Ikkinchi salib yurishi sahifasining manbasini koʻrish

{{Urush bilgiqutisi
|nomi= Ikkinchi salib yurishi 
|qismi= [[Salib yurishlari]] va [[Rekonkista]]
|tasvir= [[Fayl:BattleOfInab.jpg|thumb|310px]]
|sana= [[1147-yil]] boshlanib, [[1150-yil]] yakunlangan
|yer= [[Iberiya yarim oroli|Iberiya]], [[Yaqin Sharq]] ([[Onadoʻli]], [[Shom|Levant]]), [[Misr]], [[Markaziy Yevropa]]
|sabab=
|natija= {{Collapsible list|title='''[[Onadoʻli]]:'''|titlestyle=font-weight:normal;background:transparent;text-align:left;|
* Musulmonlar gʻalabasi 
**Salibchilar [[Edessa Grafligi]]ni tiklay olmadilar. 
**[[Vizantiya imperiyasi]] va [[Koʻniya sultonligi]] oʻrtasida tinchlik shartnomasi tuziladi.
**Salibchilarning [[Misr]]ga yurishini boshlanishi.
}}
{{Collapsible list|title='''[[Shom|Levant]]:'''|titlestyle=font-weight:normal;background:transparent;text-align:left;|
* ''Status quo ante bellum''
**[[Zangiylar]] qoʻshini gʻalabasi. 
}}
{{Collapsible list|title='''[[Iberiya yarim oroli|Iberiya]]:'''|titlestyle=font-weight:normal;background:transparent;text-align:left;|
* Salibchilar gʻalabasi.
}}
{{Collapsible list|title='''[[Markaziy Yevropa]]:'''|titlestyle=font-weight:normal;background:transparent;text-align:left;|
* Salibchilar gʻalabasi.
}}
|raqib1= {{Collapsible list|title= [[Muqaddas zamin]]da|titlestyle=font-weight:normal;background:transparent;text-align:left;|
'''Levantdagi Salibchilar davlatlari:'''
* {{flagicon image|Jerusalem early form.png|border=no|size=13px}} [[Quddus Qirolligi]]
* [[Tripoli Grafligi]]
* [[Antioxiya Knyazligi]]
'''Harbiy ordenlar:'''
* {{Flagicon image|Cross of the Knights Templar.svg|border=no|size=13px}} [[Tampliyer ritsarlari]]
* {{Flagicon image|Hospitalers.svg|border=no|size=13px}} [[Gospitalyer ritsarlari]]
* {{Flagicon image|Orde van het Heilig Graf Basis.png|border=no|size=13px}} [[Muqaddas Qabrning Muntazam Qonunlari]]
* {{Flagicon image|Lazarus cross.svg|border=no|size=13px}} [[Order of Saint Lazarus|Sent Lazarus ritsarlari]]
{{flagicon image|Red St George's Cross.svg|size=20px}} '''Salibchilar:'''
* {{flagicon image|Arms of the Kings of France (France Ancien).svg|border=no|size=13px}} [[Kapetinlar|Fransiya Qirolligi]]
** {{flagicon image|Arms of Flanders Ancient.svg|border=no|size=13px}} [[Flandriya Grafligi]]
** [[Counts and Dukes of Bar|Bar Grafligi]]
** {{flagicon image|Arms of Eudes de Bourgogne.svg|border=no|size=13px}} [[Burgundiya Gersogligi]]
** {{flagicon image|Bannière Maison Cornouaille.svg|size=13px}} [[Bretan Gersogligi]]
** {{flagicon image|Arms of Aquitaine and Guyenne.svg|border=no|size=13px}} [[Akvitaniya Gersogligi]]
*** [[Auvergne viloyati]]
* {{Flagicon image|Attributed Coat and Shield of Arms of Henry VI, Holy Roman Emperor (Codex Manesse).svg|border=no|size=13px}} [[Muqaddas Rim imperiyasi]]
** [[Shvabiya Gersogligi]]
** {{Flagicon image|Arms of the Archduchy of Austria.svg|border=no|size=13px}} [[Bavariya Gersogligi]]
** [[Quyi Lorraniya Gersogligi]]
** {{Flagicon image|BlasonLorraine.svg|border=no|size=13px}} [[Yuqori Lorraniya Gersogligi]]
** {{Flagicon image|Přemyslovci erb.svg|border=no|size=13px}} [[Bogemiya Gersogligi]]
** {{Flagicon image|Arms of the Archduchy of Austria.svg|border=no|size=13px}} [[Avstriya Markgrafligi]]
** {{Flagicon image|Coat of arms of the House of Alerami.svg|border=no|size=13px}} [[Montferrat Markgrafligi]]
** {{Flagicon image|Arms of the Archduchy of Austria.svg|border=no|size=13px}} [[Stiriya Markgrafligi]]
** [[Savoy Grafligi]]
** {{flagicon image|Arms of Eleanor of Provence.svg|border=no|size=13px}} [[Provans Grafligi]]
* {{flagicon image|Byzantine Calvary cross potent (transparent).png|border=no|size=10px}} [[Vizantiya imperiyasi]]
** {{flagicon image|Armoiries Leon II Arménie.svg|border=no|size=13px}} [[Kilikiya Armaniston Qirolligi]]
* [[Angliya Qirolligi]]
** {{flagicon image|Arms of William the Conqueror (1066-1087).svg|border=no|size=13px}} [[Normandiya Gersogligi]]
* [[Sitsiliya Qirolligi]]
* {{flagicon image|Flag of the Papal States (pre 1808).svg}} [[Papa davlatlari]]
'''Musulmon ittifoqchilar {{Small|(1149–[[Battle of Inab|Inab)]]}}:'''
* {{flagicon image|Flag of Nizari Ismaili state (1090-1162).svg|size=20px}} Suriyadagi [[Ismoiliylar davlati]] ([[Hashshoshiylar]])
}}
----
{{Collapsible list|title=Gʻarbiy front([[Rekonkista]])|titlestyle=font-weight:normal;background:transparent;text-align:left;|
* {{flagicon image|CoA of Portugal (1139-1247).svg|border=no|size=13px}} [[Portugaliya Qirolligi]]
* {{flagicon image|Royal arms of Aragon.svg|border=no|size=13px}} [[Barselona Grafligi]]
* {{flagicon image|Coat of Arms and Shield of León (1230-1284).svg|border=no|size=13px}} [[Kastiliya va Leon qirolligi]]
* {{flagicon image|Arms of the Kings of France (France Ancien).svg|border=no|size=13px}} [[Kapetinlar|Fransiya Qirolligi]]
* {{flagicon image|Coat of arms of Republic of Genoa (early).svg|border=no|size=13px}} [[Genuya Respublikasi]]
* {{flagicon image|Shield of the Republic of Pisa.svg|border=no|size=13px}} [[Piza Respublikasi]]
}}
----
{{Collapsible list|title=Vendiya salib yurishi|titlestyle=font-weight:normal;background:transparent;text-align:left;|
* {{Flagicon image|Attributed Coat and Shield of Arms of Henry VI, Holy Roman Emperor (Codex Manesse).svg|border=no|size=13px}} [[Muqaddas Rim imperiyasi ]]
** [[Saksoniya Gersogligi]]
** {{Flagicon image|Brandenburg Wappen.svg|border=no|size=13px}} [[Brandenburg Markgrafligi]]
** [[Meissen Markgrafligi]]
** [[Golshteyn Grafligi]]
** [[Gavelberg yepiskopligi]]
** [[Bremen arxiyepiskopligi]]
** [[Mainz arxiyepiskopligi]]
** [[Galbershtadt yepiskopligi]]
** [[Monster yepiskopligi]]
** [[Bishopric of Olomouc|Olmütz yepiskopligi]]
** [[Brandenburg yepiskopligi]]
** [[Merseburg yepiskopligi]]
* Yutlandiya-[[Daniya Qirolligi]]
* Zealand/Scania-[[Daniya Qirolligi]]
* {{flagicon image|POL Przemysł II 1295 COA.svg|border=no|size=13px}} [[Polsha Qirolligi]]
}}
|raqib2= {{Collapsible list|title=[[Yaqin Sharq]] davlatlari:|titlestyle=font-weight:normal;background:transparent;text-align:left;|
* [[Saljuqiylar Davlati]]
** {{flagicon image|Seljuk Empire.png|border=no|size=13px}} [[Koʻniya sultonligi|Rim sultonligi]]
** [[Zangiylar|Zangiylar Amirligi]]
** [[Buriylar sulolasi|Damashq Amirligi]]
* {{flagicon image|Abbassid banner.svg|size=20px}} [[Abbosiylar xalifaligi]]
* {{flagicon image|White flag 3 to 2.svg|size=20px}} [[Fotimiylar xalifaligi]]
* {{flagicon image|Flag of Nizari Ismaili state (1090-1162).svg|size=20px}} Suriyadagi [[Ismoiliylar davlati]] ([[Hashshoshiylar]])
}}
----
{{Collapsible list|title=Gʻarbiy front:|titlestyle=font-weight:normal;background:transparent;text-align:left;|
* [[Almoravid dynasty|Almoraviylar]]
** [[Taifa Badajoz]]
** [[Taifa Valensiya]]
** [[Taifa Mursiya]]
}}
----
{{Collapsible list|title=Vendlar va ittifoqchilari:|titlestyle=font-weight:normal;background:transparent;text-align:left;|
* [[Obotritlar Konfederatsiyasi]] ([[Obotritlar]], [[Vagrianlar]])
* [[Liutizian Konfederatsiyasi]]
'''Allies of Vendlar:'''
* {{flagicon image|POL województwo zachodniopomorskie COA.svg|border=no|size=13px}} [[Pomeraniya Gersogligi]]
}}
|raqib3=
|qomondon1= {{Collapsible list|title=Sharqiy front:|titlestyle=font-weight:normal;background:transparent;text-align:left;|{{Plainlist|
* [[Melisende, Queen of Jerusalem|Melisende of Jerusalem]]
* [[Quddus qiroli Balduin III]]
* [[Tripoli grafi Raymond II]]
* [[Puatyelik Raymond]]
* [[Lyudovik VII]] Fransiya qiroli ''va'' Akvitaniyalik Eleonora
* [[Thoros II, Prince of Armenia|Arman shahzodasi Toros II]]
* [[Raynald of Châtillon]]
* [[Theodwin of Santa Rufina|Theodwin]]
* [[Germaniya qiroli Konrad III]]
* [[Stiriyalik Ottokar III]]
* [[Manuel I Komnenos|Manuel I Komnenos]]
* [[Thierry, Count of Flanders|Flandriya grafi Alsakelik Tierry]]
* [[Angliya qiroli Stefan]]
* [[Anjulik Geoffrey V]]
* [[Vladislaus II,|Bogemiya gersogi Vladislaus II]]
* {{Flagicon image|Cross of the Knights Templar.svg|border=no|size=13px}} [[Robert de Kraon]]
* {{Flagicon image|Cross of the Knights Templar.svg|border=no|size=13px}} [[Everard des Barres]]
* [[Władysław II the Exile|Vladislaus II the Exile]]
* Ali ibn Wafaʼ{{KIA}} of [[Ismoiliylar davlati]]
----
* [[Sitsiliya qiroli Roger II]]}}}}
----
{{Collapsible list|title=Gʻarbiy front:|titlestyle=font-weight:normal;background:transparent;text-align:left;|{{Plainlist|
* [[Portugaliya qiroli Afonso I]]
* [[Kastiliya va Leon qiroli Alfonso VII]]
* [[Ramon Berenguer IV, Count of Barcelona|Barselona grafi Ramon Berenguer IV]]}}}}
----
{{Collapsible list|title=Vendiya salib yurishi:|titlestyle=font-weight:normal;background:transparent;text-align:left;|{{Plainlist|
* [[Henry the Lion]]
* [[Albert the Bear]]
* [[Daniyalik Kanute V ]]
* [[Daniyalik Shveyn III]]
* [[Fridrix I Barbarossa]]
* [[Gavelberglik Anselm]]
* [[Conrad, Margrave of Meissen|Conrad Buyuk Meissen]]
* [[Freyzinglik Otto]]
* [[Alfonso Jordan]]
* [[Matthias I, Duke of Lorraine|Lorraniya gersogi Matthias I]]
* [[Godfrey III, Count of Louvain|Louvain grafi Godfrey III]]
* [[Henry II, Duke of Austria|Avstriya gerogi Henry Jasomirgott]]
* [[Golshteynlik Adolf II]]}}}}
|qomondon2= {{Collapsible list|title=Sharqiy front:|titlestyle=font-weight:normal;background:transparent;text-align:left;|{{Plainlist|
* [[Mesud I|Mesud]]
* [[Imad al-Din Zengi]]
* [[Nur ad-Din (died 1174)|Nur ad-Din]]
* [[Sayf al-Din Ghazi I|Sayf al-Din Gʻozi]]
* [[Al-Muqtafi (Abbasid Caliph)|Al-Muqtafi]]
* [[Al-Hafiz]]}}
}}
----
{{Collapsible list|title=Gʻarbiy front:|titlestyle=font-weight:normal;background:transparent;text-align:left;|[[Tashfin ibn Ali]] <br /> [[Ibrahim ibn Tashfin]] <br /> [[Ishaq ibn Ali]] <br /> [[Abd al-Mu'min]]<br />
}}
----
{{Collapsible list|title=Vendlar va ittifoqchilari:|titlestyle=font-weight:normal;background:transparent;text-align:left;|[[Niklot]] <br /> [[Pribislav (Wagrian prince)|Vagriya shahzodasi Pribislav]] <br /> [[Ratibor I, Duke of Pomerania|Pomeraniya gersogi Ratibor]]
}}
|qomondon3=
|kuch1= Nemislar: 20,000 kishi{{sfn|Norwich|1995|pp=94–95}} <br /> Fransuzlar: 15,000 kishi{{sfn|Norwich|1995|pp=94–95}}
|kuch2= Umumiy:20,000 kishi
|kuch3=
|yoqotishlar1= 
|yoqotishlar2= 
|yoqotishlar3=
|umumiy_yoʻqotishlar= 
|ilova=
}}
'''Ikkinchi salib yurishi''' (1147—1150) [[Yevropa]]dan boshlangan ikkinchi yirik [[salib yurishi]] edi. Ikkinchi salib yurishi 1144-yilda [[Edessa Grafligi]]<nowiki/>ning Imodaddin Zengi qoʻshinlari tomonidan magʻlub etilishiga javob tariqasida boshlangan. Graflik Birinchi salib yurishi paytida (1096-1099) 1098-yilda Quddus qiroli Boldvin I tomonidan tashkil etilgan. U birinchi salibchilar davlati sifatida tashkil etilgan edi, ammo birinchi boʻlib magʻlubiyatga uchraydi.

