mumkin va unga berilmagan masalalar bo‘yicha qonunlar chiqarishi mumkin, shuningdek, berilgan sohalarda qonun chiqarish qobiliyatiga ega bo‘lish (konstitutsiyaviy konventsiya bo‘yicha, vakolat berilgan qonun chiqaruvchi organning roziligisiz). Ilgari Shotlandiya ham, Angliya ham to‘liq suveren davlatlar edi.
|-
|[[Tasvir:Flag of the Faroe Islands.svg|border|25px]] [[Farer orollari]]<br>[[Tasvir:Flag of Greenland.svg|border|25px]] [[Grenlandiya]]
|{{Daniya bayrogʻi}} [[Daniya]]
|Ikki muxtor hudud ([[Dan tili|dan]].''land'', [[Farer tili|farer]].''land'', [[greland]].''nuna'') Qirollik hududi, Farer orollari va Grenlandiyaning har birida saylangan vakolatli qonun chiqaruvchi organ mavjud bo‘lib, ular berilgan masalalarda qonun chiqarish qobiliyatiga ega. "Folketinget" qirollik parlamenti suverenitetini saqlab qoladi (Daniya Qirolligi unitar davlatdir) va o‘z zimmasiga olinmagan masalalarda qonun chiqaruvchi, shuningdek, berilgan sohalarda qonunchilik qobiliyatiga ega (bu odatda qonun chiqaruvchi organning roziligisiz sodir bo‘lmaydi).
|-
|[[Tobago]]
|{{Trinidad va Tobago bayrogʻi}} [[Trinidad va Tobago]]
|Tobago Assambleya palatasi Tobago oroli uchun masʼul boʻlgan qonun chiqaruvchi organdir.
|-
|[[Tasvir:Flag of Jeju Province.svg|border|25px]] [[Jeju]]
|{{Janubiy Koreya bayrogʻi}} [[Janubiy Koreya]]
|
|-
|[[Tasvir:Flags of  Vojvodina.svg|border|40px]] [[Voyevodina]]
|{{Serbiya bayrogʻi}} [[Serbiya]]
|
|-
|[[Kosovo]] / [[Kosovo va Metoxiya|Kosovo va Metoxiya muxtor viloyati]]
|Daʼvo qilgan: {{Serbiya bayrogʻi}} [[Serbiya]]<br>Nazorat qiluvchi: {{Kosovo bayrogʻi}} [[Kosovo]]
|2008-yilda Kosovo bir tomonlama oʻzini mustaqil davlat deb eʼlon qildi. Uning xalqaro eʼtirofi uni mustaqil davlat sifatida tan olganlar va Birlashgan Millatlar Tashkiloti maʼmuriyati ostidagi Serbiyaning muxtor viloyati sifatida tan olganlar oʻrtasida boʻlingan.
|-
|{{Aland Orollari bayrogʻi}} [[Aland orollari]]
|{{Finlandiya bayrogʻi}} [[Finlandiya]]
|
|-
|{{Azor orollari bayrogʻi}} [[Azor orollari]]<br>{{Madeyra}} [[Madeyra]]
|{{Portugaliya bayrogʻi}} [[Portugaliya]]
|
|-
|[[Tasvir:Flag of Bangsamoro.svg|border|25px]] [[Bangsamoro]]
|{{Filippin bayrogʻi}} [[Filippin]]
|
|-
|[[Tasvir:Flag of Bougainville.svg|border|25px]] [[Bugenvil]]
|{{Papua Yangi Gvineya bayrogʻi}} [[Papua Yangi Gvineya]]
|
|-
|{{Gon Kong bayrogʻi}} [[Gon Kong]]<br>{{Makao bayrogʻi}} [[Makao]]
|{{Xitoy bayrogʻi}} [[Xitoy]]
|
|-
|[[Tasvir:Flag of Puntland.svg|border|25px]] [[Puntlend]]<br>[[Tasvir:Flag of Jubaland (Somalia).svg|border|25px]] [[Jubalend]]<br>[[Tasvir:Hirshabeelle.png|border|25px]] [[Hirshabelle]]<br>{{Somalilend bayrogʻi}} [[Somalilend]]<br>[[Tasvir:Flag of South West State of Somalia.svg|border|25px]] [[Janubi-gʻarbiy Somali]]
|{{Somaliya bayrogʻi}} [[Somali]]
|Somaliland oʻzini mustaqil deb eʼlon qilgan davlat. Garchi u xalqaro miqyosda Somalining shimoli-g‘arbiy qismida joylashgan muxtor hudud hisoblanadi.
