Bigfut sahifasining manbasini koʻrish


[[Fayl:Pie_Grande.jpg|right|thumb|338x338px| Rassomning nazarida]]
'''Bigfut''' ({{lang-en|Bigfoot}}Katta oyoq), shuningdek, <span lang="en" style="font-style:italic;">saskvoch</span> ('''Sasquatch''', ''salish'' tillaridan ''se'sxac'' - "yovvoyi odamlar"<ref name="Британника">{{Britannica|https://www.britannica.com/topic/Sasquatch|Sasquatch (legendary creature)|}}</ref>) nomi bilan ham tanilgan, afsonaviy<ref name="Топорков">''[[Топорков, Андрей Львович|Топорков А. Л.]]'' [http://www.ruthenia.ru/folklore/toporkov1.htm Мифы и мифология XX века: традиции и восприятие] // Человек и общество: поиски, проблемы и решения. 1999.</ref><ref name="Мелетинский">''[[Мелетинский, Елеазар Моисеевич|Мелетинский Е. М.]]'' [http://www.ruthenia.ru/folklore/meletinsky1.htm Миф и двадцатый век] // Избранные статьи. Воспоминания. М., 1998.</ref> {{Sfn|Соколов|2015}} gumanoid mavjudot<ref name="Британника" />, kriptid {{Sfn|Арнольд|2016}}, goʻyoki [[Amerika Qoʻshma Shtatlari]] shimoli-gʻarbiy va [[Kanada|Kanadaning]] gʻarbiy qismida istiqomat qiladi. Odatda ikki oyoqda yuradigan katta, tukli [[Gominidlar|gominid]] sifatida tasvirlangan. Ko'pincha Qor odamning mahalliy (Shimoliy Amerika) varianti deb hisoblanadi<ref name="Британника" />.

Bu mavjudot ''relikt gominid'' yoki kamdan-kam hollarda qadimgi davrlardan hozirgi kungacha saqlanib qolgan odam jinsining qadimgi turi ekanligiga ishoniladi. Bigfut eng mashhur "turlardan biri" bo'lib, uning mavjudligi kriptozoologiya tarafdorlari tomonidan tan olingan. Biroq, uning mavjudligini tasdiqlovchi faktlar yo'q. Bundan tashqari, olimlarning ta'kidlashicha, bunday "yashirin turlar"ning mavjudligi juda dargumon, chunki [[Populyatsiya|populyatsiya sonini]] saqlab qolish uchun turni osongina aniqlashga imkon beradigan juda ko'p individlar bo'lishi kerak<ref name="breedingpop">{{Veb manbasi|url=http://home.clara.net/rfthomas/news/bfhunting.html}}</ref> {{Sfn|Соколов|2015}} va iqlim sharoiti shuningdek oziq-ovqat manbalarining xususiyatlari tasvirlangan xususiyatlarga ega hayvonlarning omon qolishi uchun yetarli bo'lmaydi<ref name="Sjögren, Bengt 1980">{{Книга|заглавие=''Berömda vidunder''|издательство=Settern|год=1980|isbn=91-7586-023-6|автор=Sjögren, Bengt}}{{Ref-sv}}</ref>. Shu sabablarga ko'ra bigfut haqidagi fikrlar ko'pincha olimlar tomonidan zamonaviy afsonalardan biri sifatida ko'rib chiqiladi<ref name="Топорков">''[[Топорков, Андрей Львович|Топорков А. Л.]]'' [http://www.ruthenia.ru/folklore/toporkov1.htm Мифы и мифология XX века: традиции и восприятие] // Человек и общество: поиски, проблемы и решения. 1999.</ref><ref name="Мелетинский">''[[Мелетинский, Елеазар Моисеевич|Мелетинский Е. М.]]'' [http://www.ruthenia.ru/folklore/meletinsky1.htm Миф и двадцатый век] // Избранные статьи. Воспоминания. М., 1998.</ref> {{Sfn|Соколов|2015}}. Ilmiy hamjamiyat bigfut hisobotlari folklor, noto'g'ri aniqlash va firibgarlikni birlashtirgan deb hisoblaydi<ref>{{Книга|заглавие=Bigfoot Exposed: An Anthropologist Examines America's Enduring Legend|ссылка=https://archive.org/details/bigfootexposedan0000daeg|год=2004|издательство=[[Rowman & Littlefield|Altamira Press]]|isbn=0-7591-0539-1|ref=Dae04|страницы=[https://archive.org/details/bigfootexposedan0000daeg/page/62 62]—63|автор=Daegling, David J.}}</ref>.

== Tavsifi ==
Guvohlarning aytishicha bigfut bo'yi 1,8 dan 3 metrgacha va og'irligi 200 kg.gacha bo'lgan, to'q jigarrang, to'q-mallarang yoki kulrang yung bilan qoplangan ulkan odamsimon maymun deb ta'riflanadi<ref name="Британника">{{Britannica|https://www.britannica.com/topic/Sasquatch|Sasquatch (legendary creature)|}}</ref><ref name="skepdic">{{Veb manbasi|url=http://www.skepdic.com/bigfoot.html}}</ref>. Taxminiy guvohlar uni tasvirlashganda katta ko'zlar, yaqqol ifodalanganqosh usti yoyi va katta quyi joylashgan peshonani ham eslab o'tishadi. Odatda guvohlar bu mavjudotdan keladigan kuchli yoqimsiz hidni ham aytib o'tishadi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.bigfootencounters.com/biology/smell.htm}}</ref>.

