Xanoʻx kitobi

Xanoʻx kitobi (shuningdek 1 Xanoʻx;^{[note 1]}) qadimgi ibroniycha apokaliptik diniy matn boʻlib, anʼanaga koʻra Metushelaning otasi va Nuhning bobosi boʻlgan patriarx Xano’xga tegishli.^[1]^[2] Xano'x kitobida jinlar va nefilimlarning kelib chiqishi, nega ba'zi farishtalar osmondan tushgani, Ibtido to'fonining axloqiy jihatdan zarurligi haqidagi tushuntirish va Masihning ming yillik hukmronligi haqidagi bashoratli ko'rgazma haqida noyob materiallar mavjud. An'anaga ko'ra uchta kitob Xano'xga tegishli, jumladan , 2 Xano'x va 3 Xano'x . Ko'pchilik yahudiy yoki nasroniy cherkov organlari tomonidan uchta kitobning hech biri kanonik oyat deb hisoblanmaydi.

Matnning birinchi bolimi Xano'xning (asosan Kuzatuvchilar kitobida) eski bo'limlari miloddan avvalgi 300–200 yillarga to'g'ri keladi va oxirgi qismi (Masallar kitobi) eramizdan avvalgi 100-yillarga to'g'ri keladi.^[3]

Zamonaviy olimlar Xanoʻx dastlab oromiy yoki ibroniy tillarida yozilganligini aytishadi, bu tillar birinchi boʻlib yahudiy matnlari uchun ishlatilgan; Efrayim Ishoqning fikriga koʻra, Xanoʻx kitobi, xuddi Daniel kitobi singari, qisman oromiy va ibroniy tilida tuzilgan.^[4]^:6Hech qanday ibroniycha versiya saqlanib qolmaganligi maʼlum. Oʻlik dengiz varaqlarida topilgan turli oromiy boʻlaklarga koʻra, Yahudiylar va ilk Yaqin Sharq nasroniylari Xanoʻx kitobining Koine yunon va lotin tilidagi parchalarini bilishganligidan dalolat beradi. Shuningdek bu kitob, Oʻn ikki Patriarxning ahdlarida boʻlgani kabi, 1 va 2-asr mualliflari tomonidan ham keltirilgan. Yangi Ahd mualliflari ham hikoyaning baʼzi mazmuni bilan tanish edilar.^[5] 1 Xanoʻxning (1:9) qisqa boʻlimi Yahudoning Yangi Ahd maktubida, Jude 1:14–15da keltirilgan va u erda „Odamdan yettinchi Xanoʻx“ (1 Xanoʻx 60:8) bilan bogʻliq, ammo bu 1 Xanoʻxning boʻlimi Deuteronomy 33:2 dagi midrashdir . 1 Xanoʻxning oldingi boʻlimlarining bir nechta nusxalari Oʻlik dengiz oʻramlari orasida saqlanib qolgan.^[2] Bugungi kunda Xanoʻx kitobi faqat Geez (Efiopiya) tarjimasida toʻliq saqlanib qolgan.

Bu Efiopiya yahudiy jamiyati Beta Isroil, shuningdek, nasroniy Efiopiya pravoslav Tewahedo cherkovi tomonidan ishlatiladigan Bibliya kanonining bir qismidir. Boshqa yahudiy va nasroniy guruhlari odatda uni kanonik boʻlmagan yoki ilhomlantirilmagan deb hisoblashadi, lekin uni biron bir tarixiy yoki ilohiyot manfaati sifatida qabul qilishlari mumkin.

