Berlin shartnomasi (1889) sahifasining manbasini koʻrish

{{Shartnoma bilgiqutisi|nomi=Berlin shartnomasi|toʻliq_nomi=Samoa orollarining betarafligini va avtonom hukumatini nazarda tutuvchi umumiy akt|tasvir=King_Malietoa_at_the_reading_of_the_Berlin_Treaty_1889.jpg|nomi_izohi=Qirol Malietoa Berlin shartnomasini o'qish jarayonida. [[1889-yil]]|imzolangan_sanasi=[[1889-yil]] [[14-iyun]]|imzolangan_joyi=[[Berlin]], [[Germaniya]]|tomonlar=[[File:Flag_of_Germany_(1867–1918).svg|45px|]] [[Germaniya]]<br/>[[File:Flag_of_the_United_Kingdom.svg|45px|]] [[Buyuk Britaniya]]<br/>[[File:Flag_of_the_United_States.svg|45px|]] AQSh}}

'''Berlin shartnomasi (1889)''' (shuningdek, '''Samoa shartnomasi''' deb ham ataladi) 1889-yilda [[Berlin|Berlindagi]] [[Samoa]] boʻyicha konferensiyaning yakuniy hujjati. Konferensiya Germaniya tashqi ishlar vaziri graf Gerbert fon Bismark (kansler [[Otto von Bismarck|Otto fon Bismarkning]] oʻgʻli) tomonidan 1887-yilda Samoa boʻyicha toʻxtatilgan Vashington konferensiyasini qayta chaqirish uchun taklif qilingan. Gerbert fon Bismark 1889-yil aprel oyida [[Amerika Qoʻshma Shtatlari|AQSh]] va [[Britaniya imperiyasi]] delegatsiyalarini Berlinga taklif qildi.

Shartnoma Samoada AQSh, Germaniya va Buyuk Britaniya oʻrtasida kondominiumni ishga tushirdi. U 1878 va 1879-yillarda Samoa rejimi bilan tuzilgan alohida shartnomalarda taʼminlangan uchta hokimiyat huquqlarining saqlanishini kafolatlash uchun ishlab chiqilgan. Keyinchalik Samoa hukumatining mustaqilligi va betarafligi taʼminlandi, davlat moliyasi qayta tashkil etildi va 1881-yilda saylangan Samoa hukmdori vazifasiga tiklandi.

Shartnoma sud va „Samoa bosh sudyasi“ lavozimini oʻrnatdi, u har uch hokimiyat tomonidan tayinlanadi. Agar ular tayinlash boʻyicha kelishuvga erisha olmasalar, bu lavozim Shvetsiya qiroli tomonidan tayinlanadi<ref name=":0">{{Cite journal|last=Dunning|first1=Wm. A.|date=1890|title=Record of Political Events|url=https://www.jstor.org/stable/2139573|journal=Political Science Quarterly|volume=5|issue=2|pages=357–388|doi=10.2307/2139573|issn=0032-3195}}</ref>. Sud tizimini mustahkamlash maqsadida Amerika/Yevropa bosh sudyasi lavozimi yaratildi va kengash prezidenti raisligida Apia munitsipaliteti qayta tashkil etildi.

Shartnoma 1889-yil 14-iyunda Berlinda uch davlat tomonidan imzolangan. U 1890-yil 3-fevralda AQSH Senati tomonidan ratifikatsiya qilingan<ref name=":0">{{Cite journal|last=Dunning|first1=Wm. A.|date=1890|title=Record of Political Events|url=https://www.jstor.org/stable/2139573|journal=Political Science Quarterly|volume=5|issue=2|pages=357–388|doi=10.2307/2139573|issn=0032-3195}}</ref>. Tasdiqlash hujjatlari 1890-yil 12-aprelda almashtirilgan va 1890-yil 19-aprelda Samoa hukumati tomonidan tasdiqlangan, amalda toʻrtta hukumat Berlin qonunida ishtirok etgan.

Kondominium oʻn yildan soʻng 1899-yilgi Uch tomonlama konvensiyaning ratifikatsiya qilinishi va natijada Samoa arxipelagining boʻlinishi bilan siyosiy inqiroz bilan yakunlandi<ref>Gunar Ortlepp: (18. November 1985) [http://www.spiegel.de/spiegel/print/d-13515832.html ''Etwas ist faul im Garten Eden''] ''[[Der Spiegel]]'' (abgerufen 22. Dezember 2010)</ref>.

== Manbalar ==
{{manbalar}}
== Adabiyotlar ==

* Gilson, Richard Filipp. ''Samoa 1830-1900, Koʻp madaniyatli hamjamiyat siyosati'' . Melburn: Oksford universiteti nashriyoti. 1970 yil.
* Rayden, Jorj Gerbert. ''AQShning Samoaga nisbatan tashqi siyosati'' . Nyu-York: Octagon Press. 1975 yil. (Yel universiteti nashriyoti bilan maxsus kelishuv boʻyicha qayta chop etish. Dastlab Nyu-Xeyvenda nashr etilgan: Yale University Press. 1928)

== Havolalar ==

* [http://www.zum.de/whkmla/region/pacific/samoa183099.html WHKMLA: Samoa tarixi, 1830-1899]


[[Turkum:Xalqaro aloqalar]]
[[Turkum:Xalqaro shartnomalar]]
[[Turkum:Xalqaro munosabatlar]]
[[Turkum:Shartnomalar]]
[[Turkum:Diplomatiya]]