Bigft katta izlar qoldirishi aytiladi (shuning uchun uning nomi shunday). Ularning uzunligi 60 sm gacha, kengligi esa 20 sm gacha<ref name="Британника">{{Britannica|https://www.britannica.com/topic/Sasquatch|Sasquatch (legendary creature)|}}</ref>. Ko'pchilik oyoq izlari besh barmoqli, ammo 2 dan 6 gacha barmoqli izlar ham mavjud<ref name="SI_Radford">{{Veb manbasi|url=http://www.csicop.org/si/show/bigfoot_at_50_evaluating_a_half-century_of_bigfoot_evidence}}</ref>. Ayrim izlarda tirnoq izlari bor, bu ularni [[ayiqlar]] qoldirgan boʻlishi mumkinligini koʻrsatadi<ref name="SI_Nickell">{{Veb manbasi|url=http://www.csicop.org/si/show/mysterious_entities_of_the_pacific_northwest_part_i/}}</ref><ref>[http://www.sdnhm.org/fieldguide/mammals/bearsign.html Bear signs], San Diego Natural History Museum.</ref>. Bigfutning mavjudligi g'oyasi tarafdorlari, u hamma narsani yeydigan va asosan tungi ekanligini ta'kidlaydilar<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.bfro.net/gdb/show_FAQ.asp?id=586}}</ref>.

Bigfutning mavjudligiga qarshi, Amerika maymunlari [[Torburun maymunlar|tor burunli maymunlar]] dan farqli ravishda gominidlar (shu jumladan odam ham) kiradigan keng burunli maymunlar ga mansub ekanligi haqida gapiriladi {{Sfn|Арнольд|2016}}.

== Tarixi ==
Shimoliy Amerikada 19-20-asrlar davomida ayiqqa oʻxshagan, ammo orqa oyoqlarda tik holatda harakatlanuvchi jonzot haqida xabarlar bor edi {{Sfn|Арнольд|2016}}. Saskvoch izlarining birinchi kashfiyoti asosan 1811-yilda bo'lib, u britaniyalik tadqiqotchi Devid Tompsonga tegishli. O'shandan beri Bigfut<ref name="Британника">{{Britannica|https://www.britannica.com/topic/Sasquatch|Sasquatch (legendary creature)|}}</ref> qoldirgani taxmin qilingan yuzlab izlar topildi. Trapper ni o'ldirgan bunday mavjudot haqida AQSh prezidenti [[Theodore Roosevelt|Teodor Ruzvelt]] o'zining "Jonsiz fazolar ovchisi" kitobida yozgan. Ko'pincha bu mavjudot bilan uchrashuvlar [[Britaniya Kolumbiyasi|Britaniya Kolumbiyasida]] bo'lib o'tgan {{Sfn|Арнольд|2016}}.

Uzoq vaqt davomida Bigfutning mavjudligining eng ishonchli dalillaridan biri 1967-yilda Shimoliy Kaliforniyada Rojer Patterson va Bob Gimlin tomonidan suratga olingan qisqa rangli film hisoblangan. Film Bigfut ayolga tegishli ekanligi aytilgan edi. Biroq 2002-yilda, otishmada Rey Uollesning o'limidan so'ng, uning qarindoshlari va tanishlarining guvohliklari bo'yicha (ammo hech qanday ashyoviy dalil keltirmasdan) "Amerika Yetisi" bilan bo'lgan voqeaning hammasini boshidan oxirigacha soxtalashtirilgan; qirq santimetrlik "Yeti oyoq izlari" sun'iy shakllar bilan qilingan va suratga olish maxsus tikilgan maymun kostyumidagi odam bilan sahnalashtirilgan epizod edi.

== Shuningdek ko'ring ==

* Qor odam
* Dover iblisi
* Skuns maymun
* Daydi chukcha
* Chuchuna

== Eslatmalar ==
<references group="" responsive="1"></references>

== Adabiyotlar ==

* {{Книга|автор=[[Соколов, Александр Борисович (научный журналист)|Соколов А. Б.]]|заглавие=Мифы об эволюции человека|ссылка=|ответственный=Научный редактор доктор биологических наук [[Наймарк, Елена Борисовна|Е. Б. Наймарк]]|место=М.|издательство=[[Альпина нон-фикшн]]|год=2015|страниц=390|серия=|isbn=978-5-91671-403-6|тираж=|ref=Соколов}} ([https://vsenauka.ru/free_books_cache/mufi_ob_evolucuu_cheloveka.pdf pdf] на сайте [[Butun ilm|Всенаука]]).

== Havolalar ==

* <templatestyles src="Шаблон:Comment/styles.css" />{{Veb manbasi|url=https://antropogenez.ru/article/914/}}
[[Turkum:Kanada folklori]]
[[Turkum:Kriptid-gumanoidlar]]
[[Turkum:Shahar afsonalari personajlari]]