Yevgraf Saranchov

Yevgraf Saranchov
Asl ismi	ruscha: Евграф Семёнович Саранчов
Tavalludi	1850-yil 22-dekabr Poltava guberniyasi, Rossiya imperiyasi
Xizmatdagi yillari	1867—1917
Unvoni	muhandis-general
Jang/urush	Xiva yurishi (1873) Rossiya-Turkiya urushi (1877—1878) Birinchi jahon urushi

Yevgraf Semyonovich Saranchov (baʼzan Saranchyov; (1850-yil 10-dekabr – ?) – Rossiya imperatorlik armiyasi general-muhandisi, Nikolayev muhandislik akademiyasi va maktabining boshligʻi. 1873-yilgi Xiva yurishi, 1877—1878-yillardagi rus-turk urushi va Birinchi jahon urushi qatnashchisi.

Biografiyasi

1850-yil 10-dekabrda Poltava guberniyasining merosxoʻr zodagonlari oilasida tugʻilgan. Pravoslav diniga eʼtiqod qilgan. 1867-yilda Petrovsk-Poltava harbiy gimnaziyasini tugatgan.

1867-yil 27-oktyabrda Rossiya imperatorlik armiyasiga xizmatga kirgan. 1870-yilda Nikolayev muhandislik maktabini tugatgan, 1870-yil 21-iyulda 3-zaxira muhandislik batalyoniga (1876-yildan – 7-muhandislik batalyoni) tayinlangan holda serjant unvonidan ikkinchi leytenant darajasiga koʻtarilgan. 1872-yilda Nikolayev muhandislik akademiyasiga oʻqishga kirgan. Oʻsha yili muhandislik boʻyicha bosh inspektor Totlebenning buyrugʻi bilan Xiva ekspeditsiyasida qatnashish uchun Orenburg harbiy okrugi qoʻmondonligiga yuborilgan.

General Veryovkinning Orenburg otryadining xivaliklarga qarshi barcha harbiy harakatlarida qatnashgan. 1873-yil 28-mayda Xivaga borgan razvedka paytida oʻng qoʻlidan yarador boʻladi. Xiva yurishi davridagi harbiy xizmatlari uchun qilich va kamon bilan birgalikda 3-darajali Avliyo Stanislav ordeni, qilich va kamon bilan birgalikda 3-darajali Avliyo Anna ordeni bilan taqdirlangan. Kampaniya yakunlangach akademiyaga qaytgan. 1875-yil 20-iyulda leytenant lavozimiga, 1875-yil 1-dekabrda esa shtab kapitanligiga koʻtarilgan. 1876-yilda akademiyani 1-toifali daraja bilan tamomlagan va harbiy muhandis boʻlishdan bosh tortib, 7-muhandislik batalyoniga qaytib, u yerda 3-rota komandiri etib tayinlangan.

3-rota boshchiligida 1877—1878-yillardagi rus-turk urushida qatnashgan. 1877-yilgi yurish boshida Nikopol qal’asini qamal qilish uchun Olta daryosining quyilish joyida qamal va dala batareyalari joylashtirilgan. 14—15-iyul kunlari Zimnitsa va Batinda rus qoʻshinlarining Dunay orqali oʻtishini taʼminlagan. Noyabr oyining oʻrtalarida korpus qoʻshinlari egallab turgan pozitsiyalarni mustahkamlash uchun 12-armiya korpusi shtab boshligʻi ixtiyoriga bir kampaniya bilan yuborilgan. 1877-yil 30-noyabrda Mechka va Trestenik jangida qatnashgan. 1878-yil 8-fevralda turklar tomonidan qoʻyilgan minalarni zararsizlantirish uchun kampaniya bilan Ruschuk qal’asiga kirgan. Harbiy xizmatlari uchun 1877-yil 7-noyabrda kapitan unvoniga koʻtarilgan hamda qilich va kamon bilan birgalikda 4-darajali Avliyo Vladimir ordeni va qilich bilan birgalikdagi 2-darajali Avliyo Stanislav ordeni bilan taqdirlangan.