|-
|[[Tasvir:Flag of Region Autonoma del Atlantico Norte.svg|border|25px]] [[Atlantiko Norte]]<br>[[Tasvir:Flag of Region Autonoma Atlantico Sur.svg|border|25px]] [[Atlantiko Sur]]
| {{Nikaragua bayrogʻi}} [[Nikaragua]]
|
|-
|[[Tasvir:Flag of Rodrigues.png|border|25px]] [[Rodriges]]
|{{Mavrikiy bayrogʻi}} [[Mavrikiy]]
|
|-
|[[Tasvir:De facto SA-NES Flag.svg|border|25px]] [[Shimoliy va Sharqiy Suriya muxtor maʼmuriyati]]
|{{Suriya bayrogʻi}} [[Suriya]]
|
|-
|[[Tasvir:Flag of Zanzibar.svg|border|25px]] [[Zanjibar|Zanzibar]]
|{{Tanzaniya bayrogʻi}} [[Tanzaniya]]
|
|-
|{{Ozarbayjon bayrogʻi}} [[Naxichevan]]
|{{Ozarbayjon bayrogʻi}} [[Ozarbayjon]]
|
|-
|{{Ajariya}} [[Ajariya]]
|{{Gruziya bayrogʻi}} [[Gruziya]]
|
|-
|[[Abxaziya]] / [[Tasvir:Flag of Abkhazia (GE).svg|border|25px]] [[Abxaziya Muxtor Respublikasi]]
|Daʼvo qilgan: {{Gruziya bayrogʻi}} [[Gruziya]]<br>Nazorat qiluvchi: {{Abxaziya bayrogʻi}} [[Abxaziya]]
|1999-yilda Abxaziya Respublikasi 1992—1993-yillarda urushdan keyin Gruziyadan mustaqilligini eʼlon qildi. Gruziya va Birlashgan Millatlar Tashkilotiga aʼzo davlatlarning aksariyati Abxaziya mustaqilligini tan olmagan va daʼvo qilingan muxtor respublika uchun maʼmuriy apparat hali ham mavjud; uning mustaqilligini Rossiya va BMTga aʼzo bo‘lgan uch davlat tan olingan.
|-
|[[Togʻli-Badaxshon muxtor viloyati|Tog‘li-Badaxshon]]
|{{Tojikiston bayrogʻi}} [[Tojikiston]]
|
|-
|{{Qrim}} [[Qrim Respublikasi]] / {{Qrim}} [[Qrim Muxtor Respublikasi]]
|Daʼvo qilgan: {{Ukraina bayrogʻi}} [[Ukraina]]<br>Nazorat qiluvchi: {{Rossiya bayrogʻi}} [[Rossiya]]
|2014-yilda Qrimning Rossiya tomonidan anneksiya qilinishini koʻpchilik mamlakatlar, jumladan, Ukraina ham tan olmaydi.
