Germaniya iqtisodi va xo'jaligi

Germaniya – dunyoning iqtisodiyoti yuqori darajada rivojlangan davlatlardan biri. Yalpi ichki mahsulotning 70% xizmat koʻrsatish sohasiga toʻgʻri keladi, qolgan 29% esa sanoat va qurilishga toʻgʻri keladi. Xizmat koʻrsatish sohasi GFR iqtisodiyotining asosini tashkil qiladi. Hozirgi paytda telekommunikatsiya va axborot tarmoqlari jadal rivojlanib bormoqda. GFRning bank-moliya sektori Yevropa Ittifoqidagi eng qudratli sektordir. Dunyoning eng yirik 50 bankidan 8 tasi Germaniyaga qarashli. ITTKI tizimiga Germaniyaning YIMlarining 2,5% sarflanadi. Xizmat koʻrsatish sohasida ijtimoiy xizmatlarga alohida joy ajratilgan. Ijtimoiy ehtiyojlarga ajratiladigan asosiy mablagʻlar nafaqaxoʻrlar pensiyasi (xarajatning 1/3 qismi) va ishsizlik boʻyicha nafaqalarga sarflanadi. Germaniya aholini tibbiy yordam muassasalari bilan taʼminlash boʻyicha dunyoda yetakchi oʻrinni egallagan. Shuningdek,mamlakatda turizm yaxshi rivojlangan. Germaniyada tosh, qoʻngʻir koʻmir (dunyoda 1-oʻrin) va kaliy tuzlari qazib olinadi. Olingan tabiiy gaz mamlakat ehtiyojining faqat 1/3 qismini qoplaydi. Germaniyada elektr quvvatini asosan AES (30%) va IES (63%) ishlab chiqaradi. Mamlakatda mashinasozlik sanoati yetakchi oʻrinni egallaydi, u sanoatning 1/2 va eksport mahsulotlarining 1/2 qismini tashkil qiladi. Mamlakat dunyoda yengil avtomobillar ishlab chiqarish boʻyicha 3-oʻrinda turadi (yiliga 5 mln. dan ortiq). Germaniyada raketa, fuqarolik samolyotlari va harbiy samolyotlar, sunʼiy yoʻldoshlar, radarlar, masofaga uzatuvchi asboblar, aviatsiya va raketa dvigatellari ishlab chiqariladi, shuningdek, nazoratoʻlchash apparatlari, tibbiy jihozlar, axborot texnikasi, robototexnika, maishiy texnika, raketasozlik va optik mexanika sanoatlarida ham ishlab chiqarish yaxshi yoʻlga qoʻyilgan. Germaniya kimyoviy mahsulotlar eksporti boʻyicha dunyoda 1-oʻrinda turadi. Kimyo sanoatida plastmassa, sunʼiy tola va kauchuk ishlab chiqarish yaxshi rivojlangan. Bundan tashqari dori-darmon ishlab chiqarish boʻyicha mamlakat dunyoda 2-oʻrinda turadi. Mamlakatda matbaachilik juda yaxshi rivojlangan. Germaniya sanoatining eng qadimiy sohalari boʻlmish qora metallurgiya va oziq-ovqat sanoatlari inqirozga yuz tutgan. Pivo va tamaki ishlab chiqarish boʻyicha Germaniya YIda yetakchi oʻrinda turadi. Germaniya qishloq xoʻjaligida chorvachilik muhim rol oʻynaydi. U qishloq xoʻjaligi mahsulotlarining 2/3 qismini ishlab chiqaradi. Germaniya YIda yirik qoramollar boʻyicha 2-oʻrin, choʻchqalar boʻyicha 1- oʻrinda turadi. Ekin yerlarining 2/3 qismiga asosan bugʻdoy, afa, suli va qora bugʻdoy ekiladi. Germaniyaning janubi gʻarbida milliy vinochilik asosi boʻlmish uzumchilik rivojlangan. Germaniya uskunalar, transport vositalari, dori-darmon va tikuvchilik mahsulotlarini eksport qiladi.

Germaniya qishloq xo'jaligi

Germaniya Fransiyadan keyin qishloq xo'jaligi mahsulotlarini ishlab chiqarish uchun Yevropada ikkinchi o'rinda turadi. Chorvachilik mahsulotlarining 80% ishlab chiqarishda o'z ehtiyojlari uchun va o'simlikchilik uchun ishlab chiqaradi: oziq-ovqat mahsulotlariga qaraganda yem-xashak ekinlariga ko'proq miqdorda ekin ajratiladi. Shunga qaramay, bir xil, yem-xashak donasi katta miqdorda, ayniqsa, jo'xori import qilinadi. Germaniyada qishloq xo'jaligi yuqori ko'rsatkichli mahsulotdir. Bu yerda har bir gektar yerga AQSh, Fransiya va Angliyaga nisbatan ko'proq o'g'itlar qo'llaniladi. Shuning uchun o'z ishlab chiqarishida sutga bo'lgan ehtiyoj 100%, go'sht 90%, shakar 85% va bug'doy 80% ta'minlanadi. Alp tog'i etagida sut fermasi uchun eng qulay sharoitlar yaratilgan. Bu yerda mahalliy o'tloqlarda mamlakatda sog'in sigirlarning 35 foizi yashaydi. Sut sanoati mamlakatning shimolida qirg'oq bo'yi hududlarida ham rivojlangan. Germaniyada qishloq xo'jaligi cho'chqa ishlab chiqarishga katta e'tibor qaratgan, mamlakat Yevropada cho'chqachilik bo'yicha birinchi o'rinni egallaydi (20 milliondan ortiq). Mamlakat qishloq xo'jaligining yuqori daromadliligini saqlab qolish uchun o'simliklarni chorvachilikning yordamchi tarmog'i sifatida rivojlantirish: chorvachilik uchun umumiy maydonning 40% gacha yaylovlarga, yaylovga, jo'xori, kartoshka va yem-xashak ekinlari yetishtiriladi. Qishloq xo'jaligida ekinlar orasida bug'doy asosiy hisoblanadi. Asosiy don kemasi sharqiy sohilda joylashgan Schleswig-Holsteinning sharqiy Köln-Achenskaya tog'ida joylashgan. Bug'doy uchun yana bir belbog' Bavyeradagi Tuna tekisligidir.

2003-yllda Yevropaning alohida mamlakatlarlga mahsulot eksport qlllsh (foiz hisobida)

	Germaniya	Buyuk Britaniya	Norvegiya
Quvvat resurslari	1.6	8.1	61.2
Mashinalar va asbob-uskunalar	50.2	44.4	11.3
Qolgan mahsulotlar	48.2	43.3	27.5