Ali sahifasining manbasini koʻrish

{{Shaxsiyat bilgiqutisi
 | tasvir               = Istanbul_-_Santa_Sofia_-_Medalló_(cropped).JPG
}}

'''Ali ibn Abu Tolib''' ({{Taxminan}} 600-yil – 661-yil, Koʻfa) – [[islom]]da „xulafo ar-roshidin“ („toʻgʻri yoʻldan borgan xalafalar“), dindorlar oʻrtasida „choryorlar“ deb atalgan dastlabki 4 [[xalifa]]dan toʻrtinchisi. [[Quraysh]] qabilasining hoshimiylar xonadonidan. [[Muhammad]]ning amakivachchasi va kuyovi (Fotima zahro eri). Islomda vujudga kelgan shialik harakati bevosita Ali ismi bilan bogʻliqdir.
[[Fayl:Ali And his Sons.JPG|thumb|Ali va uning oʻgʻillari]]
[[Tasvir:Investiture of Ali Edinburgh codex.jpg|thumb|right|Ali]][[VII asr]] oʻrtalarida xalifa [[Usmon]] siyosatidan norozilik ommaviy tus oldi. [[Muhammad]]ning barcha yurishlarida ishtirok etgan, qoʻrqmas va sodiq jangchi, oʻta taqvodor inson, mohir notiq Ali xalifalikka munosib nomzod sifatida koʻpchilikka maʼqul edi. [[656]] – yil [[iyun]]da [[Usmon]] oʻldirildi va Ali xalifa deb eʼlon qilindi. Ammo sahobalardan Talha va az-Zubayr hamda Aliga nisbatan adovatda boʻlgan paygʻmbarning bevasi Oysha tarafdorlari unga qarshi bosh koʻtardilar. Qatl etilgan Usmonning qarindoshi [[Suriya]] hokimi Muoviya ham Aliga qarshi urush eʼlon qildi. [[657-yil]] Furot daryosi oʻng qirgʻogʻidagi Siffin degan joyda yuz bergan jangda Ali qoʻli baland kelgan boʻlsada, u raqiblari bilan kelishishga koʻndi. Bundan norozi boʻlgan Ali askarlaridan 12 ming kishi jang maydonini tark etdilar va xorojiylar deb atalgan diniy-siyosiy oqimni tashkin qildilar. Xorijiylar raqiblariga nisbatan yakka terror usulini qoʻllay boshladilar. [[661]] yil [[19-yanvar]]da Ali Ibn Muljam degan shaxs tomonidan [[masjid]]dan chiqish paytida jarohatlanadi va ikki kundan soʻng vafot etadi. [[Islom]]da Ali shaxsiga munosabat turlichadir. Xorijiylar unga oʻta salbiy munosabat bildirgan boʻlsalar, shialar aksincha uni ilohiylashtirib yuborganlar. Ahli sunna Ali shaxsiga moʻtadil va toʻgʻri baho beradi. Shubhasiz, Ali Umar al-Xattob singari [[islom]] gʻalabasi yoʻlida katta xizmat koʻrsatgan arbob, islom ahkomlari, [[Qurʼon]] va uning tavsirlari hamda [[hadis]] rivoyatlari bilan bogʻliq koʻp masalalarning chuqur bilimdoni boʻlgan. Ali tarafdorlari keyinchalik [[islom]]dagi [[shia]]lik (arab. – „shia“ – guruh, bu oʻrinda „Ali tarafdorlari“ mazmunida) oqimini tashkil etganlar. Ali shialarning qahramonliklari va sarguzashtlarini tasvirlovchi juda koʻp rivoyatlar toʻqilgan va bu [[Sunniy mazhab|sunniylar]] oʻrtasida ham keng yoyilgan. [[Oʻrta Osiyo]], xususan [[Oʻzbekiston]]da bir necha qadamjo va [[mozor]]lar Ali nomi bilan bogʻlanib, muqaddaslashtirilgan. Haqiqatda esa Ali [[Oʻrta Osiyo]] va [[Eron]]da hech qachon boʻlmagan<ref>Hasanov, Ahadjon. „Ali“ ''[[OʻzME]]''. [http://n.ziyouz.com/books/uzbekiston_milliy_ensiklopediyasi/Oʻzbekiston%20Milliy%20Ensiklopediyasi%20-%20A%20harfi.pdf A-harfi]{{dead link|date=January 2022 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil.</ref>.

== Manbalar ==
{{manbalar}}

== Havolalar ==
{{Vikiiqtibos}}


{{bio-stub}}
{{Islam-stub}}
{{OʻzME}}

{{Tashqi havolalar}}
[[Turkum:Badr jangida ishtirok etgan sahobalar]]
[[Turkum:Ali]]
[[Turkum:Shahid boʻlgan sahobalar]]
[[Turkum:Roshidun xalifalari]]
[[Turkum:Uhud jangida ishtirok etgan sahobalar]]
[[Turkum:Muhammadning oilasi]]