|-
|{{Qoraqalpog'iston}} [[Qoraqalpog'iston]]
|{{Oʻzbekiston bayrogʻi}} [[O‘zbekiston]]
|
|-
|{{Gagauziya}} [[Gagauziya]]
|{{Moldova bayrogʻi}} [[Moldova]]
|
|-
|[[Dnestrboʻyi Moldova Respublikasi|Dnestrbo‘yi]] / [[Dnestrning chap qirg‘og‘i]]
|Daʼvo qilgan: {{Moldova bayrogʻi}} [[Moldova]]<br>Nazorat qiluvchi: {{Transnistria bayrogʻi}} [[Dnestrboʻyi Moldova Respublikasi|Dnestrbo‘yi]]
|1990-yilda Dnestrbo‘yi Moldaviya Respublikasi (DMR, odatda Dnestrbo‘yi deb nomlanadi) [[Sovet Ittifoqi]]dan oʻz mustaqilligini eʼlon qildi. Moldova Dnestrbo‘yi mustaqilligini rasman tan olmagan va daʼvo qilingan muxtor hududiy birlik uchun maʼmuriy apparatga ega bo‘lsa-da, uning mustaqilligi BMTga aʼzo bo‘lmagan yana 3 davlat tomonidan tan olingan.
|-
|[[Tasvir:Flag of the Republika Srpska.svg|border|25px]] [[Serb Respublikasi]]
*[[Bosniya va Gertsegovina Federatsiyasi]]
|{{Bosniya va Gertsogovina bayrogʻi}} [[Bosniya va Gertsogovina]]
|
|-
|[[Tasvir:Flag of Rapa Nui, Chile.svg|border|25px]] [[Pasxa oroli]]<br>[[Tasvir:Bandera Juan Fernández.svg|border|25px]] [[Xuan Fernandez orollari]]
|{{Chili bayrogʻi}} [[Chili]]
|2007-yilda Chili Deputatlar palatasi har ikkisiga koʻproq muxtoriyat taʼminlovchi "maxsus hududlar" sifatida belgilovchi qonun qabul qildi. Bundan tashqari, Xuan Fernandez orollari arxipelagi kommuna, Pasxa oroli esa ham kommuna, ham provinsiya hisoblanadi.
|-
|[[Tasvir:Barbuda Council Flag.svg|border|25px]] [[Barbuda]] (1976-yil)
|{{Antigua va Barbuda bayrogʻi}} [[Antigua va Barbuda]]
|
|-
|[[Rotuma]]
|{{Fiji bayrogʻi}} [[Fiji]]
|
|-
|[[Tasvir:Flag of Kurdistan.svg|border|25px]] [[Iroq Kurdistoni|Kurdiston Mintaqasi]] (1970-yil)
|{{Iroq bayrogʻi}} [[Iroq]]
|
|-
|[[Tasvir:Flag of Nevis.svg|border|25px]] [[Nevis]] (1967-yil)
|{{Saint Kitts va Nevis bayrogʻi}} [[Sent-Kits va Nevis]]
|
|-
|[[Tasvir:Flag of Príncipe Autonomous Region.svg|border|25px]] [[Prinsipi muxtor mintaqasi]] (1995-yil)
|{{San Tome va Prinsipi bayrogʻi}} [[San-Tome va Prinsipi]]
|
|-
|{{Norvegiya bayrogʻi}} [[Shpitsbergen]]
|{{Norvegiya bayrogʻi}} [[Norvegiya]]
|Garchi u muxtor hudud taʼrifiga to‘g‘ri kelmasa ham (qisman ichki suverenitetga ega emas), Shpitsbergen Norvegiya suvereniteti 1920-yildagi Shpitsbergen shartnomasi bilan cheklangan va shuning uchun alohida maqomga ega hisoblanadi (chunki u Norvegiya bilan toʻliq integratsiyalashgan va qaramlik emas, balki umumiy holat hisoblanadi).
|-
|[[Tasvir:Flag of Helgoland.svg|border|25px]] [[Helgoland]]
|{{Germaniya bayrogʻi}} [[Germaniya]]
|Helgoland, Germaniya: U Germaniyaning Shlezvig-Golshteyn yerining bir qismi boʻlsa-da, bojxona ittifoqi va qoʻshilgan qiymat soligʻi hududi kabi Yevropa Ittifoqining baʼzi meʼyorlaridan chiqarib tashlangan.