Ikkinchi salib yurishi [[Rim papasi]] Yevgeniy III tomonidan eʼlon qilingan va Yevropa qirollari, yaʼni Fransiya qiroli [[Lyudovik VII]] va Germaniya qiroli Konrad III tomonidan boshqarilgan hamda boshqa bir qator Yevropa zodagonlari tomonidan qoʻllab quvvatlangan. Ikki qirolning qoʻshinlari Yevropa boʻylab mustaqil ravishda harakat qildi. [[Vizantiya imperiyasi|Vizantiya]] hududidan [[Onadoʻli]]ga oʻtib bordi va ikkala qoʻshin ham [[Saljuqiylar]] tomonidan alohida-alohida magʻlubiyatga uchratildi. Gʻarbiy nasroniylarning asosiy manbasi Deuil Odo va Suriya nasroniylarning manbasi ekanligini daʼvo qilgan Vizantiya imperatori Manuel I Komnenos salibchilar yurishlariga, xususan, Onadoʻlidagi yurishlariga yashirincha toʻsqinlik qilgani aytiladi yaʼni turklarni hujum qilishini ataylab buyurgani iddao qilinadi. Biroq, Vizantiyaliklar tomonidan salib yurishining bu gumon qilingan toʻsqinlik, ehtimol, imperiyani toʻsiq sifatida koʻrgan Odo tomonidan uydirilgan boʻlib, bundan tashqari, imperator Manuelning buni qilish uchun hech qanday siyosiy sababi yoʻq edi{{sfn|Magdalino|1993|pp=|p= 52}}. Lyudovik va Konrad qoʻshinlarining qoldiqlari [[Quddus]]ga yetib kelishdi va 1148-yilda [[Damashq]]ga notoʻgʻri hujum qiladilar va bu ularning chekinishi bilan yakunlandi. Oxir oqibat, sharqdagi salib yurishi salibchilar uchun omadsizlik, [[musulmonlar]]ning esa gʻalabasi boʻldi. Misr sultoni Salohiddin Ayubiy 1187-yilda salibchilardan Qudusni tortib oladi. <ref>{{Kitob manbasi |title=Bu maʼlumotlar 7-sinf darsligidagi 85-betdan olingan 2017-yilgi darlikdan |ref=bu malumot 7-sinf darsligidagi 85-betdan olingan 2017-yil}}</ref>Bu oxir-oqibatda Quddusning qulashiga asosiy taʼsir koʻrsatadi va bu XII (1189-1192) asr oxirida Uchinchi salib yurishining boshlanishiga sabab boʻladi.

Ikkinchi salib yurishida salibchilar Muqaddas Yerda oʻz maqsadlariga erisha olmadi, ammo boshqa joylarda gʻalabalarga erishdilar. Ulardan eng muhimi 1147-yilda 13 000 nafar flamand, friz, norman, ingliz, shotland va nemis salibchilarning birlashgan qoʻshiniga toʻgʻri keldi. Angliyadan kemada Muqaddas Zaminga yoʻlga chiqqan qoʻshin shu yerda toʻxtab, ularga yordam berdi. Kichikroq (7000 kishilik) portugal armiyasi Lissabonni egallagan va uning Mavriy aholisini quvib chiqargan.

== Edessaning qulashi, tayyorgarliklar ==

=== Edessaning qulashi ===
{{asosiy|Edessa qamali (1144)||||}}[[Fayl:Map Crusader states 1135-en.svg|thumb|280px|[[Yaqin Sharq]]<nowiki/>ning 1135-yildagi siyosiy xaritasi. Salibchilar davlatlari qizil belgi bilan belgilangan.]]
Birinchi salib yurishi va kichik 1101-yilgi salib yurishidan soʻng sharqda uchta Salibchilar davlati tashkil topdi: Quddus Salibchilar qirolligi, Antioxiya knyazligi va [[Edessa Grafligi]]. Toʻrtinchisi, Tripoli grafligi 1109-yilda tashkil etilgan. Edessa ularning eng shimoliysi edi, shuningdek, eng zaif va aholi soni kam edi. Shuning uchun u Ortoqiylar, Danishmendlar va [[Saljuqiylar|Saljuqiy turklari]] hukmronlik qilgan atrofdagi musulmon davlatlarining tez-tez hujumlariga uchragan{{sfn|Riley-Smit|2005|pp=50– 53}}. Bolduin II, keyin Edessa grafi va boʻlgusi graf Eddessalik (Kurteneylik) Joselin l 1104-yilda Harron jangidagi magʻlubiyatdan keyin asirga olindi. Bolduin ll va Joselin l 1122-yilda ikkinchi marta asirga olindi va 1125-yilgi Azaz jangidan keyin Edessa biroz tuzalib tiklanib olgan boʻlsa-da, Joselin 1131-yilda jangda halok boʻldi. Uning vorisi Edessalik Joselin II [[Vizantiya imperiyasi]] bilan ittifoq tuzishga majbur boʻldi, lekin 1143-yilda ham Vizantiya imperatori Ioann II Komnen va Quddus shohi Anju Fulk vafot etdi. Joselin, shuningdek, Tripoli grafi va Antioxiya shahzodasi bilan janjallashib, Edessani kuchli ittifoqchilarsiz qoldirdi{{sfn|Tyerman|2006|pp=185–189}}.

Ayni paytda, Mosul otabegi Imad ad-Din Zengi 1128-yilda [[Mosul]] va [[Damashq]] oʻrtasida bahslarga sabab boʻlgan Suriyaning hokimiyat kaliti boʻlgan [[Halab]]ni oʻz hukmronligiga qoʻshib olgan edi. Zengi ham, Qudduslik Bolduin II ham diqqatini Damashqqa qaratdi. Bolduin 1129-yilda ushbu shahar tashqarisida magʻlub boʻldi{{sfn|Tyerman|2006|pp=185–189}}. [[Buriylar sulolasi]] tomonidan boshqarilgan Damashq, keyinchalik 1139-1140-yilda Zengi shaharni qamal qilganida shoh Fulk bilan ittifoq tuzadi{{sfn|Runciman|1952|pp=227–228}}. Ittifoq yilnomachi Usoma ibn Munqid tomonidan muzokara qilingan<ref>[http://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k5440995n.image.r=Ous%C3%A2ma+ibn+Mounkidh.f203.langEN Ousâma ibn Mounkidh, un émir syrien au premier siècle des croisades, p.182 (BnFda)]</ref>‌‌.

