Yanos Aczel

Vikipediya, ochiq ensiklopediya

János Dezső Aczél 26 dekabr 1924 yil — 1 yanvar 2020 yil), , shuningdek, Jon Aczel[1] funktsional tenglamalar va axborot nazariyasiga ixtisoslashgan venger — kanadalik matematik edi[2].

Uning hayoti va faoliyati[tahrir | manbasini tahrirlash]

Aczél 1924 yil 26 dekabrda Budapeshtda tugʻilgan. Funktsional tenglamalar va axborot nazariyasi ustida ishlagan.

Aczél Budapesht universitetida matematik tahlil boʻyicha PhD darajasini oldi va Kyoln universiteti, Kossuth universiteti, Miskolc universiteti va Szeged universitetida lavozimlarda ishlagan[3]. U 1965 yilda Vaterlou universiteti fakultetiga qoʻshildi va oxir-oqibat sof matematika kafedrasining taniqli professori boʻldi[4]. U Florida universiteti, Stenford universiteti va Kaliforniya texnologiya institutida yordamchi professor sifatida ham ishlagan[5].

U oʻzi asos solgan va birinchi soni 1968 yilda nashr etilgan " Aequationes Mathematicae " jurnalining faxriy bosh muharriri boʻlib qoldi[6].

Mukofot va unvonlar[tahrir | manbasini tahrirlash]

U 1961 yil M. Beke mukofoti va 1962 yil Vengriya Fanlar Akademiyasi mukofoti kabi turli mukofotlar sohibidir. Aczél Karlsrue universiteti, Grats universiteti va Katovitseʼdeki Sileziya universitetining faxriy unvonlarini oldi[3]. 1971 yilda Kanada Qirollik jamiyati aʼzosi etib saylangan. 1988 yilda u Santyago Ramon va Kajal medalini qoʻlga kiritdi[3]. 1990 yilda u Vengriya Fanlar akademiyasining tashqi aʼzosi boʻldi [2] va 2004 yilda u akademiya tomonidan eng koʻzga koʻringan „beshta buyuk“ vengriya matematiklaridan biri sifatida taqdirlandi. Qolganlari Jon Horvat, Stiven Gal, Akos Kassar va Laslo Fuchs edi. 2008 yilda u dunyodagi eng qadimgi faol matematik jamiyati Gamburg matematika jamiyatining faxriy aʼzosi boʻldi.

2004 yilda u „funktsional tenglamalar nazariyasi, axborot oʻlchovlari, indeks raqamlari, guruh qarorlarini qabul qilish, yigʻish, ishlab chiqarish funktsiyalari boʻyicha kashshof ishi uchun“ yillik „Axborotni qayta ishlash va noaniqlikni boshqarish“ konferentsiyasining Kampe de Fériet mukofotiga sazovor boʻldi[7].

Aequationes Mathematicae jurnalining soni 1999, 2005 va 2010 yillarda Akselga uning 75, 80 va 85 yilligi sharafiga bag'ishlangan edi. Venger-kanadalik matematik Yanosh Acsel 2020-yil 1-yanvarda 95 yoshga toʻldi. U tugʻilgan kunidan olti kun oʻtib vafot etdi[8][9][10].

Kitoblar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Aczél quyidagi asarlarning muallifi yoki hammuallifi edi:

  • Aczél, J.; Gołąb, S. (1960), Funktionalgleichungen der Theorie der geometrischen Objekte, Polska Akademia Nauk. Monografie Matematyczne, Tom 39, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warsaw, MR 0133763.
  • Aczél, J. (1966), Lectures on functional equations and their applications, Mathematics in Science and Engineering, 19-jild, New York: Academic Press, MR 0208210. Previously published in German as Vorlesungen über Funktionalgleichungen und ihre Anwendungen (Birkhäuser, 1961).
  • Aczél, J.; Daróczy, Z. (1975), On measures of information and their characterizations, Mathematics in Science and Engineering, 115-jild, New York: Academic Press [Harcourt Brace Jovanovich Publishers], MR 0689178.
  • Aczél, J. (1987), A short course on functional equations, Theory and Decision Library. Series B: Mathematical and Statistical Methods, Dordrecht: D. Reidel Publishing Co., doi:10.1007/978-94-009-3749-9, ISBN 90-277-2376-1.
  • Aczél, J.; Dhombres, J. (1989), Functional equations in several variables, Encyclopedia of Mathematics and its Applications, 31-jild, Cambridge: Cambridge University Press, doi:10.1017/CBO9781139086578, ISBN 0-521-35276-2.

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  1. ↑ „John ACZEL“. 20 ocak 2021da asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 18 ocak 2021.
  2. ↑ 2,0 2,1 Member listing, Macar Bilimler Akademisi, accessed 25 January 2013.
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 „Biography as a speaker at the Marschak Colloquium at UCLA“ (1999). 23 ekim 2003da asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 25 ocak 2013. .
  4. ↑ „Emeritus/Adjunct“. faculty Pure Mathematics, Waterloo. 23 temmuz 2013da asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 25 ocak 2013.
  5. ↑ „Hungarian Studies Review, 1998 - Biography“. 15 ocak 2007da asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 18 ocak 2021.
  6. ↑ „Editorial board of Aequationes Mathematicae“. 14 haziran 2008da asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 25 ocak 2013.
  7. ↑ „Kampé de Fériet Award“. IPMU. 14 kasım 2009da asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 25 ocak 2013.
  8. ↑ Luce, R. Duncan (1999), „Personal reflections on an unintentional behavioral scientist“, Aequationes Mathematicae, 58-jild, № 1–2, 3–15-bet, doi:10.1007/s000100050088.
  9. ↑ Ebanks, Bruce; Ng, Che Tat (2005), „Tribute to a distinguished Professor: János Aczél at 80“, Aequationes Mathematicae, 69-jild, № 1–2, 1–5-bet, doi:10.1007/s00010-004-2769-z, MR 2126180.
  10. ↑ Ng, Che Tat (2010), „Tribute to a distinguished Professor János Aczél at 85“, Aequationes Mathematicae, 80-jild, № 1–2, 1–4-bet, doi:10.1007/s00010-010-0052-z, MR 2736935. 
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Yanos_Aczel&oldid=4248751" dan olindi