Ullingdo

Ullingdo (shuningdek, Ulringdo deb yoziladi; hangulcha : 울릉도) — Janubiy Koreyadagi orol, 120 km (75 mi) Yapon dengizida, Koreya yarim orolining sharqida joylashgan. Ilgari Yevropada Dagelet oroli yoki Argonavt oroli deb atalgan.^[1] Kelib chiqishi vulqon oroli boʻlib, qoyali tik qirrali orol dengiz tubidan koʻtarilib chiqqan va maksimal balandligi Songinbong cho'qqisida 984 metrga yetadi. Orolning uzunligi 9.5 kilometr va kengligi 10 kilometr; maydoni 72.86 kvadrat kilometrni tashkil qiladi.^[2] Orolda 10,426 nafar aholi istiqomat qiladi.^[3]

Orol Janubiy Koreyaning Shimoliy Kyonsan provinsiyasi, Ullingdo okrugining asosiy qismini tashkil etadi va mashhur sayyohlik maskani hisoblanadi. Ulling-doning asosiy shahri Dodong (도동) boʻlib, Ulling-do va materik Janubiy Koreya oʻrtasidagi asosiy parom porti boʻlib xizmat qiladi. Turizmdan soʻng, asosiy iqtisodiy faoliyat baliq ovlashdir, shu jumladan orol kalmar hosili bilan mashhur. Kalmarlarni ko'p joylarda quyoshda quritib qoʻyilganini uchratish mumkin.

Tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]

*Texanjiji* (geografiya darsligi 1899) - Ullingdo va Liyankurt qoyalari

Orol asosan traxiandezit jinsidagi qoyatoshlardan iborat. Taxminan 9350 yil oldin sodir bo'lgan yirik portlash, vulqon portlash indeksidagi 6-daraga yetgan.

Arxeologik dalillar orolda eramizdan avvalgi 1-ming yillikdan beri aholi yashaganligini koʻrsatadi. Ulling-do haqidagi birinchi tasdiqlangan tarixiy ma'lumot Samguk Sagida uchraydi va 512-yilga tegishli. O'sha yili Shilla generali Kim Isabu ilgari Usan-guk muxtor xalqi deb keltirilgan orolni zabt etdi. Ba'zi ma'lumotlarga koʻra, u aholini qo'rqitish uchun bir nechta yog'och sherlardan foydalangan va agar ular taslim bo'lmasa, ularni bo'shatib yuborish bilan tahdid qilgan.

Biroq, Usan-guk Shilla hukmronligi ostida qolmadi va orol 930 yilgacha, Koryo tomonidan qo'shib olingunga qadar Koreyaning doimiy siyosiy qismiga aylanmadi. Ulling-do materik Koreyadan uzoq boʻlgani uchun Koryo va Choson sulolalari uchun doimiy xavfsizlik boʻyicha bosh og'rig'i edi. U 11-asrda Jurchen qaroqchilari va 14-asrda Vokou qaroqchilari tomonidan vayron qilingan. Koreyalik baliqchi An Yong-bok 1690-yillarda baliq ovlash huquqi bo'yicha Yaponiya bilan to'qnashuvni keltirib chiqardi. Ushbu qiyinchiliklarga javoban Choson "boʻsh orol" siyosatini qabul qildi, ammo uni amalga oshirishning iloji yoʻq edi. 1881 yilda boʻsh orol siyosati rasman bekor qilindi, shundan so'ng hukumat Ullingdoni qo'shimcha aholi manzilgohi sifatida rag'batlantirishga harakat qildi.

Amerika kit ovlovchi kemalari 1848-1892 yillar oralig'ida orol yaqinida Yapon kitlari uchun sayohat qilgan^[4]

Turizm[tahrir | manbasini tahrirlash]

Sayyohlar uchun sevimli mashg'ulotlar piyoda yurish, baliq ovlash va Xe (Koreys xom baliq taomi) yeyishdir. Diqqatga sazovor bo'lgan qayiqlar Dodong portidan jo'nab, qirg'oq bo'ylab barcha diqqatga sazovor joylar, jumladan, ko'plab qiziqarli tosh tuzilmalar va kichik qo'shni Jukdo orolidan o'tib, Ulling-do bo'ylab uch soatlik muntazam aylanishlarni amalga oshiradilar. Boshqa manzarali joylar - Seonginbong, orolning eng baland cho'qqisi ( 984 m (3,228 ft) ); Bongnae sharsharasi; "tabiiy muzxona"; va uzoqdan Liyankur qoyalarini ko'rish mumkin bo'lgan qirg'oq qoyasi.^[5]^[6]

