Maxwell tenglamalari: Versiyalar orasidagi farq
Tahrir izohi yoʻq |
Tahrir izohi yoʻq |
||
Qator 2: | Qator 2: | ||
[[en:Maxwell's equations]] |
[[en:Maxwell's equations]] |
||
[[fr:Équations de Maxwell]] |
[[fr:Équations de Maxwell]] |
||
'''Maksvell tenglamalari''' - bu elektromagnit maydon hamda uning vakuum va muhitdagi elektr zaryadlari va oqimlari bilan bog'liqligini tavsiflovchi differensial yoki integral shakldagi tenglamalar sistemasi. Elektromagnit maydonning zaryadlangan zarralarga ta'sir o'lchovini aniqlaydigan Lorentz kuchining ifodasi bilan birgalikda bu tenglamalar klassik elektrodinamikaning to'liq tenglamalar sistemasini hosil qiladi, ba'zan uni Maksvell - Lorentz tenglamalari deb atashadi. XIX asrning o'rtalarida to'plangan eksperimental natijalar asosida Jeyms Klerk Maksvell tomonidan tuzilgan tenglamalar nazariy fizika tushunchalarining rivojlanishida muhim rol o'ynadi va nafaqat elektromagnetizm bilan bevosita bog'liq bo'lgan fizikaning barcha sohalariga, balki ko'plab fundamental sohalarga ham kuchli, hal qiluvchi ta'sir ko'rsatdi. |
|||
'''Maksvell tenglamalari''' klassik elektrodinamikaning eng asosiy tenglamalari hisoblanadi. |
|||
7-Oktyabr 2020, 11:50 dagi koʻrinishi
Maksvell tenglamalari - bu elektromagnit maydon hamda uning vakuum va muhitdagi elektr zaryadlari va oqimlari bilan bog'liqligini tavsiflovchi differensial yoki integral shakldagi tenglamalar sistemasi. Elektromagnit maydonning zaryadlangan zarralarga ta'sir o'lchovini aniqlaydigan Lorentz kuchining ifodasi bilan birgalikda bu tenglamalar klassik elektrodinamikaning to'liq tenglamalar sistemasini hosil qiladi, ba'zan uni Maksvell - Lorentz tenglamalari deb atashadi. XIX asrning o'rtalarida to'plangan eksperimental natijalar asosida Jeyms Klerk Maksvell tomonidan tuzilgan tenglamalar nazariy fizika tushunchalarining rivojlanishida muhim rol o'ynadi va nafaqat elektromagnetizm bilan bevosita bog'liq bo'lgan fizikaning barcha sohalariga, balki ko'plab fundamental sohalarga ham kuchli, hal qiluvchi ta'sir ko'rsatdi.
Maksvell tenglamalarining differensial ko`rinishi
Maksvell tenglamalari 4 ta tenglamaning vektor ko`rinishidan iborat sistema. Ushbu tenglamalar birinchi tartibli chiziqli xususiy hosilali tenglamalardir. Ular orqali 4 ta vektor kattalik () ning 12 ta komponenti aniqlanadi:
Gauss qonuni |
|
|
Elektr zaryadi statik elektr maydonining manbai hisoblanadi. |
---|---|---|---|
Magnit maydoni uchun Gauss teroemasi |
|
|
Magnit zaryadlari mavjud emas. Agar magnit zaryadlari tajribada aniqlansa, Gauss qonuniga o`zgartirish kiritishga to`g`ri keladi. |
Elektromagnit induksiya qonuni |
|
|
Magnit maydon induksiyasining o`zgarishi uyurmaviy elektr maydonini hosil qiladi. |
Magnit maydonining uyurmaviyligi |
|
|
Elektr toki va elektr induksiyasining o`zgarishi uyurmaviy magnit maydonini hosil qiladi. |
Bu yerda qalin shriftlar bilan vektor kattaliklar, og`ma shriftlar bilan esa skalyar kattaliklar ifodalangan.
Kiritilgan belgilashlar:
- - elektr zaryadining hajmiy zichligi (SI sistemasida )
- - elektr toki zichligi (SI sistemasida )
- — yorug`lik tezligining vakkumdagi qiymati (299 792 458 m/s);
- — elektr maydon kuchlanganligi (SI sistemasida birligi — V/m);
- — magnit maydon kuchlanganligi (SI sistemasida birligi— А/m);
- — elektr induksiyasi (SI sistemasida birligi — C/m2);
- — magnit induksiyasi (SI sistemasidagi birligi— Tl = W/m2 = kg•s−2•А−1);
- — Nabla differensial operatori, bunda:
- yozuvi vektorning rotorini anglatadi.
- yozuvi vektorning divergensiyasini anglatadi.
- ↑ Bu yerda Gaussning simmetrik СГС sistemasi ishlatilgan.