|-
|[[Tasvir:DEU Büsingen am Hochrhein COA.svg|border|25px]] [[Büsingen am Hochrhein]]
| {{Germaniya bayrogʻi}} [[Germaniya]]
| rowspan=2|Shveysariyaning bu ikki anklavlari oʻz davlatlarining ajralmas qismi boʻlishiga qaramay, valyuta sifatida asosan shveytsariya frankidan foydalanadi va Shveysariya bilan bojxona ittifoqidadir.
|-
|[[Tasvir:Flag of Campione d'Italia.svg|border|25px]] [[Campione d'Italia]]
| {{Italiya bayrogʻi}} [[Italiya]]
|}

==Boshqa hududlar muxtor deb hisoblanadi==
===Britaniyaning qirollik yerlari===
{| width="100%" class="wikitable"
!width="160px"| Bo‘linish
!class="unsortable" width="200px"|''Davlat''
!class="unsortable"|''Izoh''
|-
| {{Gernsi bayrogʻi}} [[Gernsi]]
| rowspan="3" | {{Buyuk Britaniya bayrogʻi}} [[Buyuk Britaniya]]
| 
|-
| {{Men oroli bayrogʻi}} [[Men oroli]]
| 
|-
| {{Jersi bayrogʻi}} [[Jersi]]
| 
|}
[[Gernsi]], <nowiki/>[[Men oroli]] va <nowiki/>[[Jersi]] Birlashgan Qirollikning bir qismi boʻlmagan oʻzini-oʻzi boshqaradigan qirollik yeridir; ammo, [[Buyuk Britaniya]] ularning mudofaasi va xalqaro ishlari uchun masʼuldir.
===Britaniyaning dengizorti hududlari===
{| width="100%" class="wikitable"
!width="160px"| Bo‘linish
!class="unsortable" width="200px"|''Davlat''
!class="unsortable"|''Izoh''
|-
| {{Angilya bayrogʻi}} [[Angilya]]
| rowspan="12" | {{Buyuk Britaniya bayrogʻi}} [[Buyuk Britaniya]]
| 
|-
| {{Bermud Orollari bayrogʻi}} [[Bermud oroli|Bermud orollari]]
| 
|-
| {{Britan Virgin Orollari bayrogʻi}} [[Britaniyaning Virgin orollari]]
| 
|-
| {{Kayman orollari bayrogʻi}} [[Kayman orollari]]
| 
|-
| {{Folklend Orollari bayrogʻi}} [[Folklend orollari]]
| 
|-
| {{Gibraltar bayrogʻi}} [[Gibraltar]]
| 
|-
| {{Montserrat bayrogʻi}} [[Montserrat]]
| 
|-
| {{Pitkern Orollari bayrogʻi}} [[Pitkern orollari]]
| 
|-
| {{Buyuk Britaniya bayrogʻi}} [[Muqaddas Yelena, Vozneseniya va Tristan-da-Kunya orollari]]
| 
|-
| {{Terks va Kaykos orollari bayrogʻi}} [[Terks va Kaykos orollari]]
| 
|}
[[Gibraltar]] Buyuk Britaniyaning oʻzini oʻzi boshqaradigan dengizorti hududidir. Boshqa Britaniyaning 13 ta dengizorti hududlarining aksariyati mahalliy qonun chiqaruvchi organlar orqali ichki ishlarda muxtoriyatga ega.