1144-yil oxirida Joselin II ortoqiylar bilan ittifoq tuzib, Halabga qarshi ortoqiylar qoʻshinini qoʻllab-quvvatlash uchun deyarli barcha qoʻshini bilan Edessadan chiqib ketadi. Zengi 1143-yilgi Fulkning oʻlimidan unumli foydalanmoqchi boʻlib, Edessani qamal qilish uchun shimolga shoshildi, shundan soʻng 1144-yil 24-dekabrda bir oydan keyin ularni magʻlub etib Edessani qoʻlga oldi. Ierges Manassi, Millilik Filip va boshqalar Quddusdan yordam berish uchun yuborilgan, ammo juda kech yetib kelishgan. Joselin II graflikning omon qolgan qismini Turbesseldan turib boshqarishda davom etadi, ammo qolgan hududlar ham asta-sekin musulmonlar tomonidan bosib olindi yoki Vizantiyaga sotildi. Zengining oʻzi butun islom olamida ''"eʼtiqod himoyachisi", „al-Malik al-Mansur“, „gʻolib podshoh“'' sifatida maqtovlarga sazovor boʻlgan. U Edessaning qolgan hududlariga yoki Antioxiya knyazligiga qoʻrquv bilan hujum qilmadi. Mosuldagi voqealar uni uyiga qaytishga majbur qildi va u yana Damashqqa nazar tashladi. Biroq u 1146-yilda bir qul tomonidan [[Suiqasd|oʻldirilgan]] va oʻrniga Halabda uning oʻgʻli Nur ad-Din Zengi oʻtirgan{{sfn|Runciman|1952|pp=225 –244}}.

=== Papa chaqiruvi va fransuz rejalari ===
{{asosiy|Quantum praedecessores}}
[[Edessa Grafligi|Edessa]]<nowiki/>ning qulaganligi haqidagi xabarni Yevropaga 1145-yil boshida ziyoratchilar, soʻngra Antioxiya, Quddus va Armaniston elchixonalari olib kelishdi. Yepiskop Jabalalik Xyu bu haqda Papa Yevgeniy III ga xabar berdi, u oʻsha yilning 1-dekabrida ikkinchi salib yurishini boshlash uchun ''Quantum'' ''praedecessores (bizning ajdodlarimiz)'' chiqardi{{sfn|Tyerman|2006|pp=273–275}}. Xyu shuningdek, salibchilar davlatlari yordam berishidan umid qilgan Sharqiy nasroniy qirolining Papasiga aytdi: bu Prester Jonning birinchi hujjatlashtirilgan eslatmasi{{sfn|Runciman|1952|p=247}}. Yevgeniy Rimni boshqarmadi va uning oʻrniga [[Viterbo]] yashadi{{sfn|Tyerman|2006|p=289}}, lekin shunday boʻlsa-da, Ikkinchi salib yurishi birinchisiga qaraganda koʻproq uyushgan va markazlashtirilgan tarzda boshqariladi: qoʻshinlarga Yevropaning eng kuchli qirollari boshchilik qiladi va yoʻl oldindan rejalashtirilgan edi{{sfn|Tyerman|2006|p=298}}.

Yangi salib yurishi chaqiruviga dastlabki munosabat yomon edi va aslida [[Lyudovik VII|Fransiyalik Lyudovik VII]] yurishda ishtirok etishi aniq boʻlgach, uni qayta chiqarishga toʻgʻri keldi. Lyudovik VII, shuningdek, Papadan mustaqil ravishda yangi ekspeditsiya tashkil etish masalasini ham koʻrib chiqdi va 1145-yilda [[Burj]]dagi Rojdestvo saroyida buni eʼlon qildi. Lyudovik oʻzining salib yurishini yoki haqiqatdan ham ziyorat qilishni rejalashtirayotgani bahsli edi chunki u vafot etgan ukasi Filippga Muqaddas Yerga borishga vaʼda bergan edi. Lyudovik bu qarorni „Quantum Praedecessores“ haqida eshitmasidan avval mustaqil ravishda qabul qilgan boʻlishi mumkin. Har holda, Abbot Suger va boshqa zodagonlar Lyudovikning rejalarini yoqlamadilar, chunki u bir necha yilga qirollikdan ketishi mumkin edi. Lyudovik uni Yevgeniyga qaytargan Klervalik Bernard bilan maslahatlashdi. Oʻsha paytda Lyudovik papalik chaqiruvi haqida xabar topadi va Yevgeniy Lyudovikning salib yurishini ishtiyoq bilan qoʻllab-quvvatlaydi. Chaqiruv 1146-yil 1-martda qayta nashr etiladi va Yevgeniy Bernardga butun Fransiya boʻylab yangiliklarni vaʼz qilishga ruxsat berdi{{sfn|Tyerman|2006|pp=275–281}}.

=== Klervalik Avliyo Bernard ===
[[Fayl:Stained glass St Bernard MNMA Cl3273.jpg|150px|thumb|left|Vitrajdagi Avliyo Bernard, Yuqori Reyndan, 1450-yil.|alt=Stained glass image of a kneeling man with a halo holding an open book and a staff]]
Rim papasi fransuz abbati Klervalik Bernardga Ikkinchi salib yurishini vaʼz qilishni topshirdi va buning uchun Rim papasi Urban II Birinchi salib yurishiga bergan bir xil indulgensiyalarni berdi<ref>Ota Mari Gildas (1907). „[[wikisource:Catholic_Encyclopedia_(1913)/St._Bernard_of_Clairvaux|Sent. Bernard of Clairvaux]]“. „Katolik entsiklopediyasida“. '''2.''' Nyu-York: Robert Appleton kompaniyasi.</ref>. 1146-yilda [[Burgundiya]]dagi [[Vezelay|Vezelay shahri]]da kengash (Vezelay kengashi(1146)) chaqirilgan va Bernard 1146-yil 31-martda majlisda vaʼz qilgan. Fransiyalik [[Lyudovik VII]], uning rafiqasi Akvitaniyalik Eleanora va hozir boʻlgan knyazlar va lordlar muqaddas ziyoratchilarning xochini qabul qilish uchun Bernardning oyoqlariga sajda qildilar. Keyin Bernard Germaniyaga oʻtdi va uning deyarli har bir qadamida koʻpayadigan mojizalar haqida xabar berishi, shubhasiz, uning yurishining muvaffaqiyatiga hissa qoʻshdi. [[Speyer]]da Germaniyalik Konrad III va uning jiyani, keyinchalik Muqaddas Rim imperatori [[Fridrix I Barbarossa|Fridrix Barbarossa]] xochni Bernardning qoʻlidan oladi{{sfn|Rayli-Smit|1991|p=48}}. Rim papasi Yevgeniy jarayonni ragʻbatlantirish uchun shaxsan oʻzi Fransiyaga boradi{{sfn|Tyerman|2006|pp=275–281}}.

Bernard oʻzining gʻayratli shijoatiga qaramay, tabiatan aqidaparast ham, taʼqibchi ham emas edi. Birinchi salib yurishida boʻlgani kabi, vaʼz beixtiyor [[yahudiylar]]ga hujumlarga olib keldi. Rudolf ismli aqidaparast fransuz rohibi Reynlandiya, [[Kyoln]], [[Mayns]], [[Worms|Vorms]] va [[Speyer]]da yahudiylarning qirgʻin qilinishiga ilhomlantiradi. Rudolf yahudiylar Muqaddas Yerni qutqarish uchun ularga moliyaviy hissa qoʻshmaganliklarini daʼvo qilgan. Bernard, Kyolnlik Arnold I, Kyoln arxiyepiskopi va Mayns arxiyepiskopi Genrix I bu hujumlarga keskin qarshi edilar va shuning uchun Bernard muammoni hal qilish va olomonni tinchlantirish uchun Flandriyadan Germaniyaga yoʻl oldi. Keyin Bernard Rudolfni Maynsda topdi va uni tinchlantirishga muvaffaq boʻldi hamda uni monastiriga qaytaradi{{sfn|Tyerman|2006|pp=281–288}}.

== Aloqador Yevropa salib yurishlari ==
=== Vendiya salib yurishi ===

Ikkinchi salib yurishi chaqirilgach, koʻplab janubiy nemislar koʻngilli ravishda [[Muqaddas zamin|Muqaddas zaminga]] salib yurishlarini boshladilar. Shimoliy Germaniya sakslari esa buni xohlamadilar. Ular 1147-yil 13-martda [[Frankfurt]]da boʻlib oʻtgan ''Imperial Diet'' yigʻilishida Avliyo Bernardga butparast slavyanlarga qarshi yurish qilish istagini aytishdi. Sakslarning rejasini maʼqullagan Yevgeniy 13-aprelda ''Divina dispensatione'' nomi bilan mashhur boʻlgan Papa chaqiruvini eʼlon qildi. Bu chaqiruv turli xil salibchilarning diniy mukofotlari oʻrtasida hech qanday tafovut boʻlmasligi kerakligini aytdi. Butparast slavyanlarga qarshi salib yurishiga, birinchi navbatda, [[Danlar|daniyaliklar]](german qabilasi), [[sakslar]] va [[polyaklar]] ixtiyoriy ravishda qatnashgan edilar{{sfn|Davies|1996|p=362}}. Shuningdek, ular orasida [[Bogemiya|bogemiyalik]]lar ham edi{{sfn|Herrmann|1970|p=326}}. Papa legati, Gavelberglik Anselm umumiy qoʻshin qoʻmondonligiga ega edi. Yurishlarga Askaniylar, Vettin va Schauenbergerlar (Schauenberg va Golshteyn graflari) kabi sakson oilalari boshchilik qilgan{{sfn|Herrmann|1970 |p=328}}.

