Antibiotiklarga sezuvchanlik testi sahifasining manbasini koʻrish

[[File:Antibiotic sensitivity test.jpg|thumb|180px|Antibiotiklarga sezgirlik testiga naʼmuna. Tarkibida [[antibiotik]] boʻlgan yupqa qogʻoz disklar [[bakteriyalar]] oʻsayotgan plastinkaga oʻrnatilgan.]]
'''Antibiotiklarga sezuvchanlik testi''' – [[Bakteriyalar|bakteriyalarning]] antibiotikka sezuvchanlik darajasini aniqlaydi. Bu bakteriyalardagi antibiotikka chidamlilikni aniqlash va toʻgʻri [[Antibiotiklar|antibiotik]] dori vositalari tanlashda qoʻllanadi<ref name="Leekha2011">{{cite journal|vauthors=Leekha S, Terrell CL, Edson RS|title=General principles of antimicrobial therapy|journal=Mayo Clinic Proceedings|volume=86|issue=2|pages=156–67|date=February 2011|pmid=21282489|doi=10.4065/mcp.2010.0639|pmc=3031442|quote=Once microbiology results have helped to identify the etiologic pathogen and/or antimicrobial susceptibility data are available, every attempt should be made to narrow the antibiotic spectrum. This is a critically important component of antibiotic therapy because it can reduce cost and toxicity and prevent the emergence of antimicrobial resistance in the community}}</ref>. Sezuvchanlik testi [[Laboratoriya|laboratoriyalarda]] oʻtkaziladi. Koʻpincha antibiotikning bakteriyaga taʼsirini koʻrsatadigan boʻyash usuli yoki bakteriyalardagi genlarni tekshirish uchun genetik usullardan foydalaniladi. Antibiotiklarga sezuvchanlik testi [[beta-laktam penitsilin]] antibiotigining kashf etilishi bilan koʻproq zarur boʻla boshladi. Dastlabki usullardan suyultirish, ekma ekish, fenotipik tekshirish usullari mavjud boʻlgan.

== Foydalanishi ==
Klinik tibbiyotda antibiotiklar bemorda bakterial kasallik mavjudligiga qarab, tibbiy koʻrsatmalar asosida buyuriladi. Antibiotik tanlashda shifokor tomonidan qoʻllanadigan [[empirik terapiya]] qaysi bakteriya infeksiyani keltirib chiqarishi va qaysi antibiotik taʼsirida nobud boʻlishiga asoslangan<ref name="Leekha20112">{{cite journal|vauthors=Leekha S, Terrell CL, Edson RS|title=General principles of antimicrobial therapy|journal=Mayo Clinic Proceedings|volume=86|issue=2|pages=156–67|date=February 2011|pmid=21282489|doi=10.4065/mcp.2010.0639|pmc=3031442|quote=Once microbiology results have helped to identify the etiologic pathogen and/or antimicrobial susceptibility data are available, every attempt should be made to narrow the antibiotic spectrum. This is a critically important component of antibiotic therapy because it can reduce cost and toxicity and prevent the emergence of antimicrobial resistance in the community}}</ref>. Masalan, siydik yoʻli infeksiyasini keltirib chiqaradigan [[Escherichia coli]] bakteriyasi [[trimetropin]] hamda [[sulfametoksazol]] antibiotiklariga chidamsiz va tez nobud boʻladi<ref name="IDSA2011">{{cite journal|vauthors=Kang CI, Kim J, Park DW, Kim BN, Ha US, Lee SJ, Yeo JK, Min SK, Lee H, Wie SH|display-authors=6|title=Clinical Practice Guidelines for the Antibiotic Treatment of Community-Acquired Urinary Tract Infections|journal=Infection & Chemotherapy|volume=50|issue=1|pages=67–100|date=March 2018|pmid=29637759|pmc=5895837|doi=10.3947/ic.2018.50.1.67}}</ref>. Baʼzi bakteriyalar bir nechta sinf antibiotiklariga chidamli boʻlishi va oʻziga xos qarshilik koʻrsatishi mumkin<ref name="pmid30068738">{{cite journal|vauthors=Partridge SR, Kwong SM, Firth N, Jensen SO|title=Mobile Genetic Elements Associated with Antimicrobial Resistance|journal=Clinical Microbiology Reviews|volume=31|issue=4|date=October 2018|pmid=30068738|pmc=6148190|doi=10.1128/CMR.00088-17}}</ref>. Shuning uchun antibiotiklarga sezgirlik testi orqali qaysi antibiotik aynan mos kelishi va infeksiyani bartaraf qilishi aniqlanadi. Baʼzi mamlakatlarda aholi orasida antibiotiklarga sezgirlik testi skrining shaklida aniqlanadi. Bu orqali [[Infeksion kasalliklar|infeksion kasalliklarning]] tarqalishi oldi olinadi<ref name=":0">{{cite journal|vauthors=Molton JS, Tambyah PA, Ang BS, Ling ML, Fisher DA|title=The global spread of healthcare-associated multidrug-resistant bacteria: a perspective from Asia|journal=Clinical Infectious Diseases|volume=56|issue=9|pages=1310–8|date=May 2013|pmid=23334810|doi=10.1093/cid/cit020|veditors=Weinstein RA|doi-access=free}}</ref>.