===Niderlandiya tarkibiga kiruvchi davlatlar===
{| width="100%" class="wikitable"
!width="160px"| Bo‘linish
!class="unsortable" width="200px"|''Davlat''
!class="unsortable"|''Izoh''
|-
| {{Aruba bayrogʻi}} [[Aruba]]
| rowspan="4" | {{Niderlandlar bayrogʻi}} [[Niderlandiya Qirolligi]]
| 
|-
| {{Kyurasao bayrogʻi}} [[Kyurasao]]
| 
|-
| {{Sint Marten bayrogʻi}} [[Sint-Marten]]
| 
|-
| {{Niderlandlar bayrogʻi}} [[Niderlandiya]]
|
|}
[[Aruba]], Kyurasao va Sint-Marten <nowiki/>[[Niderlandiya Qirolligi]] tarkibidagi muxtor davlatlar boʻlib, har biri oʻz parlamentiga ega. Bundan tashqari, ular o‘z valyutalariga ega bo‘lish bilan bir qatorda soliq masalalarida ham muxtoriyatdan foydalanadilar.
===Fransiyaning dengizorti birlashmalari, Yangi Kaledoniya va Korsika===
{| width="100%" class="wikitable"
!width="160px"| Bo‘linish
!class="unsortable" width="200px"|''Davlat''
!class="unsortable"|''Izoh''
|-
| [[Tasvir:Flag of Alsace.svg|border|25px]] [[Elzas]] (2021-yil)
| rowspan="15" | {{Fransiya bayrogʻi}} [[Fransiya]]
| Yagona hududiy birlik
|-
| [[Tasvir:Flag of Corsica.svg|border|25px]] [[Korsika]] (2018-yil)
| Yagona hududiy birlik
|-
| [[Tasvir:Flag of French Guiana (Local).svg|border|25px]] [[Fransiya Gvianasi|Fransuz Gvianasi]]
| Dengizorti birligi
|-
| [[Tasvir:Flag of Guadeloupe (Local).svg|border|25px]] [[Gvadelupa]]
| Dengizorti mintaqasi va departamenti
|-
| [[Martinika]]
| Dengizorti mintaqasi va departamenti
|-
| {{Mayotta bayrogʻi}} [[Mayotta]]
| Dengizorti mintaqasi va departamenti 
|-
| [[Reyunion]]
| Dengizorti mintaqasi va departamenti 
|-
|{{Fransuz Polineziyasi bayrogʻi}} [[Fransuz Polineziyasi]]
| Dengizorti birligi
|-
| {{Sent Bartelemi bayrogʻi}} [[Sent-Bartelemi]]
| Dengizorti birligi 
|-
| {{Sent Martin bayrogʻi}} [[Sent-Martin]]
| Dengizorti birligi
|-
| {{Sent Pier va Mikelon bayrogʻi}} [[Sen-Pyer va Mikelon|Sent-Pyer va Mikelon]]
| Dengizorti birligi 
|-
| {{Uollis va Futuna bayrogʻi}} [[Uollis va Futuna]]
| Dengizorti birligi 
|-
| {{Yangi Kaledoniya bayrogʻi}} [[Yangi Kaledoniya]]
| o‘ziga xos birligi
|}
Fransiya Konstitutsiyasi uchta muxtor [[Yurisdiksiya|yurisdiksiyani]] tan oladi. [[Korsika]], Fransiyaning mintaqasi, materik mintaqalariga qaraganda soliq va taʼlim kabi masalalarda koʻproq muxtoriyatga ega. [[Yangi Kaledoniya]], oʻziga xos birligi va [[Fransuz Polineziyasi|Fransiya Polineziyasi]], chet elda, oʻzlarining hukumati, qonun chiqaruvchi organi, valyutasi va konstitutsiyasiga ega boʻlgan oʻta muxtor hududlardir. Biroq, ular qonunchilik va tartib, mudofaa, chegara nazorati yoki universitet taʼlimi bilan bog‘liq siyosat sohalari uchun qonun chiqaruvchi vakolatlarga ega emaslar. Boshqa kichikroq dengizorti birliklari mahalliy qonun chiqaruvchi organlar orqali kamroq muxtoriyatga ega. Beshta dengizorti mintaqasi, <nowiki/>[[Fransiya Gvianasi|Fransuz Gvianasi]], <nowiki/>[[Gvadelupa]] , <nowiki/>[[Martinika]] , <nowiki/>[[Mayotta]] va <nowiki/>[[Reyunion]], odatda, materik mintaqalari bilan bir xil boshqariladi; biroq ular baʼzi qo‘shimcha vakolatlarga, jumladan, berilgan hududlar uchun qonun chiqaruvchi vakolatlarga ega.