Germaniyaning salib yurishidagi ishtirokidan xafa boʻlgan Obotritlar 1147-yil iyun oyida Golshteyndagi Vagriya shahriga birinchilardan boʻlib bostirib kirishdi va bu 1147-yil yoz oxirida salibchilarning yurishiga olib keldi. Obotritlarni nasroniylar hududidan quvib chiqargandan soʻng, salibchilar [[Dobin am See|Dobin]]dagi Obotrit qal’asini va [[Demmin]]dagi Liutizian qal’asini nishonga oldilar. Dobinga hujum qilgan kuchlar tarkibiga daniyaliklardan Kanute V va Shveyn III, Adalbert II, Bremen arxiyepiskopi va Saksoniya Gersogi Genrix Arslon kiradi. Baʼzi salibchilar qishloqlarni vayron qilishni qoʻllab-quvvatlaganlarida, boshqalari „Biz oʻz yurtimizni vayron qilayotgan yer va biz xalqimizga qarshi kurashayotgan xalq emasmi?“{{sfn|Christiansen|1997|p=55}}. Sakson qoʻshinlari butparastlar boshligʻi Niklot Dobin garnizonini suvga choʻmdirishga qaror qilgach, Genrix Arslon chekinishga majbur boʻldi.

Muvaffaqiyatsiz Demmin qamalidan soʻng, salibchilar kontingenti margravlar tomonidan Pomeraniyaga hujum qilish uchun yoʻnaltirildi. Ular tez orada nasroniylar shahri [[Shchetsin|Shchetsinga]] yetib kelishdi va salibchilar yepiskopi Pomeraniyalik Adalbert va Pomeraniya shahzodasi Ratibor I bilan uchrashgandan keyin tarqalib ketishdi. Klervalik Bernardning soʻzlariga koʻra, salib yurishining maqsadi butparast slavyanlarga qarshi „xudoning yordami bilan ular yo oʻzgartirilishi yoki yoʻq qilinishiga qadar“ jang qilishlari kerak edi{{sfn|Christiansen|1997|p=53}}.

Biroq, salib yurishi Vendlarning koʻpchiligini oʻzgartirishga erisha olmadi. Sakslar Dobinda asosan diniy oʻzgarishlarga erishdilar, chunki nasroniy qoʻshinlari tarqalib ketganidan keyin slavyanlar oʻzlarining butparastlik eʼtiqodlariga qayta murojaat qilishdi. Pomeraniyalik Albert „Agar ular nasroniylik eʼtiqodini mustahkamlash uchun kelgan boʻlsalar… ular buni qurol bilan emas, balki vaʼz qilish orqali qilishlari kerak edi“ deya tushuntirish beradi{{sfn|Christiansen|1997|p=54}}.

Salib yurishining oxiriga kelib, Meklenburg va Pomeraniya qishloqlari, ayniqsa, Genrix Arslon qoʻshinlari tomonidan talon-toroj qilindi va koʻp qon toʻkilib, aholisi qirgʻin qilindi{{sfn|Barraclough|1984|p=263}}. Bu kelgusi oʻn yilliklarda koʻproq nasroniy gʻalabalarini olib kelishga yordam beradi. Slavyan aholisi ham ishlab chiqarish usullarining koʻp qismini yoʻqotib, ularning kelajagiga qarshiliklarini paydo qilishdi{{sfn|Herrmann|1970|p=327}}.

=== Rekonkista va salibchilar tomonidan Lissabon, Almeriya va Tortosaning bosib olinishi ===
{{asosiy|Lissabon qamali|Tortosa qamali (1148)}}

[[Fayl:Siege of Lisbon - Muslim surrender.jpg|thumb|''"Gersog Genrix Afonso tomonidan Lissabonning qamal qilinishi"'' Joaquim Rodrigues Braga tomonidan chizilgan(1840-yil).|alt=Painting of a group of men clustered around a seated man in armor wearing a crown. Kneeling before the seated man is another man, with a third man standing between the two men and pointing at the kneeling man.]]

1147-yil bahorida Rim papasi [[Rekonkista]] kontekstida salib yurishini [[Iberiya yarim oroli|Iberiya yarim oroligacha]] kengaytirishga ruxsat berdi. U, shuningdek, Leon va Kastiliya hukmdori Alfonso VII ga [[Mavrlar]]ga qarshi yurishlarini Ikkinchi salib yurishining qolgan qismilari sifatida tenglashtirishiga ruxsat berdi{{sfn|Rayli-Smit|1991|p=48}}. 1147-yil may oyida, salibchilarning birinchi kontingenti Angliyadagi Dartmut shahridan Muqaddas Yerga joʻnab ketdi. Noqulay ob-havo kemalarni 1147-yil 16-iyun kuni shimoliy [[Portu]] qirgʻogʻida toʻxtashga majbur qildi. U yerda ular Portugaliya qiroli Afonso I bilan uchrashishga qaror qilishdi{{sfn|Runciman|1952|p=258}}.

Salibchilar qirolga [[Lissabon]]ga hujum qilishga yordam berishga kelishib olishdi va ularga shahar mollarini talon-toroj qilishi va ozod qilinishi kutilgan mahbuslar uchun toʻlovni taklif qilishdi. Biroq salibchilarning bir qismi 1142-yilda Lissabonni qamal qilish paytida portugal va shimoliy salibchilarning birgalikdagi kuchlari tomonidan shaharga qilgan muvaffaqiyatsiz urinishlarini eslab, yordam berishga ikkilanib turishdi<ref>Villegas-Aristizábal (2013)), 7-20-betlar.</ref>. 1147-yildagi Lissabon qamali 1-iyuldan 25-oktyabrgacha davom etdi, toʻrt oydan soʻng Mavriya hukmdorlari, birinchi navbatda, shahar ichidagi ochlik tufayli taslim boʻlishga rozi boʻlishdi. Salibchilarning aksariyati yangi bosib olingan shaharga joylashdi, biroq ularning bir qismi, Muqaddas Zamin tomon suzishda davom etishdi{{sfn|Runciman|1952|p=258}}. Ularning baʼzilari, avvalroq ketgan edilar va oʻsha yilning boshida Santaremni bosib olib ularga yordam berishgan edi. Keyinchalik ular Sintra, Almada, Palmela va Setubalni zabt etishga yordam berishdi va ularga bosib olingan yurtlarda qolib, u yerda oʻrnashib, avlod koʻrishlariga ruxsat berildi.

[[Pireney yarim oroli]]<nowiki/>ning boshqa qismida deyarli bir vaqtning oʻzida qirol Leonlik Alfonso VII, Barselona grafi Ramon Berenguer IV va boshqalar Kataloniya, Leon, Kastiliya va fransuz salibchilarning aralash qoʻshiniga boshchilik qilganlar va boy port shahar [[Almeria|Almeryia]]ni bosib olishdi. Shahar Genuya-Pizan dengiz floti koʻmagida 1147-yil oktyabrda bosib olindi{{sfn|Riley- Smit|1991|p=48}}.

Keyin Ramon Berenguer IV Almoravid Taifa qirolligining [[Valensiya qirolligi|Valensiya]] va Mursiya yerlariga bostirib kirdi. Portugaliyaliklarga Lissabonni egallashda yordam bergan salib yurishlari kuchlarining bir qismini Barselona grafi va ingliz papasining elchisi Nikolas Breakspir tomonidan taklif qilingan Tortosa qamalida (1148) ishtirok etishga daʼvat etildi. Ular 1148-yil dekabrda Tortosani 5 oylik qamaldan soʻng fransuz, reyn, flamand, anglo-normanlar va genuya salibchilari yordamida yana qoʻlga kiritdi. Koʻp sonli salibchilar qoʻshinlari yangi qoʻlga kiritilgan shahar ichidagi va uning atrofidagi yerlar bilan taqdirlandilar<ref>Villegas-Aristizabal (2009), 97-80</ref>. Keyingi yil, [[Fraga]], Lleida va [[Mequinenza]] kabi Segre va [[Ebro]] daryolarining qoʻshilishidagi hududlar qoʻlga kiritildi{{sfn|Rayli-Smit|1991|p=126}}.

== Kuchlar ==
=== Musulmonlar ===
 

Odatda musulmon davlatlarining qoʻshini tarkibi juda yaxshi tayyorgarlikka ega boʻlgan va juda yaxshi qurollangan etnik [[Turkiy xalqlar|turk]] askarlaridan iborat edilar. Islom Yaqin Sharqidagi harbiy tizimning asosini har bir tumanda maʼlum miqdordagi qoʻshinlarni qoʻllab-quvvatlovchi ''[[iqto]]'' yerlar tizimi tashkil etilgan edi. Urush boʻlgan taqdirda, odatda [[Rais|"rais"]] (boshliq) qoʻmondonligi ostidagi shaharlarda joylashgan va odatda etnik [[arab]]lardan iborat boʻlgan „ahdas“ harbiylari, qoʻshinlar sonini koʻpaytirishga chaqirilardi. „Ahdas“ harbiylari, garchi yaxshi tayyorgarlikka ega turk qoʻshinlariga qaraganda kamroq tayyorgarlik koʻrgan boʻlsa-da, koʻpincha din, ayniqsa „[[jihod]]“ tushunchasi ularning jangovar qobiliyatini oshirishga juda kuchli turtki boʻlgan. Qoʻshimcha yordam uchun turkman va kurd yordamchi kuchlari kelar edi, garchi bu kuchlar kuchli intizomga moyil boʻlsa ham, ular urush paytida chaqirilishi mumkin edi{{sfn|Nikol|2009|pp=28 –30}}.

1138-1149-yillarda [[Damashq]] ''otabegi'' Muin ad-Din Anur, kuchli musulmon sarkardasi edi. Oʻsha paytda Damashq Burid amirlari tomonidan idora qilingan. Ammo Damashq harbiylariga qoʻmondonlik qilgan Anur shaharning haqiqiy hukmdori edi. Tarixchi Devid Nikol Anurni qobiliyatli general va diplomat, shuningdek, sanʼat homiysi sifatida ham tanilganini eʼtirof etgan. Buridlar sulolasi 1154-yilda Zengiylar sulolasi tomonidan agʻdarilganligi sababli, Anurning Ikkinchi salib yurishini qaytarishdagi roli Zengiylarga sodiq tarixchilar va yilnomachilar tomonidan Anurning raqibi, Halab amiri Nur ad-Din Zengiyga hurmat koʻrsatilishi bilan uning nomi katta darajada oʻchirildi{{sfn|Nikol|2009|pp= 19–21}}.

=== Salibchilar ===
Germaniya qoʻshini 20 000 ga yaqin ritsardan iborat edi, fransuz qoʻshinlarida qirol yerlaridan 700 ga yaqin ritsarlar bor edi, zodagonlar esa kamroq ritsarlarni tarbiyalagan, Quddus qirolligida esa 950 ga yaqin harbiy va 6000 ta piyoda askari bor edi{{sfn|Nikol|2009|p= 24}}.

