Finlandiya ishchilar inqilobi

Xalq vakillari Kengashi raisi Kullervo Manner.

Finlandiya ishchilarining inqilobi ― 1918-yil 28-yanvarda bahoridagi inqilob bilan Finlandiyaning poytaxti (Xelsinki) va katta hududlarida mehnatkash xalq hokimiyatni qoʻlga kiritdi.

Finlandiya xalq vakillari kengashi 1918-yil 28-yanvarda tuzilgan va shu kuni ertalab boshlangan qoʻzgʻolonga boshchilik qilgan. Xalq delegatsiyasining tuzilganligi haqida 29-yanvarda „Työmies“ („Ishchilar“) jurnalida chop etilgan bayonotda eʼlon qilingan, unda xalq deputatlari nomi ham koʻrsatilgan va Qizil hukumatning asosiy dasturiy maqsadlari qisqacha bayon qilingan. Finlandiya Xalq vakillari Kengashi oʻzining birinchi kunida Xelsinkida (hozirgi Hukumat saroyi) Senat ishini boshladi.

"Bugun biz Finlandiya xalqiga xalq nafratiga sazovor boʻlgan Senat agʻdarilganidan soʻng, uning faoliyatini nazorat qilish uchun Finlandiya xalq vakillari kengashi va Finlandiya Oliy ishchilar kengashi tayinlanishini taklif qilishga qaror qildik.

„Finlandiya burjua hukumati ochiqdan-ochiq reaksion toʻntarish yoʻliga oʻtdi. Endi Finlandiya ishchilar sinfi, oʻz navbatida, ijtimoiy taraqqiyotga xizmat qilish uchun inqilob qilish huquqidan foydalanishi kerak“.

Qizil maʼmuriyat 28-yanvarda birinchi poytaxtdagi barcha „aksil-inqilobiy gazetalari“ ni, keyingi kunlarda esa boshqa shaharlardagini yopdi. 2-fevral kuni Finlandiya xalq deputatlari kengashi „aksilinqilobiy“ matbuot hozircha „toʻxtatilgan“ligini tasdiqladi. Shundan soʻng faqat sotsial-demokratik partiya va xristian ishchilar harakatining gazetalarini chiqarishga ruxsat berildi.

Fuqarolar urushi boshida Finlandiya xalq vakillari kengashi hokimiyat tepasiga kelib, burjua Senati va Svinxuvud parlamentini agʻdarib tashladi, shundan soʻng uning oʻzi qonunlar va qoidalarni qabul qildi. Xalq vakillari Kengashidan tashqari parlamentga rahbarlik qiluvchi Finlandiya Mehnatkashlar Oliy Kengashi ham bor edi.

Ishchilar Oliy Kengashi, masalan, oʻlim jazosini bekor qilish va dehqonlar, topparlar va togʻchilarni yer egalaridan mustaqil deb eʼlon qilish toʻgʻrisida qarorlar qabul qildi.

Yana qarang

• Finlandiya xalq deputatlari kengashi
• Finlandiya Sotsialistik Ishchilar Respublikasi

Adabiyotlar

• Финский сборник постановлений Совета народных уполномоченных Финляндии 1918 г. https://histdoc.net/historia/1917-18/kv10.html
• Декларация Совета народных уполномоченных Финляндии https://fi.wikisource.org/wiki/Suomen_Kansanvaltuuskunnan_Julistus
• Osmo Jussila, Seppo Hentilä ja Jukka Nevakivi: Политическая история Финляндии 1809—2006 гг. Хельсинки: WSOY, 2006. ISBN 951-0-31572-9.
• Kuusinen, Otto Wille; Sirola, Yrjö; Manner, Kullervo; Rovio, Kustaa; Komu, Johan Alfred; Lepola, Kalle; Vasten, A; Kiiskinen, Aura; Vilmi, Otto: Финская рабочая революция 1918 года : оценки и самокритика. Книга, 1928 год.