Tashqi havolalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Matn

Xanox kitobi Jorj X. Schodde tarjimasi holybooks.com da (PDF formatida)
Kuzatuvchilar kitobi (1–36-boblar): Onlayn Critical Pseudepigrapha da yunon, oromiy va lotin tillarida Geez matni va parchalari
Efiopik matn onlayn (barcha 108 bob)
RH Charlz 1917 tarjimasi
RH Charlz 1893 yil nashri
</img> audiokitobi (Robert Charlz tarjimasi)
Jorj X. Schodde 1882 tarjimasi (Wayback Machine saytida 2008-04-07 sanasida arxivlangan) Archived</link> (PDF formati)
Richard Laurens 1883 tarjimasi
Enoch Interlinear kitobi (jumladan uchta ingliz va ikkita shvedcha tarjimasi)
Enoch kitobi 2012 yil yangi tarjimasi audio drama bilan
Avgust Dillmann (1893). Xanoʻx kitobi (1Xanoʻx) Giezdan tarjima qilingan,
Xyu Nibli (1986). (Paygʻambar Xanoʻx)
Rev. DA De Sola (1852). Ibroniy va xaldey tillaridan Xanoʻx kitobida uchraydigan xos ismlarning maʼnosi.
Apocryphi testamenti veteris, Efiopiya yunon tiliga kirish, lotincha tarjimasi.

↑ To distinguish when it from 2 Enoch and 3 Enoch.

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

↑ Barker, Margaret. (2005) [1987]. "Chapter 1: The Book of Enoch," in The Older Testament: The Survival of Themes from the Ancient Royal Cult in Sectarian Judaism and Early Christianity. London: SPCK; Sheffield Phoenix Press. ISBN 978-1-905048-19-9
↑ ^2,0 ^2,1 Barker, Margaret. (2005) [1998]. The Lost Prophet: The Book of Enoch and Its Influence on Christianity. London: SPCK; Sheffield Phoenix Press. ISBN 978-1-905048-18-2 Manba xatosi: Invalid <ref> tag; name "Barker Lost Prophet" defined multiple times with different content
↑ Fahlbusch, E.; Bromiley, G.W. The Encyclopedia of Christianity: P–Sh page 411, ISBN 0-8028-2416-1 (2004)
↑ Ephraim Isaac, 1 Enoch: A New Translation and Introduction in James Charlesworth (ed.) The Old Testament Pseudoepigrapha, vol. 1, pp. 5-89 (New York, Doubleday, 1983, ISBN 0-385-09630-5)
↑ Cheyne and Black, Encyclopaedia Biblica (1899), „Apocalyptic Literature“ (column 220). „The Book of Enoch as translated into Ethiopic belongs to the last two centuries BC. All of the writers of the NT were familiar with it and were more or less influenced by it in thought“

[note-1] To distinguish when it from 2 Enoch and 3 Enoch.

[Barker_Enoch-2] Barker, Margaret. (2005) [1987]. "Chapter 1: The Book of Enoch," in The Older Testament: The Survival of Themes from the Ancient Royal Cult in Sectarian Judaism and Early Christianity. London: SPCK; Sheffield Phoenix Press. ISBN 978-1-905048-19-9

[Barker_Lost_Prophet-3] 2,0 ^2,1 Barker, Margaret. (2005) [1998]. The Lost Prophet: The Book of Enoch and Its Influence on Christianity. London: SPCK; Sheffield Phoenix Press. ISBN 978-1-905048-18-2 Manba xatosi: Invalid <ref> tag; name "Barker Lost Prophet" defined multiple times with different content

[4] Fahlbusch, E.; Bromiley, G.W. The Encyclopedia of Christianity: P–Sh page 411, ISBN 0-8028-2416-1 (2004)

[Isaac-5] Ephraim Isaac, 1 Enoch: A New Translation and Introduction in James Charlesworth (ed.) The Old Testament Pseudoepigrapha, vol. 1, pp. 5-89 (New York, Doubleday, 1983, ISBN 0-385-09630-5)

[6] Cheyne and Black, Encyclopaedia Biblica (1899), „Apocalyptic Literature“ (column 220). „The Book of Enoch as translated into Ethiopic belongs to the last two centuries BC. All of the writers of the NT were familiar with it and were more or less influenced by it in thought“

[note 1]

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]