Fransuz ritsarlari otda, nemis ritsarlari esa piyoda jang qilishni afzal koʻrar edilar. Vizantiya yunonlari yilnomachisi Jon Kinnamos shunday deb yozgan edi „Fransuzlar, ayniqsa, otda tartibli va nayza bilan hujum qilishga qodir, ularning otliq qoʻshinlari tezligi boʻyicha nemislarnikidan oshib ketadi. Ammo nemislar fransuzlardan koʻra yaxshiroq piyoda jang qila oladilar va ulkan qilichlardan foydalanishda ustundirlar“{{sfn|Nicolle|2009|pp= 26–27}}.

Konrad III jasur ritsar hisoblanar edi, ammo koʻpincha inqiroz paytlarida qatʼiyatsiz deya taʼriflangan{{sfn|Nikol|2009|p=17}}. [[Lyudovik VII]] ning nozik tarafi xudojoʻy nasroniy ekanligi boʻlib, u siyosat yoki janglardan koʻra koʻproq rafiqasi Akvitaniyalik Eleonorani sevganligi sababli Klervalik Bernard kabi zamondoshlari tomonidan tez-tez hujumlarga uchragan{{sfn|Nicolle|2009|p=18}}.

Angliya qiroli Stiven oʻz qirolligidagi ichki nizolar tufayli Ikkinchi salib yurishida qatnasha olmadi{{sfn|Shmieder|O'Doherty|2015|pp=121–138}}. Shu bilan birga, qirol Shotlandiyalik David I oʻz fuqarolari tomonidan salib yurishiga qoʻshilishdan qaytarildi{{sfn|Cowan|Mackey|Macquarrie|1983|p=18}}.

== Sharqdagi salib yurishi ==
[[Fayl:Deuxième croisade.JPG|thumb|Ikkinchi salib yurishi xaritasi.]]

Zengining oʻldirilishidan soʻng Joselin II Edessa shahrini qaytarib oldi va qal’ani qamal qildi, ammo 1146-yil noyabrda Nurad-Din uni magʻlub etdi. 1147-yil 16-fevralda fransuz salibchilari oʻz yoʻnalishini muhokama qilish uchun [[Étampes-sur-Marne|Etampes]]<nowiki/>da uchrashdilar. Nemislar allaqachon Vengriya orqali quruqlikka chiqishga qaror qilishgan edi. Ular dengiz yoʻlini siyosiy jihatdan amalga oshirib boʻlmas deb hisoblashgan, chunki Sitsiliyalik Rojer II Konradning dushmani edi. Fransuz zodagonlarining koʻpchiligi ularni [[Vizantiya imperiyasi]] orqali olib oʻtadigan quruqlik yoʻliga ishonmadi, chunki bu yoʻl hali ham Birinchi salib yurishi davridagi yoʻqotishlar hisobiga haligacha mavqeiga putur yetmoqda edi. Shunga qaramay, fransuzlar Konradga ergashishga va 15-iyunda yoʻlga chiqishga qaror qilishdi. Rojer II xafa boʻldi va bundan buyon ishtirok etishdan bosh tortdi. Fransiyada Abbot Suger [[Étampes-sur-Marne|Etampesdagi]] katta yigʻilish tomonidan (va Rim papasi tomonidan tayinlangan) salib yurishida qirol yoʻqligi paytida oʻrinbosarlardan biri sifatida harakat qilish uchun saylangan. Germaniyada keyingi vaʼzni Ebraxlik Adam amalga oshirdi va Freyzinglik Otto ham xochni olishga muvaffaq boʻldi. Nemislar [[Pasxa]]da yoʻlga chiqishni rejalashtirishgan, ammo may oyigacha ketishmagan{{sfn|Runciman|1952|pp= 257, 259}}.

=== Germaniya yoʻnalishi ===
Nemis salibchilari Papa legati va [[Kardinal (ruhoniy)|kardinal]] Santa Rufinalik Teodvin hamrohligida [[Konstantinopol]]da fransuzlar bilan uchrashishni maqsad qilganlar. Shtiriya hukmdori Ottokar III [[Vena]]da Konradga qoʻshildi va Konradning dushmani Vengriyadagi Geza II ularga zarar yetkazmasdan oʻtishlariga ruxsat berdi. 20 000 kishilik nemis armiyasi Vizantiya hududiga kelganida, imperator Manuel I Komnenos ularni hujum qilishidan qoʻrqib, Vizantiya qoʻshinlarini dushmandan himoya qilish uchun shay holatga keltirildi. Baʼzi itoatsiz nemislar bilan qisqa muddatli toʻqnashuv [[Plovdiv|Filipopolis]] yaqinida va [[Adrianopol]]da boʻlib oʻtdi, u yerda Vizantiya generali Konradning jiyani Prosux, boʻlajak imperator [[Fridrix I Barbarossa|Fridrix l Barbarossa]] bilan jang qildi. Nemis askarlarining bir qismi esa sentyabr oyi boshida suv toshqinida halok boʻlgan. Biroq 10-sentyabrda ular Manuel I bilan munosabatlari yomon boʻlgan boʻlsada [[Konstantinopol]]<nowiki/>ga yetib kelishdi, natijada Konstantinopol jangi sodir boʻldi, shundan soʻng nemislar [[Kichik Osiyo yarim oroli|Kichik Osiyo]]<nowiki/>dan imkon qadar tezroq oʻtib olishlari kerakligiga ishonchlari hosil edi{{sfn|Nicolle|2009|pp= 42}}. Manuel Konraddan oʻz qoʻshinlarining bir qismini ortda qoldirib, Gretsiya shaharlarini talon-toroj qilayotgan Rojer II hujumlaridan himoyalanishida yordam berishini soʻraydi. Lekin Konrad Rojerning dushmani boʻlishiga qaramay, bunga rozi boʻlmadi{{sfn|Runciman|1952|pp= 259–267}}.

Kichik Osiyoda Konrad fransuzlarni kutmaslikka qaror qildi, balki [[Koʻniya sultonligi]] poytaxti [[Koʻniya]] shahri tomon yurish qildi. Konrad oʻz qoʻshinini ikki qismga boʻldi. Vizantiya imperiyasining Kichik Osiyodagi gʻarbiy viloyatlaridagi hududlarining katta qismi haqiqatda sust boshqariladigan hududlar edi va viloyatlarning aksariyati turk koʻchmanchilari tomonidan nazorat qilinuvchi kimsasiz yerlardan iborat edi{{sfn|Nikol|2009|pp= 43}}. Konrad Onadoʻliga qarshi yurishining davomiyligini kam baholadi va baribir imperator Manuelning obroʻsi Onadoʻlida haqiqatdan ham kattaroq deb taxmin qildi{{sfn|Nicolle|2009|pp= 46}}. Konrad ritsarlar va eng yaxshi qoʻshinlarni olib chiqdi va Freyzinglik Otto bilan birga chodirdagi qoʻshinni qirgʻoq yoʻli boʻylab kuzatuvga joʻnatdi{{sfn|Nikol|2009|pp= 46}}. Saljuqiylar 1147-yil 25-oktyabrda Dorileyumdagi ikkinchi jangda qirol Konrad qoʻshinini deyarli butunlay qirib tashladi{{sfn|Rayli-Smit|1991|p= 50}}.

Jangda turklar oʻzlarining odatiy taktikasini qoʻlladilar, goʻyo orqaga chekinish qildilar va keyin ularni taʼqib qilish uchun asosiy armiyadan ajralib chiqqan nemis otliqlarining kichik qoʻshiniga hujum qilish uchun qaytib kelishdi. Konrad asta-sekin Konstantinopolga chekinishni boshladi, uning qoʻshini har kuni turklar tomonidan taʼqib qilinar edi, ular bosqinchilar hujumlariga uchrab, qoʻshinining orqa qismini magʻlub etishadi{{sfn|Nicolle|2009|pp= 47}}. Ular bilan toʻqnashuvda boʻlgan Konradning oʻzi ham yaralandi. Qirolning oʻgay ukasi yepiskop Freyzinglik Otto boshchiligidagi nemis kuchlarining boshqa boʻlinmasi janubga [[Oʻrta Yer dengizi|Oʻrtayer dengizi]] sohiliga yoʻl oldi va 1148-yilning boshida xuddi shunday magʻlubiyatga uchradi{{sfn|Runciman|1952|pp= 267–270}}. Otto boshchiligidagi qoʻshin 1147-yilning 16-noyabrida noqulay qishloqlardan oʻtayotganda oziq-ovqatlari tugab qolgan va saljuqiy turklar tomonidan 1147-yil 16-noyabrda Laodikiya yaqinida pistirmaga uchragan{{sfn|Nikol|2009|pp= 46}}.

=== Fransuz yoʻnalishi ===
[[Fayl:C croisade2 Louis7.jpg|thumb|200px|Fransiya qiroli [[Lyudovik VII]].]]

Fransuz salibchilari [[Metz|Metzdan]] 1147-yil iyunida Lyudovik, Flandriya grafi Elzaslik Terri, Barlik Renaut I, Savoyalik Amadey III va uning ukasi Monferratlik Uilyam V, Overnlik Uilyam VII va boshqalar boshchiligida [[Lotaringiya]], [[Burgundiya]] va [[Akvitaniya]] qoʻshinlari bilan birga joʻnab ketishgan edi. Tuluzalik Alfons boshchiligidagi [[Provence|Provans]] qoʻshinlari avgustgacha kutishni va dengiz orqali oʻtishni tanladilar. [[Worms|Vormsda]] Lyudovik [[Normandiya]] va Angliyadan kelgan salibchilar bilan birlashdi. Ular Konradning yoʻlini tinchgina kuzatib borishdi, Geza Lyudovik muvaffaqiyatsiz venger bosqinchisi Boris Kalamanosga oʻz armiyasiga qoʻshilishga ruxsat berganini bilganida, Lyudovik va [[Vengriya]] qiroli Geza bilan toʻqnashuv yuzaga kelgan. Vizantiya hududidagi munosabatlar ham ayanchli edi va qolgan fransuzlardan oldinda yurgan Lotaringiyaliklar ham yoʻlda uchrashgan zaif nemis qoʻshini bilan toʻqnash kelishdi{{sfn|Runciman|1952|pp=259– 263}}.

