Ateizm sahifasining manbasini koʻrish

{{ateizm yonqutisi}}
<!--[[Tasvir:Paul Heinrich Dietrich Baron d'Holbach.jpg|thumb|200px|18-asrda yashab ijod etgan Farang adibi [[Baron d'Holbach]] oʻzini ateist, deb atagan ilk shaxslardan biri edi. U ''[[Tabiat tizimi]]'' (1770) kitobida olamni falsafiy materializm, qatʼiy determinizm va ateizmga tayanib tasvirlaydi. Bu va uning ''Umumiy his'' (1772) kitobi [[Parij]] parlamenti tomonidan taqiqlanib, nusxalari yoqilgan edi.]]
[[Fayl:Ephesians 2,12 - Greek atheos.jpg|thumb|right|Yunoncha {{lang|grc|αθεοι}} (''ateoi'') soʻzi, III asrda yozilgan [[Injil]]dagi "[[Efesliklarga Maktub]]" boʻlimidan. Ushbu soʻz "xudosizlar", deb tarjima qilinadi.<ref>{{Kitob manbasi |last=Robertson |first=A.T. |title=Word Pictures in the New Testament |origyear=1932 |year=1960 |publisher=Broadman Press |chapter=Ephesians: Chapter 2 |chapterurl=http://www.ccel.org/r/robertson_at/wordpictures/htm/EPH2.RWP.html |quote= | accessdate=2011-04-09}}
</ref>]]-->
'''Ateizm''' [[Xudo|xudoning]] mavjudligiga ishonchning yoʻqligidir. Shuningdek, [[teizm]]ni inkor etuvchi har qanday [[dunyoqarash]]ga ham ateizm deyiladi, lekin bu nooʻrin, zero bunday dunyoqarash [[nonteizm]] deb atalib, ateizmdan farqlanishi mumkin. Barcha ateistlar [[din]]sizdir, degan fikr ham mutlaq toʻgʻri emas, baʼzi dinlar ([[buddizm]] kabi) „xudo“ tushunchasiga muhtoj emas, demakki shunday dinlarga mansub shaxslar ham ''ateist'', deyilishi mumkin.

Oʻzini ateist, deb nomlagan shaxslarning koʻpchiligi [[gʻayritabiiylik|gʻayritabiiy]] hodisalarga [[skeptitsizm|skeptik]] yondashishib, [[xudoning mavjudligi|xudolarning mavjudligiga]] [[empiritsizm|empirik]] dalillar mavjud emasligini urgʻulashadi. Bundan tashqari, ateizm foydasiga falsafiy, ijtimoiy yoki tarixiy argumentlar keltiriladi. Aksar ateistlar [[sekulyarizm]], [[humanizm]], [[ratsionalizm]] va [[naturalizm]] kabi falsafiy qarashlarga ega boʻlishgani bilan, barcha ateistlar birdek boʻysinuvchi dunyoqarash mavjud emas.

== Etimologiyasi ==
[[Qadimgi yunon tili]]da ''atheos'' (ἄθεος, [[boʻlishsizlik qoʻshimchasi]] ἀ + θεός („xudo“)) „xudosiz“ maʼnosini anglatadi.
== Tarixi ==
''Ateizm'' atamasi XVI asrda [[Fransiya]]da kelib chiqqan boʻlsa-da, xudolarning mavjudligiga ishonch bildirmagan dunyoqarash va falsafiy oqimlar [[ibtidoiy jamiyat]] davrlarida ham boʻlgan. ''Xudo'', ''ruh'' tushunchalarini oʻylab topgan va jamiyatni bularga ishontirishga harakat qilgan [[shomon]]lar, afsungarlar va hokazo din yaratuvchilarining oʻzlari bunga ishonmagan boʻlishlari mumkin.
Tarixiy hujjatlarda koʻrsatilgan ateistik qarashdagi falsafiy maktablar [[mil. av. VI asr]]da [[Hindiston]]da paydo boʻla boshlagan.

== Nufuzi ==
[[Tasvir:Europe belief in god upd.png|thumb|300px|Yevropa mamlakatlaridagi xudoga ishonuvchi odamlar miqdori (foizlarda, 2005-yil).]]
Dunyodagi ateistlar sonini hisoblash qiyin ishdir, zero „ateist“ tushunchasi har xil anglashiladi, qolaversa, xudoga ishonnmaydigan har qanday shaxs ham oʻzini „ateist“, deb atamaydi (u yoki bu soʻzni bilmaydi, yoki jamiyat tazyiqiga uchrashdan qoʻrqadi). Bu borada „dinsiz“ atamasi ishlatiladi. Dinsizlar nufuzi esa dunyo aholisining 16% (1,1 milliard) tashkil etadi.<ref>[http://www.adherents.com/Religions_By_Adherents.html Major Religions of the World Ranked by Number of Adherents] {{Webarxiv|url=https://web.archive.org/web/20181224211318/http://www.adherents.com/Religions_By_Adherents.html%20 |date=2018-12-24 }} adherents.com</ref>

Dinsizlar odatda [[olim]]lar orasida koʻpchilikni tashkil etadi. Masalan, ''[[Nature (jurnal)|Nature]]'' jurnali tadqiqotlariga koʻra ([[1998]]) [[AQSh]] [[Milliy Fanlar Akademiyasi]] aʼzolarining faqatgina 95.0 % [[ibrohimiy dinlar]] tasvirlagan xudoga ishonishadi (AQSh aholisining 85% xudoga ishongani holda)<ref>{{Citation |year= |title=StephenJayGould.org |url=http://www.stephenjaygould.org/ctrl/news/file002.html |access-date=2007-05-28 |archivedate=2014-03-01 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140301051125/http://www.stephenjaygould.org/ctrl/news/file002.html }}</ref>.

<ref>{{Veb manbasi |sarlavha=Pew Global Attitudes Project |url=http://pewglobal.org/reports/display.php?ReportID=167 |qaralgan sana=2008-04-16 |arxivsana=2011-08-22 |arxivurl=https://web.archive.org/web/20110822083255/http://pewglobal.org/2002/12/19/among-wealthy-nations/ }}</ref>

[[Tasvir:Irreligion map.png|600px|thumb|center|Dunyo boʻylab ateist va [[Agnostitsizm|agnostiklar]] miqdori foizlarda.]]

== Shuningdek ==
* [[Din]]
* [[Xudo]]
* [[Teizm]]
* [[Deizm]]
* [[Agnostitsizm]]
* [[Ateistlar roʻyxati]]

== Manbalar ==
{{manbalar}}

== Havolalar ==
{{vikiiqtibos}}
* [http://ateizm.ucoz.com Ateizm haqida sahifa va forum]
* [http://tr.wikisource.org/wiki/Sa%C4%9Fduyu_Tanr%C4%B1s%C4%B1zl%C4%B1%C4%9F%C4%B1n_%C4%B0lmihali Yaxshi idrok], [[Baron d'Holbach|Pol Anri Tiri Holbax]]. [http://archive.org/details/JeanMeslierSagduyuTanrsszlzlnlmihali Kitobning archive.orgda skanerlangan versiyasi.] ([[turk tili|turkcha]])
* [http://ateistforum.org Ateistforum.org] ([[turk tili|turkcha]])
* [http://ateism.ru Ateism.ru] ([[rus tili|ruscha]])
{{philo-stub}}

[[Turkum:Ateizm]]
[[Turkum:Falsafa]]