===Yangi Zelandiyaning dengizortidagi hududlari===
{| width="100%" class="wikitable"
!width="160px"| Bo‘linish
!class="unsortable" width="200px"|''Davlat''
!class="unsortable"|''Izoh''
|-
| {{Kuk Orollari bayrogʻi}} [[Kuk orollari]]
| rowspan="3" | {{Yangi Zelandiya bayrogʻi}} [[Yangi Zelandiya]]
| 
|-
| {{Niue bayrogʻi}} [[Niue]]
| 
|-
| {{Tokelau bayrogʻi}} [[Tokelau]]
| 
|}
[[Yangi Zelandiya]] <nowiki/>[[Tinch okeani|Tinch okeanidagi]] uchta orol davlati ustidan nominal suverenitetni saqlab qoladi. [[Kuk orollari]] va <nowiki/>[[Niue]] Yangi Zelandiya bilan erkin birlashgan oʻz-oʻzini boshqaradigan mamlakatlar boʻlib, oʻz nomidan baʼzi xalqaro munosabatlarni saqlab turadi. Tokelau Yangi Zelandiyaning muxtor qaramligi boʻlib qolmoqda. [[Chatem|Chatem orollari]] hududiy koʻrsatilishiga qaramay — mamlakatning ajralmas qismi boʻlib, Yangi Zelandiya arxipelagida joylashgan. Hududiy kengash muxtor emas va boshqa mahalliy kengashlar bilan bir xil vakolatlarga ega, garchi u orollarga kiradigan yoki oroldan chiqayotgan tovarlar uchun yig‘im olishi mumkin.
==Etnik muxtor hududlar==
===Efiopiya maxsus voredalari===
Efiopiyada “maxsus voredalar” muayyan etnik ozchiliklarning anʼanaviy vatanlari atrofida tashkil etilgan voredalarning (tumanlarning) kichik guruhidir. Bu voredalar boshqa mamlakatlardagi muxtor hududlarga koʻp oʻxshashliklarga ega.
===Mahalliy xalqlar uchun ajratilgan hududlar===
{| width="100%" class="wikitable"
!width="160px"| Bo‘linish
!class="unsortable" width="200px"|''Davlat''
!class="unsortable"|''Izoh''
|-
| [[Tasvir:Nisga'a Flag.jpg|border|25px]] [[Nisga'a]]
| rowspan="4" | {{Kanada bayrogʻi}} [[Kanada]]
| 
|-
| [[File:Flag of Nunatsiavut.svg|border|25px]] [[Nunatsiavut]]
| 
|-
| [[File:Флаг Тличо.svg|border|25px]] [[Tłı‌chǫ]]
| 
|-
| [[File:Flag of Haida.svg|border|25px]] [[Haida xalqi]]
| 
|-
|-
| [[File:Flag of the Hopi Reservation.svg|border|25px]] [[Hopi Rezervatsiyasi]]
| rowspan="5" | {{AQSh bayrogʻi}} [[AQSh]]
| 
|-
| [[File:Flag of the Cherokee Nation.svg|border|25px]] [[Cheroki xalqi]]
| 
|-
| [[File:Flag of the Choctaw Nation.PNG|border|25px]] [[Choktau xalqi]]
| 
|-
| [[File:Pine Ridge Flag.svg|border|25px]] [[Payn Rij Hindular Rezervatsiyasi]]
| 
|-
|[[File:Navajo flag.svg|border|25px]] [[Navaxo xalqi]]
| 
|-
| [[Embero-Vounan]]
| rowspan="6" | {{Panama bayrogʻi}} [[Panama]]
| 
|-
| [[Kuna-de-Madugandí]]
| 
|-
| [[Kuna-de-Vargandí]]
| 
|-
| [[File:Bandera de la Comarca Guna Yala.svg|border|25px]] [[Kuna Yala]]
| 
|-
| [[File:Bandera de la Comarca Ngäbe-Buglé.svg|border|25px]] [[Ngobe-Bugle]]
| 
|-
| [[File:Naso Tjër Di.gif|border|25px]] [[Naso Tyer Di Komarka]]
| 
|}
Tabiatan muxtor boʻlgan, lekin nomi boʻlmagan boshqa hududlar mahalliy xalqlar uchun moʻljallangan hududlardir, masalan, Amerikadagilar:
*Tub xalqlar (Birinchi xalq yoki Amerikaning tubjoy xalqi hindular) Hindular rezervatsiyasi va qo‘riqxonasi, mos ravishda Kanada va AQShda joylashgan.