Lyudovik VII va Manuel I oʻrtasidagi dastlabki muzokaralardan beri Manuel Rumga qarshi harbiy yurishini toʻxtatib, dushmani Sulton Mesud I bilan sulh tuzdi. Manuel buni Birinchi salib yurishidan beri oʻgʻirlik va xiyonat bilan shuhrat qozongan va [[Konstantinopol]]da mash’um rejalar uyushtirganlikda gumon qilinayotgan salibchilardan oʻz imperiyasini himoya qilish uchun qildi. Shunga qaramay, Manuelning fransuz armiyasi bilan munosabatlari nemislarga qaraganda bir oz yaxshiroq edi shuning uchun Lyudovik Konstantinopolda dabdabali mehmon boʻldi. Fransuzlarning bir qismi Manuelning saljuqiylar bilan tuzgan sulhidan gʻazablanib, Rojer II bilan ittifoq tuzishga va Konstantinopolga hujum qilishga chaqirdi, biroq Lyudovik ularni toʻxtatib qoladi{{sfn|Runciman|1952|pp=268–269}}.

[[Fayl:Manuelcomnenus.jpg|thumb|left|Imperator Manuel I.|alt= Chiroyli shlyapa bilan tikilgan liboslar kiygan, tik turgan erkak. Uning boshida halo bor va bir qoʻlida uzun tayogʻini ushlab turibdi.]]

Savoy, Auvergne va Monferrat qoʻshinlari Italiya orqali quruqlik yoʻlini bosib oʻtdi, [[Brindisi (provinsiya)|Brindisidan]] [[Durazzano|Duratsoga]] oʻtib, Konstantinopolda Lyudovik bilan qoʻshildilar va butun armiya [[Bosfor|Bosfor boʻgʻozi]] orqali kemalarda [[Kichik Osiyo]]ga oʻtishdi. Nemislar Ikoniyani ([[Koʻniya|Koʻniyani]]) egallab olganligi haqidagi mish-mishlar yunonlarni ruhlantirdi, ammo Manuel Lyudovikga Vizantiya qoʻshinlarini berishdan bosh tortdi. Sitsiliyalik Rojer II endigina Vizantiya hududiga bostirib kirganligi sababli Manuel [[Peloponnes]]dagi barcha qoʻshinlariga muhtoj edi. Shunday qilib, nemislar ham, fransuzlar ham Birinchi salib yurishi qoʻshinlaridan farqli oʻlaroq, [[Vizantiya imperiyasi|Vizantiya]] yordamisiz Osiyoga kirdilar. Manuel bobosi Aleksey I dan oʻrnak olib, fransuzlar bosib olgan har qanday hududni imperiyaga qaytarishiga qasamyod qildirdi{{sfn|Runciman|1952|p= 269}}.

Fransuzlar Konrad armiyasining qoldiqlari bilan Lopadionda uchrashdilar va Konrad Lyudovik qoʻshiniga qoʻshildi. Ular Freyzinglik Otto yoʻlidan yurib, Oʻrtayer dengizi sohiliga yaqinlashib, dekabr oyida [[Efes]]ga yetib kelishdi va u yerda turklar ularga hujum qilishga hozirlik koʻrayotganini bilishadi. Manuel shuningdek, Lyudovikning yoʻlda qilgan talonchilik va bosqinchiliklaridan shikoyat qilib, elchilarni yuboradi shuning uchun endi Vizantiyaliklarning turklarga qarshi ularga yordam berishiga kafolat yoʻq edi. Bu orada Konrad kasal boʻlib, Konstantinopolga qaytib keldi, u yerda Manuel shaxsan oʻzi uning huzuriga tashrif buyuradi va Lyudovik turk hujumi haqidagi ogohlantirishlarga eʼtibor bermay, omon qolgan fransuz va nemislar bilan Efesdan chiqib ketdi. Turklar haqiqatan ham kutilgan hujumni amalga oshiradilar, lekin 1147-yil 24-dekabrda boʻlib oʻtgan Efes jangida fransuzlar gʻalaba qozonishdi{{sfn|Runciman|1952|pp= 270–271}}. Shu oyda Meander jangida fransuzlar turklarning yana bir hujumini toʻxtatdilar.

Ular Likusdagi Laodikiyaga 1148-yil yanvar oyining boshida, xuddi shu hududda Freyzinglik Otto armiyasi yoʻq qilinganidan soʻng yetib kelishdi{{sfn|Rayli-Smit|1991|p=51}}. Savoylik Amadey qoʻmondonligi ostida qoʻshin avangardi Kadmus togʻi jangida asosiy qoʻshindan ajralib chiqadi. Lyudovik qoʻshinlari turklar tomonidan katta yoʻqotishlarga uchragan (1148-yil 6-yanvar). Lyudovikning oʻzi, Deuillik Odoning soʻzlariga koʻra, qoyagaga chiqqan, turklar uni payqamaganligi sababli eʼtiborsiz qoldirgan va turklar keyingi hujumga oʻtishmadi, shundan soʻng fransuzlar [[Antaliya|Adaliya]]ga yoʻl olishdi, turklar doimiy ravishda uzoqdan taʼqib qilishdi, ular fransuzlarning oʻzlari va otlari uchun oziq-ovqat toʻldirishiga yoʻl qoʻymaslik uchun yerni yoqib yubordilar. Lyudovik endi quruqlikda davom etishni istamadi va Adaliyada flot yigʻib, Antioxiya tomon suzib ketishga qaror qiladi{{sfn|Rayli-Smit|1991|p= 50}}. Boʻronlar sababli yurish bir oyga kechiktirilgandan soʻng, koʻpchilik tomonidan vaʼda qilingan kemalar umuman kelmadi. Lyudovik va uning sheriklari kemalarni oʻzlari uchun talab qilishdi, qolgan qoʻshin esa Antioxiyaga uzoq yurishni davom ettirishi kerak edi. Armiya turklar tomonidan yoki kasallik tufayli deyarli butunlay yakson qilingan{{sfn|Runciman|1952|pp= 272–273}}.

=== Quddusga yurish ===
[[Fayl:RaymondOfPoitiersWelcomingLouisVIIinAntioch.JPG|thumb|Antioxiyada [[Lyudovik VII]] ning Puatyelik Raymond tomonidan kutib olinishi.|alt= Shahar darvozasi oldida uchrashgan ikki kishining surati. Ikkala erkak ham boshqa odamlarning olomon oldida. Chapdagining boshi yalang, bir qoʻlida shlyapasini ushlab, koʻk rangli kashta kiygan va toj kiygan ikkinchi figuraga taʼzim qiladi.]]

Boʻronlar tufayli yurish kechiktirilgan boʻlsa-da, Lyudovik oxir-oqibat 19-martda Antioxiyaga etib keldi. Savoylik Amadey yoʻlda [[Kipr]]da vafot etgan edi. Lyudovikni Eleonoraning amakisi Puatyelik Raymond kutib oldi. Raymond undan turklardan himoya qilishga yordam berishini va Edessaga kirish eshigi boʻlgan musulmon shahri [[Halab]]<nowiki/>ga qarshi yurishda unga hamroh boʻlishini kutgan edi, biroq Lyudovik buni rad etdi va oʻzining harbiylari va salibchilarni bir joyga yilishdan koʻra Quddusga qilgan ziyoratini tugatishni afzal koʻrdi{{sfn|Brundage|1962|pp= 115–121}}. Eleonora u yerda yashashdan zavqlandi, lekin amakisi undan oila yerlarini koʻpaytirishni va Lyudovik boshchilik qilayotgan salibchilar qoʻshini bilan yordam berishdan bosh tortsa qirol bilan ajrashishni iltimos qildi{{sfn|Nikol|2009|p= 54}}. Bu davrda Raymond va Eleanora oʻrtasidagi munosabatlar haqida mish-mishlar tarqaldi, bu Lyudovik va Eleanora oʻrtasidagi nikohda keskinlikni keltirib chiqardi{{sfn|Nikol|2009| pp= 18, 54}}. Lyudovik hibsga olingan Eleanora bilan Antioxiyadan tezda Tripoli Grafligiga joʻnadi. Ayni paytda, Freyzinglik Otto va uning qoʻshinlarining qoldiqlari aprel oyining boshida Quddusga yetib kelishadi va oradan koʻp oʻtmay Konrad ham yetib keldi{{sfn|Rayli-Smit|1991|pp= 49–50}}. Fulk, Quddusning Lotin Patriarxini Lyudovikga ularga qoʻshilishga taklif qilish uchun yuborgan. Lissabonda toʻxtagan flot, shuningdek, Alfonso Jordan,  Tuluza grafi qoʻmondonligi ostida Yevropani tark etgan Provansliklar ham shu vaqtda yetib keldi. Alfonsoning oʻzi Quddusga etib bormadi, u [[Qayseri|Qaysariyada]] vafot etgan, goʻyoki graflikdagi siyosiy intilishlaridan qoʻrqqan jiyani Tripolilik Raymond II tomonidan zaharlangan. Raymond Alfonsoni zaharlagani haqidagi daʼvo Provans qoʻshinlarining katta qismini ortga qayishiga va uyilariga joʻnab ketishiga sabab boʻldi{{sfn|Nikol|2009|p= 54}}. Salib yurishining asl markazi [[Edessa Grafligi|Edessa]] edi. Ammo Qirol Bolduin III va Templiyer ritsarlarining asosiy maqsadi [[Damashq]] edi{{sfn|Brundage|1962|pp=115–121}}.

Salibchilarning kelishiga javoban Damashq amiri Muiniddin Unur urushga qizgʻin tayyorgarlik koʻra boshladi, Damashq istehkomlarini mustahkamladi, oʻz shahriga qoʻshin kiritishni buyurdi va Damashqning suv manbalariga olib boradigan yoʻllar vayron qilingan yoki boshqa tomonga burib yuborilgan. Unur [[Halab]] va [[Mosul]]<nowiki/>ning Zangiylar hukmdorlaridan (odatda uning raqiblari boʻlgan) yordam soʻradi, ammo bu davlatlar kuchlari Damashqdan tashqaridagi janglar uchun oʻz vaqtida yetib kelmagan. Zangiylar hukmdorlari raqibi Unur oʻz shahrini salibchilarga boy berib qoʻyishi mumkin degan fikrda Damashqqa qoʻshin yuborishni kechiktirgani deyarli aniq edi{{sfn|Nikol|2009|p= 55}}.