Urush tugaganidan keyin Bolgariyada Rossiya imperatorlik komissari knyaz Dondukov-Korsakov ixtiyorida qolgan. 1878-yilda Bolgariya Zemstvo armiyasining sapyor va harbiy muhandislik boʻlinmalari boshligʻi, 1879-yil iyuldan esa Bolgariya armiyasining sapyor va harbiy muhandislik boʻlinmalari boshligʻi etib tayinlandigan. Bu lavozimni 1882-yil 15-aprelgacha egallab, keyin Rossiyaga qaytgan. 1879-yil 5-noyabrdan 1882-yil 16-iyulgacha Rossiya armiyasi tarkibidan chiqarilishi bilan Bolgariya xizmatida rasmiy roʻyxatga olingan.

1914-yil 9-mayda u oilaviy sabablarga koʻra xizmatdan boʻshatilgan. Birinchi jahon urushi boshlanganidan keyin davlat militsiyasida xizmatga qaytgan. 1914-yil 11-oktyabrda 1917-yil oxirigacha boshqargan 3-militsiya korpusi qoʻmondoni etib tayinlangan. 1915-yil 18-dekabrda „aʼlo va gʻayratli xizmati va hozirgi urush sharoitlaridan kelib chiqqan alohida mehnatlari uchun“ u Avliyo Aleksandr Nevskiy ordeni bilan taqdirlangan. 1917-yil 5-dekabrda xizmatdan boʻshatilgan.

„Voyenniy sbornik“ va „Injenerniy jurnal“ jurnallarining xodimi boʻlib, muhandislik va sapyor ishlariga oid maqolalarni bir necha bor nashr etgan. Shuningdek, Xiva yurishida qatnashganligi haqidagi esdaliklarni „Injenerniy jurnal“ jurnalida eʼlon qilgan, keyinchalik ular alohida nashr sifatida ham chop etilgan .

Uylangan va ikki farzandi boʻlgan.

Mukofotlari

Rossiya mukofotlari:

• qilich va kamon bilan birgalikdagi 3-darajali Avliyo Stanislav ordeni (1873);
• qilich va kamon bilan birgalikdagi 3-darajali Avliyo Anna ordeni (1874);
• qilich bilan birgalikda 2-darajali Avliyo Stanislav ordeni (1877);
• Avliyo Vladimir ordeni, 4-darajali qilich va kamon bilan (1879);
• 2-darajali Avliyo Anna ordeni (1881);
• 3-darajali Avliyo Vladimir ordeni (1888);
• 1-darajali Avliyo Stanislav ordeni (1897-yil 6-dekabr);
• 1-darajali Avliyo Anna ordeni (1904-yil 6-dekabr);
• 2-darajali Avliyo Vladimir ordeni (1906-yil 20-sentyabr);
• Oq burgut ordeni (1911 yil 6 dekabr);
• „Ajoyib gʻayratli xizmat faoliyati uchun“ katta minnatdorchilik;
• Avliyo Aleksandr Nevskiy ordeni (1915-yil 18-dekabr).

Shuningdek, xorijiy mukofotlari:

• 1-darajali Harbiy xizmatlari uchun ordeni (Bolgariya);
• Faxriy legion ordeni, qoʻmondonlik xochi (Fransiya, 1903);
• Avliyolar Mavrikiy va Lazar ordeni, Buyuk ofitser xochi (Italiya, 1903).

Adabiyotlar

• Волков С. В., д.и.н.. Генералитет Российской империи: энциклопедический словарь генералов и адмиралов от Петра I до Николая II. М.: Центрполиграф, 2009. ISBN 9785952441675. 
• Разведчик : журнал. — 1906. — 21 mart (Andoza:Бсокр). — Andoza:Бсокр.
• Ромашкевич А. Д.. Материалы к истории Петровского Полтавского кадетского корпуса с 1-го октября 1909 г. по 1-е октября 1910 г. Год седьмой, Полтава, 1910 — 117—119 bet. 
• Саранчов Е. С.. Хивинская экспедиция 1873 года : Записки очевидца сапера Е. Саранчова. СПб.: тип. Ф. Сущинского, 1874. 
• Саранчов Е. С.. По поводу проекта «Наставления для действия в бою отрядов из всех родов оружия», издания 1901 года. СПб.: тип. Гл. упр. уделов, 1901.