Doʻmbira sahifasining manbasini koʻrish

{{Bilgiquti musiqa asbobi
| nom                   = Doʻmbira
| nomlar =
| tasvir = Kazakh_Dombra2.png
| tasvir_izohi = '''Qozoq doʻmbirasi'''
| fon =
| turi = [[Torli musiqa cholgʻulari|Torli]]
| hornbostel_sachs =
| hornbostel_sachs_desc =
| ixtirochilar =
| ishlab_chiqargan =
| registr =
| oxshash = [[Qoʻmuz]]<br />[[Qoʻbiz]]<br />[[Rubob]]
| musiqachilar =
| yasovchilar =
| maqolalar =
}}
'''Doʻmbira''' (tanbura soʻzidan) — torli chertma xalq [[torli musiqa cholgʻulari|musiqa cholgʻusi]]. [[Oʻzbeklar|Oʻzbek]] va [[qozoqlar|qozoq]] kabi Doʻmbira turlari mavjud: 1) oʻzbek Doʻmribasining [[dasta]]si silliq, [[parda (musiqa)|parda]]lari belgilanmagan boʻladi. Cholgʻuning asosiy qismi (kosaxona va dasta) [[oʻrik]], [[togʻolcha]] yoki [[archa]] daraxtidan yaxlit tarzda, kosaxonasi oʻyib ishlanadi. [[Pay]] [[tor (musiqa)|tor]]lari kvarta, kvinta, baʼzida [[oktava]] oraligida [[sozlash|sozlanadi]]. Diapazoni taxminan 2 oktava boʻladi. Asosan [[Surxondaryo viloyati|Surxondaryo]], [[Qashqadaryo viloyati|Qashqadaryo]] va [[Samarqand viloyati|Samarqand viloyatlari]], shuningdek, boshqa vilo-yatlarning ayrim tumanlarida tarqalgan. Mazkur cholgʻudan baxshilar xalq [[doston]]larini, termalarni kuylashda [[joʻrovozlik|joʻrovoz]] sifatida, doʻmbirakashlar esa „Choʻponcha“, „Doʻmbira kuy“, „Baxshi kuy“, „Kelinoy“, „Qoʻngʻiroti“ kabi Doʻmbirasi kuylarini ijro qilishda foydalanadilar. Tashqi [[koʻrinish]]i, tuzilishi va [[tembr]]i Doʻmbirasiga oʻxshash boʻlgan cholgʻu sozlari [[oltoylar]]da (topshur), [[tojiklar]]da, [[afgʻonlar]]da (doʻmbiroq) mavjud; 2) qozoq doʻmbirasi ning 2 asosiy turi mavjud. [[Gʻarb]]iy Qozogʻiston D.si noksimon, kosaxonasi oʻyilgan, uzun va tor dastasida 13—14 parda bogʻlanadi. Unda asosan Qoʻrmangʻozi, Dauletkerey, Bayserke, Tattimbet, Qazangʻap kabi qozoq kuyshilari bastalagan cholgʻu kuylari ijro etiladi. [[Sharq]]iy Qozogʻiston Doʻmbirasi [[uchburchak]] yoki kurakcha shaklida boʻlib, uning nisbatan keng va kalta dastasiga 7—9 parda bogʻlanadi. Koʻprok, oqinpar tomonidan joʻrovoz soz sifatida foydalaniladi. Qozoq Doʻmbirasi ijro usullarining xilmaxilligi, ifodaviy imkoniyatlarining kengligi tufayli qozoklarning eng sevimli xalq hamda professional (18-asrdan) musiqa cholgʻusiga aylangan. 1930-yillardan oʻzbek va qozoq Doʻmbirasining qayta ishlangan turlari (prima, alt, tenor, bas, kontrabas) [[xalq cholgʻulari orkestri|xalq cholgʻulari orkestrlari]] tarkibiga kiritildi. 

== Adabiyot ==
* [[OʻzME]]. Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil
* Karomatov F., Oʻzbekskaya dombrovaya muzika, T., 1962.
 <!-- Bot tomonidan yaratildi -->

[[Turkum:Torli asboblar]]


{{chala}}