=== Akka yaqinidagi Palmareya kengashi ===

Quddus zodagonlari Yevropadan qoʻshinlarning kelishini mamnuniyat bilan qarshi oldilar. Salibchilar uchun eng yaxshi nishonni hal qilish uchun kengash 1148-yil 24-iyunda Quddus Oliy Sudi Yevropadan yaqinda kelgan salibchilar bilan [[Quddus Qirolligi]] [[Akko|Akka]] yaqinidagi Palmareyada uchrashganda boʻlib oʻtdi. Bu sudning mavjud boʻlgan eng ajoyib yigʻilishi edi{{sfn|Riley-Smith|1991|p= 50}}{{sfn|Uilyam of Tyre|Babcock|Krey|1943|loc= vol. 2, bk. 17, bob. 1, 184–185-betlar: “Kengashda hozir boʻlgan zodagonlarning ismlarini... avlodlar manfaati uchun shu yerda yozib qoʻyish bugungi tarixga toʻgʻri va toʻliq uygʻun koʻrinadi&nbsp;... Har birini alohida nomlash juda uzoq davom etadi."}}.

Oxir-oqibat, Quddus qirolligining sobiq ittifoqdoshi boʻlgan, keyin esa oʻz ittifoqini zengiylarga oʻzgartirgan Damashq shahriga hujum qilish qarori qabul qilindi va qirollikning ittifoqdosh shahri boʻlgan  Bosra shahriga 1147-yilda hujum uyushtirildi{{sfn|Nicolle|2009|pp= 54–55}}. Tarixchilar uzoq vaqtdan beri Edessani emas, Damashqni qamal qilish qarorini „tushunib boʻlmaydigan ahmoqlik harakati“ deb bilishgan. Damashq ''otabegi'' Unur va Zengiylar oʻrtasidagi ziddiyat kuchayib borayotganini qayd etgan koʻplab tarixchilar salibchilar kuchini Zengiylarga qarshi qaratgani maʼqulroq boʻlardi, degan fikrni ilgari surdilar. Yaqinda Devid Nikol kabi tarixchilar Damashqqa hujum qilish qarorini himoya qilib, Damashq Suriya janubidagi eng qudratli musulmon davlati ekanligini va agar nasroniylar Damashqni qoʻlga kiritsalar, ular Nur ad-Dinning kuchayib borayotgan qudratiga qarshilik koʻrsatish uchun yaxshiroq holatda boʻlar edilar, deya taʼkidladilar. Unur ikki musulmon hukmdorning zaifi boʻlgani sababli, Nuraddinning yaqin kelajakda Damashqni egallashi muqarrar, deb hisoblar edi va shu sababli salibchilarning oʻsha shaharni Zangiylar emas, balki salibchilar egallashi maʼqul koʻrindi{{sfn|Nicolle|2009|pp= 37–38}}. Iyul oyida ularning qoʻshinlari Tiberiyada toʻplanib, Banias orqali Jalila dengizi atrofidan Damashqqa yoʻl oldilar. Ularning safida jami 50 000 askar bor edi{{sfn|Runciman|1952|pp=228–229}}.

=== Damashqni qamal qilish ===
{{asosiy|Damashqni qamali (1148)}}
[[Fayl:Siege of Damascus.jpg|thumb|Damashq qamali.]]

Salibchilar Damashqqa gʻarbdan hujum qilishga qaror qildilar, chunki u yerda mevali bogʻilar ularni doimiy oziq-ovqat bilan taʼminlar edi{{sfn|Rayli-Smit|1991|p= 50}}. Ular 23-iyul kuni Darayyaga yetib kelishdi. Ertasi kuni musulmonlar hujumga tayyorlanib, Damashq tashqarisidagi bogʻlar boʻylab oldinga siljib kelayotgan dushman qoʻshiniga tinmay hujum qilishdi. Shahar himoyachilari salibchilar qarorgohiga qilingan hujumga shaxsan rahbarlik qilgan [[Mosul]]lik Saif ad-Din Gʻozi I va [[Halab]]lik Nur ad-Dindan yordam soʻragan edi. Salibchilar qalʼa devorlaridan ortga chekinib, bogʻlar ichidagi pistirma va qoʻshinlar hujumiga duchor boʻlishdi{{sfn|Brundage|1962|pp= 115–121}}.

Tirlik Uilyam maʼlumotlariga koʻra, 27-iyulda salibchilar shaharning sharqiy tomonidagi, unchalik kuchli mustahkamlanmagan, ammo oziq-ovqat va suv ancha kam boʻlgan tekislikka koʻchishga qaror qilishgan{{sfn|Rayli-Smit| 1991|p= 50}}. Unur yetakchilarga kamroq himoyalangan pozitsiyalarga oʻtishi uchun pora beradi va agar salibchilar uylariga qaytsalar, Nur ad-Din bilan ittifoqini buzishga vaʼda bergani baʼzilar tomonidan qayd etilgan{{sfn |Brundage|1962|pp= 115–121}}. Bu orada Nur ad-Din va Saif ad-Din yetib kelishdi. Nur ad-Din dalada boʻlganida salibchilar oʻzlarining yaxshi ahvolini yaxshilab olishlari mumkin emas edi{{sfn|Brundage|1962|pp= 115–121}}. Mahalliy salibchilar qamalni davom ettirishdan bosh tortdilar va uchta qirolning ham shaharni tark etishdan boshqa chorasi qolmadi{{sfn|Rayli-Smit|1991|p= 50}}. Avval Konrad, keyin qolgan qoʻshinlar 28-iyulda Quddusga chekinishga qaror qildilar, ammo ularning butun chekinishlari davomida ularning ortidan [[Saljuqiylar|turk]] kamonchilari hamisha ularni taʼqib qilib borardi{{sfn|Baldvin|Setton|1969|p= 510}}.

== Oqibatlar ==
[[Fayl:Byzantium1173.JPG|thumb|left|266px|Ikkinchi salib yurishidan keyin 1173-yilda [[Oʻrta dengiz|Oʻrtayer dengizi]] davalatlari.|alt=Map showing the countries surrounding the Mediterranean Sea. Along the west and southwest coasts is the Muwahid Caliphate. The Zangid Sultanate covers most of the southeast coast and the inland areas from the east coast, which is occupied by the Crusader States. The Byzantine Empire covers most of the northeast coast and inland areas. The center of the north coast is held by the Holy Roman Empire and the northwest coast is held by the kingdoms of France and Aragon.]]

Xristian kuchlarining har biri bir-birining xiyonat qilganini his qildi{{sfn|Rayli-Smit|1991|p=50}}. Ashkelonga hujum qilish uchun yangi reja tuzildi va Konrad oʻz qoʻshinlarini u yerga olib bordi, lekin qamal natijasining muvaffaqiyatiga ishonch yoʻqligi sababli kutilgan yordamlar keldi. Bu oʻzaro ishonchsizlik va magʻlubiyat Muqaddas Yerdagi nasroniy shohliklarining vayron boʻlishi tufayli bir avlodga saqlanib qoladi. Ashkelonni tark etgandan soʻng, Konrad Manuel bilan ittifoqini mustahkamlash uchun [[Konstantinopol]]<nowiki/>ga qaytib keldi. Lyudovik 1149-yilgacha Quddusda qoldi. Bu kelishmovchilik Salib yurishi paytida parchalanib ketgan Lyudovik va Eleonoraning nikohiga ham taalluqli edi. 1149-yilning aprelida Lyudovik va Eleonora oʻzaro til topisha olmay, Fransiyaga qaytish uchun alohida-alohida kemalarga oʻtirdilar{{sfn|Nikol|2009|p= 77}}.

Yevropada Klervalik Bernard magʻlubiyatdan xoʻrlandi. Bernard Rim papasidan kechirim soʻrashni oʻzining burchi deb hisoblagan va bu uning „Mulohaza kitobi“ ning ikkinchi qismiga kiritilgan. U yerda u salibchilarning gunohlari, ularning baxtsizliklari va muvaffaqiyatsizliklariga qanday sabablar natijasida duch kelganliklarini tushuntiradi. Uning yangi salib yurishini chaqirishga urinishi muvaffaqiyatsizlikka uchragach, u ikkinchi salib yurishi muvaffaqiyatsizligidan oʻzini butunlay ajratishga urindi{{sfn|Runciman|1952|pp=232–234, 277}}. U 1153-yilda vafot etadi{{sfn |Runciman|1952|pp=232–234, 277}}.

Ikkinchi salib yurishining madaniy taʼsiri Fransiyada yanada kuchliroq boʻldi, koʻplab trubadurlar Eleanora va Raymond oʻrtasidagi goʻyo ishqiy munosabatdan hayratda qolishdi va bu esa trubadurlarga saroy sevgisi mavzusini yoritishga yordam berdi. Konraddan farqli oʻlaroq, Lyudovik qiyofasi Salib yurishi tufayli yaxshilandi, koʻpchilik fransuzlar uni Xudoning jazolarini jimgina koʻtargan, azob chekayotgan ziyoratchi qirol sifatida qabul qilishdi{{sfn|Nikol|2009|pp= 81–84}}.

Sharqiy Rim imperiyasi va fransuzlar oʻrtasidagi munosabatlar salib yurishi tufayli jiddiy zarar koʻrdi. Lyudovik va boshqa fransuz rahbarlari imperator Manuel I ni [[Kichik Osiyo yarim oroli|Kichik Osiyo]] boʻylab yurish paytida turklarning ularga qarshi hujumlar qilishi uchun til biriktirganlikda ochiqchasiga aybladilar. Ikkinchi salib yurishi xotirasi XII-XIII asrlarning qolgan qismida Vizantiyaliklarning fransuz qarashlarini ranglash edi. Imperiyaning oʻzida salib yurishi diplomatiyaning gʻalabasi sifatida yodda qoldi{{sfn|Nikol|2009|p= 84}}. Arxiyepiskop [[Saloniki|Salonikilik]] Evstatiy imperator Manuelni oʻz maqtovlarida shunday eʼlon qilgan:

<blockquote>U tinchlik va osoyishtalik olib kelish maqsadida bir-biriga qarshi oʻynab, dushmanlari bilan havas qiladigan mahorat bilan kurasha oldi{{sfn|Nikol|2009|p= 84}}.</blockquote>

Dastlabki Vendlarning salib yurishi aralash natijalarga erishdi. Sakslar Vagriya va Polabiyaga egalik qilishlari tasdiqlangan boʻlsa-da, butparastlar Lyubekdan sharqda joylashgan Obotrit yerlarini nazorat qilishadi. Shuningdek, Sakslar bosh Niklotdan oʻlpon oldilar, Gavelberg yepiskopligini mustamlaka qilishga imkon berdilar va baʼzi [[daniyaliklar|daniyalik]] mahbuslarni ozod qildilar. Biroq, bir-biridan farq qiladigan nasroniy rahbarlar oʻzlarining hamkasblariga shubha bilan qarashdi va bir-birlarini yurishni muvafaqqiyatsizlikka uchratganlikda ayblashdi. Iberiyadagi Ispaniya yurishlari, Lissabonni qamal qilinishi, Ikkinchi salib yurishining bir necha soʻnggi nasroniy gʻalabalaridan biri edi. Ular 1492-yilda yakunlangan keng Rekonkistaning asosiy janglari sifatida koʻriladi{{sfn|Rayli-Smit|1991|p=126}}.