*Panamaning besh comarcas indígenas ("mahalliy hududlar").

==Tarixiy muxtor ma‘muriy bo‘linmalar ro‘yxati==
*Ispaniya Respublikasi tarkibidagi Kataloniya avtonom viloyati (1932—1939-yillar)
*Sileziya muxtor voyevvodligi
*Filippindagi musulmon Mindanao muxtor mintaqasi (1989–2019-yillar)
*Albaniyadagi Shimoliy Epir muxtor respublikasi (1914-yil).
*Bantustanlar Janubi-G‘arbiy Afrika (1968—1990-yillar) va Janubiy Afrika (1956—1994-yillar)
*Karpat Ruteniyasi  Slovakiya va Chexoslovakiya hududida (1938–1939-yillar).
*Rossiya imperiyasining Finlandiya Buyuk Gertsogligi.
*Ruminiya Sotsialistik Respublikasining Venger muxtor viloyati (1952–1968-yillar).
*Janubiy Irlandiya (1921–22-yillar) Buyuk Britaniya va Irlandiya Birlashgan Qirolligi tarkibida.
*Janubiy Sudan muhtor mintaqasi (1972—1983-yillar) va Janubiy Sudan mintaqasi mintaqasi (2005—2011-yil).
==Yana qarang==
*[[Mintaqa]]
*[[Davlatlar ro‘yxati]]
*[[Mamlakat]]
==Adabiyotlar==
* M. Weller and S. Wolff (eds), Autonomy, Self-governance and Conflict Resolution: Innovative Approaches to Institutional Design in Divided Societies. Abingdon, Routledge, 2005
* [http://www.minorityrights.org/admin/Download/pdf/NicaraguaMicro2007.pdf From Conflict to Autonomy in Nicaragua: Lessons Learnt]{{dead link|date=October 2016 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}, report by Minority Rights Group International
* P.M. Olausson, Autonomy and Islands, A Global Study of the Factors that determine Island Autonomy.  Åbo: Åbo Akademi University Press, 2007.
* Thomas Benedikter (ed.), [http://www.eurac.edu/en/research/institutes/imr/Documents/Deliverable_No_9_Update_Set_educational_material.pdf Solving Ethnic Conflict through Self-Government - A Short Guide to Autonomy in Europe and South Asia] {{Webarxiv|url=https://web.archive.org/web/20220928101357/http://www.eurac.edu/en/research/institutes/imr/Documents/Deliverable_No_9_Update_Set_educational_material.pdf |date=2022-09-28 }}, EURAC Bozen 2009, 
* Thomas Benedikter, 100 Years of Modern Territorial Autonomy - Autonomy around the World, Berlin/Zürich, LIT 2021, {{ISBN|978-3-643-91401-9}} (pb)
* Thomas Benedikter, The World's Modern Autonomy Systems, EURAC Bozen 2010; https://www.academia.edu/44170136/The_Worlds_Modern_Autonomy_Systems

[[Turkum:Davlatlar]]
[[Turkum:Mamlakatlar]]