Infratuzilmasi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Energetika[tahrir | manbasini tahrirlash]

Orol elektr energiyasiningn asosiy qismini dizel elektr stansiyalaridan oladi. Orol tarixidagi birinchi elektr stansiya orol shimolida joylashgan irmoqqa qurilgan 750kwh lik gidroelektr stansiyasidir. Shuningdek oroldagi ko'plab binolar tomi quyosh panellari bilan qoplangan. Orolda shamol generatorlari ham mavjud. Ullingdo yaqin kelajakda butunlay qayta tiklanuvchi energiya manbalariga o'tishni reja qilgan.

Transport[tahrir | manbasini tahrirlash]

Orolga kelishning yagona yo'li dengiz transportidir. Orol bo'ylab halqa avtomobil yo'li qurilgan.

Janubiy qismida aeroport qurilmoqda.

Tabiati[tahrir | manbasini tahrirlash]

Orol va uning atrofidagi suvlar 2014-yilda boy bioxilma-xillikni taʼminlash maqsadida dengiz qoʻriqlanadigan hudud sifatida roʻyxatga olingan^[7]

Hozirda yo'q bo'lib ketgan yapon dengiz sherlari bir vaqtlar orolda ko'paytirilgan.^[8]^[9]

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

↑ Short, John Rennie. Korea: A Cartographic History. Chicago: University of Chicago Press, 2012. ISBN 978-0226753645. 2012-yil 29-mayda qaraldi.
↑ "120417(조간)_2012년도_지적통계연보_발간(지적기획과1)" (HWP) (in Korean). 2012-04-16.
↑ „The Island of Ulleung“. Official Site of Korea Tourism. 2014-yil 26-avgustda asl nusxadan arxivlangan.
↑ Splendid, of Edgartown, Apr. 21, 1848, Nicholson Whaling Collection; Cape Horn Pigeon, of New Bedford, Apr. 19, 1892, Kendall Whaling Museum.
↑ 김, 두한. „울릉도 성인봉·나리봉, '4월 명품 숲'에“. 경북매일 (2018-yil 13-aprel). Qaraldi: 2018-yil 16-iyun.
↑ 김, 용덕. „Dokdo As Seen From Ulleungdo“. 동북아역사재단 (2021-yil 11-oktyabr). Qaraldi: 2009-yil 18-may.
↑ 해양수산부고시제2014-139호(울릉도 주변해역 해양보호구역 지정), 제18417호 / 관보(정호) / 발행일 : 2014. 12. 26. / 83 페이지 / 490.8KB
↑ Sea Lions/Seals/Fur Seal on Ulleungdo^{[sayt ishlamaydi]}
↑ Scientists find traces of extinct Dokdo sea lions

[carto-1] Short, John Rennie. Korea: A Cartographic History. Chicago: University of Chicago Press, 2012. ISBN 978-0226753645. 2012-yil 29-mayda qaraldi.

[doo-2] "120417(조간)_2012년도_지적통계연보_발간(지적기획과1)" (HWP) (in Korean). 2012-04-16.

[3] „The Island of Ulleung“. Official Site of Korea Tourism. 2014-yil 26-avgustda asl nusxadan arxivlangan.

[4] Splendid, of Edgartown, Apr. 21, 1848, Nicholson Whaling Collection; Cape Horn Pigeon, of New Bedford, Apr. 19, 1892, Kendall Whaling Museum.

[5] 김, 두한. „울릉도 성인봉·나리봉, '4월 명품 숲'에“. 경북매일 (2018-yil 13-aprel). Qaraldi: 2018-yil 16-iyun.

[6] 김, 용덕. „Dokdo As Seen From Ulleungdo“. 동북아역사재단 (2021-yil 11-oktyabr). Qaraldi: 2009-yil 18-may.

[해양수산부고시제2014-139호-7] 해양수산부고시제2014-139호(울릉도 주변해역 해양보호구역 지정), 제18417호 / 관보(정호) / 발행일 : 2014. 12. 26. / 83 페이지 / 490.8KB

[8] Sea Lions/Seals/Fur Seal on Ulleungdo^{[sayt ishlamaydi]}

[9] Scientists find traces of extinct Dokdo sea lions

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]