Sharqda xristianlar uchun vaziyat ancha oʻgʻir edi. Muqaddas Zaminda Ikkinchi salib yurishi Quddus uchun uzoq muddat davom etgan halokatli oqibatlarga olib keldi. 1149-yilda ''otabeg'' Anur vafot etdi va oʻshandan keyin amir Abu Said Mujiriddin Aboq Ibn Muhammad hukmronlik qila boshlaydi. Damashqning raislari va „ahdas“ kuchlarining harbiy qoʻmondoni Muayad ad-Davhal ibn as-Soʻfiyning fikricha, uning „ahdas“i Ikkinchi salib yurishini yengishda katta rol oʻynagan. Shuning uchun u hokimiyatning koʻproq ulushiga loyiq edi va Anur oʻlimidan soʻng ikki oy ichida Aboqga qarshi qoʻzgʻolon koʻtardi{{sfn|Nicolle|2009|pp= 78}}. Damashqdagi besh yil davom etgan ichki janglar natijasida hukmron Buriylar sulolasi barham topdi{{sfn|Nikol|2009|2009-yil|pp= 81}}. Damashq Salibchilar qirolligiga ishonmay qoldi va 1154-yildagi qisqa qamaldan keyin Nur ad-Din tomonidan bosib olindi{{sfn|Nikol|2009|pp. = 78}}.

Bolduin III nihoyat Ashkelonni 1153-yilda qoʻlga kiritdi, bu esa  Quyi Misrni toʻqnashuv maydoniga olib keldi. Quddus Misrga qoʻshimcha yurish qilishga muvaffaq boʻldi va 1160-yillarda [[Qohira]]ni qisqa vaqt ichida bosib oldi{{sfn|Riley-Smit|1991|p=56}}. Biroq, Vizantiya imperiyasi bilan munosabatlar aralash edi va Ikkinchi salib yurishi falokatidan keyin Yevropadan keladigan qoʻshimcha kuchlar siyrak edi. Quddus qiroli Amalrik I Vizantiyaliklar bilan ittifoq tuzdi va 1169-yilda Misrga birgalikda bostirib kirishdi, ammo hujum oxir-oqibat muvaffaqiyatsizlikka uchradi. 1171-yilda Nuraddinning generallaridan birining jiyani Salohiddin Quyi Misr va Suriyani birlashtirgan Misr sultoni deb eʼlon qilindi va salibchilar qirolligi butunlay oʻrab olingan. Shu bilan birga, Vizantiya ittifoqi 1180-yilda imperator Manuel I Komneninning oʻlimi va 1187-yilda Quddusning Salohiddinga taslim boʻlishi bilan yakunlandi. Keyin uning kuchlari salibchilar davlatlarining poytaxtlaridan tashqari boshqa barcha shaharlarini bosib olish uchun shimolga yoyilib, Uchinchi salib yurishini tezlashtirdi{{sfn|Rayli-Smit|1991|p=60}}.

== Manbalar ==
{{manbalar|colwidth=30em}}

== Adabiyotlar ==
{{refbegin|colwidth=30em}}
* {{ kitob manbasi |last1= Bolduin |first1= Marshall V. |last2= Setton |first2= Kennet M. |title= „A History of the Crusades“, I jild: The First Hundred Years |location= Madison, Viskonsin |publisher= Viskonsin universiteti matbuoti |year= 1969|url=https://digicoll.library.wisc.edu/cgi-bin/History/History-idx?type=header&id=History.CrusOne }}
* {{ kitob manbasi |last= Barraclough |first = Geoffrey |author-link= Geoffrey Barraclough |title= „Zamonaviy Germaniyaning kelib chiqishi“ |url= https://archive.org/details/originsofmoderng0000barr_g0c1 |year= 1984 |publisher= W. W. Norton & Company |location= Nyu-York |page= [https://archive.org/details/originsofmoderng0000barr_g0c1/page/481 481] |isbn = 978-0-393-30153-3 }}
* {{kitob manbasi|last=Berri|first=Virjiniya G.|title=„Ikkinchi salib yurishi“|year=1969|publisher=XV bob, Salib yurishlari tarixi, I jild|url=https://images.library.wisc.edu/History/EFacs/HistCrus/0001/0001/reference/history.crusone.i0030.pdf}} {{Webarxiv|url=https://web.archive.org/web/20220712141305/https://images.library.wisc.edu/History/EFacs/HistCrus/0001/0001/reference/history.crusone.i0030.pdf |date=2022-07-12 }}
* {{ cite book|last= Brundage |first= Jeyms |title= „Salib yurishlari: Hujjatli tarix“ |location= Milwaukee, Viskonsin |publisher=Marquette University Press |year= 1962 }}
* {{ kitob manbasi |last= Christiansen |first= Erik |title= „Shimoliy salib yurishlari“ |year= 1997 |publisher= Penguin Books |location= London |page= [https://archive.org/details/northerncrusades00eric/page/ 287 287] |isbn= 978-0-14-026653-5 |url= https://archive.org/details/northerncrusades00eric/page/287 }}
* {{ kitob manbasi |last1=Kovan |first1=Ian Borthwick |last2=Mackey |first2=P. H. R. |last3=Macquarrie |first3=Alan |title= „Shotlandiyadagi Avliyo Ioann Quddus ritsarlari“ |publisher=Shotlandiya Tarix Jamiyati |volume=19 |issue=4 |year=1983 |isbn=9780906245033}}
* {{ kitob manbasi |last= Davies |first= Norman |author-link= Norman Davies |title= „Yevropa: Tarix“ |year= 1996 |publisher= Oksford universiteti matbuoti |location= Oksford |page= [https://arxiv.org/details/europehistory00norm/page/1365 1365] |isbn= 978-0-06-097468-8 |url= https://archive.org/details/europehistory00norm/page/1365 }}
* {{ kitob manbasi |last= Herrmann |first= Yoaxim |title= „Die Slawen in Deutschland“ |yil= 1970 |publisher= Akademie-Verlag GmbH |location= Berlin |page= 530 }}
* {{ kitob manbasi |last=Magdalino|first=Pol|title=„Manuel I Komnenos imperiyasi, 1143–1180“|publisher=Kembrij universiteti matbuoti|year=1993|isbn=978-0521526531|url=https://books.google.com/books?id=0cWZvqp7q18C}}
* {{ kitob manbasi |last= Nikol |first= Devid |author-link= Devid Nikol |title= „Ikkinchi salib yurishi 1148: Damashq tashqarisidagi falokat“ |year= 2009 |publisher= Osprey |location= London |isbn= 978-1-84603-354-4|url=https://www.google.com/books/edition/The_Second_Crusade_1148/xKo7vgAACAAJ?hl=en }}
* {{ kitob manbasi |last= Norvich |first= Jon Yuliy |author-link= Jon Yuliy Norvich |title= „Vizantiya: pasayish va kuz“ |year= 1995 |publisher= Viking |isbn= 978-0-670-82377- 2 }}
* {{ kitob manbasi |last= Rayli-Smit |first= Jonatan |author-link= Jonatan Rayli-Smit |title= „Salib yurishlari atlasi“ |location= Nyu-York |publisher= Fayldagi faktlar |year= 1991 }}
* {{ kitob manbasi |last= Rayli-Smit |first= Jonatan |title= „Salib yurishlari: Qisqacha tarix“ |nashr= Ikkinchi |publisher= Yel universiteti matbuoti |location= Nyu-Xeyven, Konnektikut | year= 2005 |isbn= 978-0-300-10128-7 |url= https://archive.org/details/00book837650140 }}
* {{ kitob manbasi |last= Runciman |first= Stiven |author-link=Stiven Runsiman|title= „Salib yurishlari tarixi, jild. II: Quddus Qirolligi va Franklar Sharqi, 1100–1187“ | publisher= Kembrij universiteti matbuoti |year= 1952 |url=https://books.google.com/books?id=QL88AAAAIAAJ|isbn=9780521347716}}
* {{ kitob manbasi |title=„Oʻrta asrlarda sayohatlar va harakatlanishlar: Atlantikadan Qora dengizgacha“ |last1=Shmieder |first1=Felicitas |last2=O'Doherti |first2=Marianne |publisher=Brepols nashriyoti |year=2015 |volume=21 |location=Turnhout, Belgiya |isbn=978-2-503-55449-5 }}
* {{ kitob manbasi |last= Tyerman |first= Kristofer |author-link= Kristofer Tyerman |title= „Xudoning urushi: „Salib yurishlarining yangi tarixi“ |publisher= Garvard universiteti matbuotining Belknap nashri |location= Kembrij |year= 2006 | isbn= 978-0-674-02387-1 |url= https://books.google.com/books?id=ULDUopVCVPoC}}
* {{ kitob manbasi |author= Tirlik Uilyam |author-link= Uilyam Tirlik |last2= Babkok |first2= E. A. |last3= Krey |first3= A. C. |title= „Dengizdan tashqarida qilingan ishlar tarixi“ |year= 1943 |publisher= Kolumbiya universiteti matbuoti |oclc= 310995 }}
{{refend}}

== Havolalar ==
[http://www.fordham.edu/halsall/sbook1k.html#The%20Second%20Crusade%20and%20Aftermath The Second Crusade and Aftermath] {{Webarxiv|url=https://web.archive.org/web/20110110144040/http://www.fordham.edu/halsall/sbook1k.html#The%20Second%20Crusade%20and%20Aftermath |date=2011-01-10 }} at the Internet Medieval Sourcebook