== Usullari ==
[[Image:E-test Ngono.jpg|thumb|180px|upright=0.9|Bir nechta konsentratsiyalarda antibiotik bilan singdirilgan plastik tasma ishlatadigan [[Etest]] usuli.]]
Mikrobakterial kultura usuli eng keng tarqalgan usullardan boʻlib, bakteria turi aniqlangach unga mos antibiotik tanlanadi<ref name="Reller2009">{{cite journal|vauthors=Jorgensen JH, Ferraro MJ|title=Antimicrobial susceptibility testing: a review of general principles and contemporary practices|journal=Clinical Infectious Diseases|volume=49|issue=11|pages=1749–55|date=December 2009|pmid=19857164|doi=10.1086/647952|doi-access=free}}</ref>. Sezuvchanlikni aniqlash usullari bakteriyalarning antibiotiklarga taʼsiri, genetik xususiyatlari, alohida belgilari, antibiotikning taʼsir doirasini aniqlashga qaratilgan<ref name=":6">{{cite journal|vauthors=van Belkum A, Bachmann TT, Lüdke G, Lisby JG, Kahlmeter G, Mohess A, Becker K, Hays JP, Woodford N, Mitsakakis K, Moran-Gilad J, Vila J, Peter H, Rex JH, Dunne WM|display-authors=6|title=Developmental roadmap for antimicrobial susceptibility testing systems|language=En|journal=Nature Reviews. Microbiology|volume=17|issue=1|pages=51–62|date=January 2019|pmid=30333569|doi=10.1038/s41579-018-0098-9|pmc=7138758|doi-access=free}}</ref>. Usullar orqali sifat hamda miqdoriy natijalar olish mumkin. Yaʼni, sifat orqali sezgirlik koʻrinishi aniqlansa, miqdor uning qanchalik darajada taʼsir qilishi va konsentratsiyasini bildiradi<ref name=":6" />.

Antibiotiklarga sezuvchanlikni aniqlashning quyidagi usullari mavjud:

• [[Fenotipik usul]]

• [[Manual usul]]

• [[Avtomatik usul]]

• [[Genetik usul]]

• [[MALDI-TOF]]

== Manbalar ==
{{manbalar}}

{{med-stub}}

[[Turkum:Tibbiyot]]
[[Turkum:Mikrobiologiya]]
[[Turkum:Yuqumli kasalliklar]]
[[Turkum:Antibiotiklar]]
[[Turkum:Tibbiyot tashxislari]]
[[Turkum:Tibbiy mikrobiologiya]]